Trên sông Tiền đoạn ngang qua thị trấn Tân Châu, một công trình bờ kè quy mô hàng trăm tỷ đồng đang được Nhà nước đầu tư xây dựng để bảo vệ cả khu vực cơ quan hành chính của huyện. Thế nhưng cách đó chừng 500 m về phía hạ lưu, một nhóm 4-5 chiếc xáng đang thả cần ngoạm từng gàu cát to từ đáy sông đưa lên bán cho các ghe tải đang chờ sẵn.
Huỳnh Thanh Phong, một người dân ở ven bờ sông (xã Long Sơn, huyện Tân Châu), cho biết xáng này khai thác cả ngày lẫn đêm.
Về phía hạ lưu, tới đoạn xã Long Điền A (huyện Chợ Mới), có hai chiếc xáng đang múc cát ào ạt đổ lên. Xung quanh là 5-6 chiếc sà lan cỡ hàng trăm tấn chờ ăn hàng. Chiếc nào đầy cát là nổ máy tranh thủ đi ngay. Trong khi đó hơn 10 km bờ sông và hàng trăm hecta đất rẫy của nông dân phía trên bị lở đất lấn sâu từng ngày.
Trên sông Hậu, khu vực ngã ba Vịnh Tre (thuộc ấp Vĩnh Thuận, xã Vĩnh Thạnh Trung, huyện Châu Phú), mỗi ngày cũng có hơn mười chiếc xáng cát cùng hàng chục ghe tải, sà lan bao quanh chờ lấy cát. Ngoài ra còn có nhiều “xáng cơm” (một loại ghe nhỏ lấy cát bằng cách bơm hút) cũng tham gia. Anh Trần Văn Thanh, một người dân ấp Vĩnh Thuận, cho biết ban ngày họ lấy cát trong giới hạn cọc tiêu giữa sông, được Nhà nước cho phép, nhưng đêm đến thì họ tấn công gần sát bờ. Vì trong bờ có cát vàng, bán giá cao gấp năm lần cát đen.
Tương tự như vậy, dọc theo sông Hậu, cặp theo những cồn Khánh Hòa, Bình Long, Bình Thủy, Bà Hòa, Phó Ba, cù lao Ông Hổ, chạy dài từ Châu Đốc xuống TP Long Xuyên còn có hàng chục khu vực khai thác cát.
Tháng 2 vừa qua, một đoạn bờ sông thuộc phạm vi Xí nghiệp Thủy sản đông lạnh Afiex đã bị sạt lở một mảng lớn, dài trên 60 m, sâu vào bờ hơn 12 m. Bờ kè này đã được bảo vệ kiên cố bằng bêtông cốt thép mà vẫn không ăn thua. Sau vụ sạt lở này, cơ quan chức năng tỉnh mới nghiêm cấm khai thác cát trong khu vực nói trên. Nhưng tới nay chỉ có xáng cạp và xáng gàu ngưng hoạt động, còn xáng “cơm” thì vẫn... tiếp tục.
Theo số liệu của thanh tra Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh An Giang, từ tháng 8/2003 đến nay đoàn đã tiến hành gần 20 đợt kiểm tra, phát hiện và lập biên bản xử phạt gần 300 triệu đồng đối với 124 phương tiện khai thác lậu và khai thác ngoài phạm vi cho phép.
Theo ông Nguyễn Thành Tâm, phó giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường An Giang, phần lớn những xáng “cơm” là khai thác lậu, còn xáng cạp và xáng múc thì khai thác ngoài phạm vi cho phép. Hoặc có trường hợp xáng được cấp phép tạm thời để phục vụ san lấp các cụm, tuyến dân cư nhưng khi hết hạn họ vẫn tiếp tục khai thác.
Từ tháng 2, UBND tỉnh An Giang đã ra quyết định thành lập đoàn kiểm tra hoạt động khai thác cát trên địa bàn toàn tỉnh.
(Theo Tuổi Trẻ)