Phó chủ tịch Tổng liên đoàn lao động VN Mai Đức Chính. Ảnh: H.K. |
- Thưa ông, trong 6 tháng đầu năm, cả nước xảy ra gần 400 vụ đình công, cao hơn cùng kỳ năm ngoái hơn 200 vụ. Theo ông, vì sao lại có sự gia tăng này?
- Trước hết phải thấy rằng đình công chủ yếu ở ngành dệt may, da giày, điều kiện làm việc nặng nhọc, sử dụng nhiều lao động. 75-78% số vụ đình công thuộc doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), chủ yếu là của các ông chủ Hàn Quốc, Đài Loan. Tại những doanh nghiệp này, lương trả cho lao động ở TP HCM chỉ 1,1-1,2 triệu đồng; Bình Dương 950.000-1 triệu đồng; Bắc Ninh 850.000-900.000 đồng, tức là chỉ cao hơn mức lương tối thiểu nhà nước quy định 50.000 đồng.
Trong bối cảnh lạm phát hiện nay, mức lương như vậy là quá thấp, lao động không đủ sống. Công nhân đã đề nghị tăng lương, nhưng rất nhiều ông chủ đã mặc cả với họ từng đồng. Có công ty, công nhân chỉ yêu cầu tăng 100.000 đồng mỗi tháng, chia cho 26 công thì khoảng 4.000 đồng mỗi ngày. Tuy nhiên, khi công nhân rục rịch đình công thì chủ sử dụng chỉ đồng ý tăng lên 1.000 đồng một ngày công. Thấy họ không thuận thì chủ sử dụng lại đề nghị tăng tiếp lên 2.000, rồi 3.000 đồng. Công nhân vẫn không đồng ý và tổ chức đình công, cuối cùng doanh nghiệp phải chấp nhận tăng 4.000 đồng.
Giá cả tăng cao, đời sống của đại bộ phận lao động gặp nhiều khó khăn. Ảnh: Hoàng Hà. |
- Tại sao lương tối thiểu của doanh nghiệp FDI cao hơn doanh nghiệp trong nước, nhưng 75% các vụ đình công lại xảy ra ở khối FDI?
- Lý do là cách trả lương của hai khối doanh nghiệp khác nhau. Khối trong nước trả lương theo sản phẩm, đơn giá cho một sản phẩm cao nên dù lương tối thiểu thấp, nhưng tính chung thì tổng thu nhập của lao động vẫn cao. Người làm nhiều tiền công có thể đạt 2-3 triệu đồng. Còn doanh nghiệp FDI vừa qua xảy ra đình công là do quản lý lao động theo giờ làm việc và dựa hoàn toàn vào mức lương tối thiểu nhà nước ban hành để trả cho lao động.
- Thưa ông, tốc độ trượt giá năm nay tăng mạnh, vậy lộ trình cải cách tiền lương có thay đổi gì?
- Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ 6 vừa qua đã có kết luận 20 về lộ trình cải cách tiền lương từ nay đến năm 2012. Theo đó, đến năm 2012 sẽ thống nhất mức lương tối thiểu của doanh nghiệp trong và ngoài nước. Hiện lương tối thiểu của doanh nghiệp trong nước thấp hơn lương tối thiểu của doanh nghiệp FDI nên mức tăng sẽ phải nhanh hơn để đuổi kịp và tiến tới chung một mức.
Về phía Tổng liên đoàn, chúng tôi đang nghiên cứu và đề nghị Ban bí thư, Chính phủ có giải pháp làm sao rút ngắn lộ trình tăng lương tối thiểu. Để điều chỉnh lương tối thiểu phải phụ thuộc 3 yếu tố: tăng trưởng kinh tế, tốc độ trượt giá và tiền công trên thị trường. Hiện tốc độ tăng trưởng giảm, năm 2008 ta dự kiến 8,5-9% thì nay điều chỉnh còn khoảng 7%, nhưng tốc độ trượt giá và giá tiền công trên thị trường lại tăng.
Cụ thể, vào thời điểm cuối năm 2007, đầu năm 2008, khi xây dựng kết luận 20 thì ta tính trượt giá mỗi năm 5-7%. Từ đó đề ra mức tăng lương tối thiểu mỗi năm 16% là hợp lý. Nhưng nay tốc độ trượt giá đã hơn 20%, như vậy tăng lương không bù đủ trượt giá. Đây thực là bài toán rất khó cho doanh nghiệp vì họ cũng đang chịu sức ép do giá xăng dầu, sắt thép và các nguyên vật liệu khác đều tăng cao.
- Để giúp công nhân vượt qua giai đoạn khó khăn, Tổng liên đoàn đã làm gì?
- Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam đang cùng bàn với địa phương xây dựng cơ chế tham vấn tiền lương. Ví dụ ở khu công nghiệp Đồng Nai, Ban quản lý khu công nghiệp, Sở Lao động, Liên đoàn lao động đã mời tất cả doanh nghiệp trên địa bàn yêu cầu trong tình hình lạm phát, giả cả leo thang, doanh nghiệp có trách nhiệm điều chỉnh lương cho công nhân. Cách này sẽ tránh tình trạng lao động đình công theo dây chuyền.
Phải nói rằng, Nhà nước đưa ra mức lương tối thiểu không phải là lương trả cho công nhân, mà đó chỉ là cơ sở. Còn mức lương cụ thể thì giữa công đoàn và giới chủ phải thương lượng điều chỉnh, không chờ nhà nước tăng lương tối thiểu. Nếu doanh nghiệp cứ chờ nhà nước điều chỉnh lương tối thiểu thì sẽ tiếp tục xảy ra đình công. Theo định nghĩa quốc tế, lương tối thiểu để đảm bảo cho mức sống tối thiểu. Hiện mức sống tối thiểu phải cả triệu bạc mỗi tháng, trong khi lương tối thiểu chung chỉ 540.000 đồng.
- Dự báo là từ giờ đến cuối năm, lạm phát còn tiếp tục tăng. Vậy ông nhìn nhận thế nào về khả năng gia tăng đình công trong thời gian tới?
Từ ngày 1/1/2008, mức lương tối thiểu chung của lao động là 540.000 đồng một người một tháng. Đối với doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, Chính phủ quy định lương tối thiểu chia theo vùng. Với doanh nghiệp FDI, mức lương tối thiểu lần lượt là: 1.000.000; 900.000 và 800.000 đồng một tháng. Với doanh nghiệp nhà nước là 620.000; 580.000 đồng và 540.000 đồng. |
- Ngày 20/7 vừa qua, Ban bí thư trung ương Đảng và Thường trực Chính phủ đã tổ chức triển khai chỉ thị 22 của Ban bí thư về tăng cường công tác lãnh đạo xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp. Nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp trong chỉ thị 22 (trong đó có việc ưu đãi để xây dựng nhà cho công nhân khu công nghiệp), cùng với 8 giải pháp của Chính phủ để kiềm chế lạm phát thì đình công có thể giảm.
Mặt khác, cũng cần loại bỏ tâm lý của lao động cứ đình công là được, còn chủ chỉ muốn trả khi công nhân đình công. Trong điều kiện hiện nay, doanh nghiệp muốn giữ công nhân, để họ có mức thu nhập tương xứng với công sức bỏ ra thì phải tính toán tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất lao động và chia sẻ lợi nhuận, dành một khoản chăm lo cho lao động.
Hồng Khánh thực hiện