Ngày 20/9, tại hội thảo tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, ông Trần Duy Đông (Vụ trưởng quản lý các khu kinh tế, Bộ Kế hoạch Đầu tư) cho hay, dự Luật về nội dung này hướng đến việc quy định thể chế khác biệt cho ba đặc khu Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hoà), Phú Quốc (Kiên Giang).
Theo đó, trưởng đặc khu sẽ do Thủ tướng bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động và cách chức; ngoài ra ở đặc khu còn có Hội đồng giám sát - tư vấn được thành lập theo đề nghị của Bộ trưởng Nội vụ.
Ông Trần Duy Đông (Vụ trưởng quản lý các khu kinh tế), trao đổi với ông Trần Đình Thiên (bìa trái) và ông Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: V.V.T |
Ông Trần Đình Thiên - Viện trưởng kinh tế Việt Nam, cho rằng chính quyền địa phương tại đặc khu cần được xây dựng "vượt lên tư duy thông thường, nếu lại cứ cơ chế lãnh đạo tập thể như ở các địa phương khác thì khó làm việc, ràng buộc kinh khủng".
Theo ông Thiên, Việt Nam đã bàn xây dựng đặc khu "15 năm nay rồi", và nếu vẫn tư duy không rõ ràng, không xác định được xây dựng đặc khu để làm gì thì mọi việc sẽ "giậm chân tại chỗ".
Ông nhấn mạnh: "Xây dựng đặc khu không phải là cơi nới quy định và hạ tầng để lấy đất đặt các nhà máy và giải quyết lao động phổ thông. Việt Nam muốn có đặc khu thì phải suy nghĩ là mình đang cạnh tranh với các đặc khu khác trong khu vực và trên thế giới. Nghĩa là phải tư duy câu cá lớn, hình thành thể chế sao cho hấp dẫn các nhà đầu tư hạng nhất trên thế giới vào đây"
Lấy ví dụ việc Trung Quốc xây dựng đặc khu Thâm Quyến trước đây, ông Thiên giải thích thêm: "Họ xây dựng được Thâm Quyến từ chỗ không có gì trở thành một khu vực kinh tế nổi bật, là nhờ thể chế vượt trội và trưởng đặc khu được trao quyền lực, ít nhất là tương đương với Hongkong, Macao".
Ông Trần Đình Thiên: "Cần thể chế đặc biệt thì mới xây dựng được đặc khu"
Đề cập đến mô hình chính quyền đặc khu, Thứ trưởng Nội vụ Trần Anh Tuấn cho biết, theo quy định hiện hành, UBND cấp tỉnh làm việc theo cơ chế tập thể. Với dự thảo Luật các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, ở đặc khu sẽ không tổ chức HĐND và UBND, chính quyền địa phương tại đây được tổ chức theo mô hình trưởng đặc khu (chính quyền một người) với bộ máy giúp việc và các cơ quan chuyên môn.
"Mô hình trưởng đặc khu sẽ tạo nên tính quyết đoán, năng động của đơn vị này, với kỳ vọng đặc khu không chỉ là đầu tàu kinh tế cho một tỉnh mà cả khu vực rộng lớn hơn. Khi cho ý kiến vào dự thảo Luật, Thường trực Chính phủ và Trưởng ban Tổ chức Trung ương đều thống nhất mô hình trưởng đặc khu", ông Tuấn nói.
Dự kiến mô hình tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tại đặc khu. |
Ba đặc khu đều ở vị trí "nhạy cảm"
TS Hoàng Ngọc Giao - Viện trưởng nghiên cứu chính sách pháp luật và phát triển, cho rằng ba đặc khu mà Việt Nam dự kiến xây dựng đều ở các vị trí nhạy cảm về quốc phòng, an ninh và môi trường, do vậy bên cạnh việc trao quyền cho trưởng đặc khu thì cần xây dựng cơ chế giám sát.
"Chúng ta nói thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng phải tính đến việc nhà đầu tư nước ngoài vào lấy một diện tích đất rộng rãi, xây tường kín mít khiến chính quyền không biết bên trong có gì, rồi thì lao động nước ngoài tràn ngập", ông Giao cảnh báo và đề xuất Trưởng đặc khu nên do dân bầu trực tiếp; đồng thời ở các đặc khu vẫn có HĐND nhưng là "HĐND chuyên nghiệp, nghĩa là đại biểu không tham gia chính quyền" để tập trung giám sát trưởng đặc khu.
Phản biện ý kiến nêu trên, TS Đinh Xuân Thảo - nguyên Viện trưởng lập pháp của Quốc hội, nhận định "không nên xây dựng cơ chế dân bầu trưởng đặc khu, vì đây là mô hình cần người điều hành phát triển kinh tế, chứ không phải cần một lãnh đạo đơn vị hành chính bình thường". Theo ông, nên tính đến cơ chế thuê trưởng đặc khu là chuyên gia quốc tế, "theo mô hình như các tập đoàn thuê tổng giám đốc điều hành".
Ông Hoàng Thanh Tùng giới thiệu dự Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt
Ông Hoàng Thanh Tùng - Phó chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật, cho biết, ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra sẽ tiếp tục ghi nhận ý kiến của chuyên gia, người dân góp ý vào dự thảo Luật về đơn hành chính - kinh tế đặc biệt để hoàn thiện hồ sơ, phục vụ việc Quốc hội cho ý kiến vào dự án Luật này tại kỳ họp cuối năm; dự kiến thông qua tại kỳ họp tháng 6/2018.
Xây dựng đặc khu với "thông lệ quốc tế" như Thâm Quyến, Dubai Tiếp cận dần với tập quán đầu tư kinh doanh và giải quyết tranh chấp theo thông lệ quốc tế được áp dụng tại khu Tiền Hải thuộc đặc khu kinh tế Thâm Quyến (Trung Quốc), Dubai (UAE), dự thảo Luật cho phép: + Thỏa thuận lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài đối với hợp đồng đầu tư, thương mại, dân sự có yếu tố nước ngoài giữa nhà đầu tư và tổ chức, cá nhân có trụ sở chính hoặc nơi cư trú tại đặc khu. + Lựa chọn Tòa án nước ngoài có thẩm quyền giải quyết tranh chấp giữa các nhà đầu tư liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh tại đặc khu, trong đó có ít nhất một bên là nhà đầu tư nước ngoài. |