Cảnh hút thuốc lá thường thấy ở ga Hà Nội. Ảnh: Anh Tuấn |
Trên tay cầm điếu thuốc lá ngồi trong phòng chờ tại bến xe Gia Lâm, anh Nguyễn Văn Đức, phường Kim Mã (Hà Nội) tỏ ra rất ngạc nhiên khi được hỏi Công ước khung về kiểm soát thuốc lá cũng như những quy định về việc cấm hút thuốc nơi công cộng. Thản nhiên chỉ tay vào những người xung quanh cũng đang phì phèo thuốc như mình, anh bảo: "Nhiều người cũng đang hút đấy thôi, có ai nhắc nhở gì đâu". Anh nói thêm: "Tôi không phải người nghiện song thỉnh thoảng hút cho đỡ buồn. Vả lại xung quanh thấy nhiều người phì phèo nên mình cũng không thấy áy náy. Còn muốn cấm thì bến xe cũng phải có phòng dành cho hành khách nghiện thuốc chứ. Hút thuốc lá là nhu cầu của nhiều người chứ có phải ít đâu".
Theo quan sát của VnExpress, không chỉ có nhiều hành khách phả khói thuốc, mà cả tài xế, phụ lái vẫn thản nhiên hút ở bãi đậu xe. Ngay cả người thực thi pháp luật như anh Nguyễn Trí Trung - bảo vệ tại bến xe Gia Lâm cũng thường xuyên hút thuốc. Anh Trung cho biết, rất nhiều lái xe ở đây nghiện thuốc lá nặng. "Tôi đã bị bệnh viêm loét hành tá tràng nên phải giảm hút thuốc lá song vẫn khó bỏ thói quen xấu này. Tôi lại hay được anh em lái xe mời thuốc nên rất khó từ chối", anh Trung nói.
Từ khi có Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cấm hút thuốc tại các khu vực công cộng và ở các đơn vị trong ngành giao thông, bến xe Gia Lâm đã tăng cường tuyên truyền trên loa truyền thanh về tác hại của thuốc, dán biển cấm hút thuốc tại phòng chờ... Song trên thực tế, vấn đề chưa có chuyển biến rõ rệt. Theo ông Nguyễn Đức Quyền, Phó giám đốc bến xe, mỗi ngày bến có hơn 10.000 lượt khách qua lại, nên thường có hàng trăm người muốn hút thuốc lá, trong khi bến xe không đủ người để nhắc nhở.
Cán bộ bến xe Gia Lâm vừa hút thuốc, vừa làm việc. |
Ông Quyền cho rằng, vấn đề khó hạn chế người hút thuốc là chưa có chế tài phạt đối với những người vi phạm nên khi bị nhắc nhở, có người chấp hành, có người không. Bên cạnh đó, bến xe chưa có phòng dành riêng cho đối tượng nghiện thuốc. Đơn vị phải chờ đợi xin đầu tư bởi kinh phí lên tới 20-30 triệu đồng.
Ông Nguyễn Văn Chung, Trưởng ga Hà Nội cũng nhận xét, phải có chế tài xử lý nghiêm người vi phạm mới có thể răn đe người hút thuốc. Ông cho biết, khi bị nhắc nhở, nhiều hành khách còn phản ứng, gây gổ với lực lượng chức năng. Trong hơn 1 tháng, đã có 3 vụ ẩu đả do hành khách không chấp hành quy định.
Cấm hút thuốc lá nơi công cộng là một trong những việc mà Việt Nam phải làm được khi tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC). Công ước này đã có hiệu lực ở Việt Nam từ ngày 17/3 nhưng nhiều quy định của nó vẫn chưa thể thực hiện.
Ông Nguyễn Ngọc Khang, Tổng thư ký Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá quốc gia, cho biết, Bộ Y tế đang trình lên Chính phủ Nghị định 46 sửa đổi về xử phạt hành chính trong quản lý nhà nước về y tế. Nếu văn bản này được duyệt, những người hút thuốc lá nơi công cộng sẽ bị phạt từ 50 đến 100 nghìn đồng.
Theo ông Khang, cái khó của Việt Nam trong việc thực hiện FCTC là chưa xây dựng được hệ thống văn bản pháp luật chặt chẽ về thuốc lá, trong khi mặt hàng này lại mua một cách dễ dàng mà người dân chưa ý thức được nhiều về tác hại của khói thuốc mua. Cụ thể, Việt Nam chỉ mới cấm tiếp thị, khuyến mại thuốc lá cho trẻ vị thành niên mà chưa cấm hoạt động tài trợ của các công ty thuốc lá. Vì vậy, việc quảng cáo mặt hàng độc hại vẫn diễn ra dưới hình thức tài trợ và khuyến mại. Trong bộ luật thương mại sửa đổi, điều này sẽ được khắc phục bằng quy định cấm quảng cáo, tiếp thị thuốc lá dưới mọi hình thức, kể cả việc tài trợ. Tuy nhiên, có thể phải mất nhiều thời gian nữa, văn bản này mới đi vào cuộc sống vì hiện nó chỉ mới được đưa ra xin ý kiến Quốc hội 1 lần.
Hiện nay, thuốc lá ở Việt Nam vẫn được bán với giá rất rẻ. Người có thu nhập thấp vẫn có thể mua hút thường xuyên với giá 600 đồng/gói không đầu lọc và 1.500 đồng/gói có đầu lọc. Để tăng giá thuốc, Bộ Tài chính sẽ xác định mức giá dựa trên đề nghị của các công ty; tuy nhiên đây cũng là chuyện tương lai của 2 năm nữa, khi đã có quy định tăng thuế.
Tăng thuế thuốc lá để tăng giá bán được coi là một biện pháp giảm cầu hiệu quả. Hiện nay, Việt Nam áp dụng nhiều mức thuế đối với mặt hàng thuốc lá, từ 25% đến 65%, trong đó mức thấp nhất được áp dụng cho các loại thuốc lá cấp thấp làm từ nguyên liệu trong nước. Bộ Y tế cho rằng chỉ nên áp dụng một mức thuế cao đối với tất cả các loại thuốc lá. Đồng tình với quan điểm này, Bộ Tài chính dự kiến ấn định thuế suất cho thuốc lá là 60% cộng thêm 10% VAT. Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngọc Khang cho biết, điều này chỉ được thực hiện từ năm 2007, khi Việt Nam buộc phải điều chỉnh thuế suất cho phù hợp với lộ trình gia nhập AFTA và WTO. |
Đoàn Loan - Thanh Nhàn