Pháo đất - trò chơi thu hút nhiều nhất khách tham quan. |
Pháo đất của người dân thôn Đông Hội, xã Hồng Phong, huyện Ninh Giang, Hải Dương được đánh giá là hay nhất. Trên sàn xi măng, từng tốp gần 8 người đàn ông cùng xoay tròn với mâm pháo của mình. Họ dùng tay, đôi khi cả chân để nhào khoảng 20 kg đất cho mịn màng và nắn thành hình bầu dục với bề ngang 40 cm, bề rộng từ 60 đến 100 cm. Kế đó, người chơi dùng tay miết xung quanh tạo thành một vành đất. Hồi hộp nhất là lúc nâng pháo lên cao và thả xuống mặt đất bởi khi ấy mới biết được pháo nổ rền hay là xịt.
Theo các bậc cao niên thôn Đông Hội, một mâm pháo đẹp phải hội đủ các tiêu chuẩn: khi đập xuống vành đất duỗi dài, không bị đứt đoạn; vành tách ra khỏi thân pháo và nằm vắt ngang thân; tiếng nổ to, âm vang. Muốn đạt được điều đó người chơi phải có tư thế gieo pháo đúng, không được chụm châm mà phải đứng chân trước chân sau, nâng pháo ngang ngực và xoay người 90 độ. Đất làm pháo mịn màng, không ướt, không có tạp chất và phải là thứ đất sét gan gà, màu đỏ sẫm đã được nhào nặn cho nhuyễn.
"Nhìn thì thấy trò chơi rất đơn giản, nhưng để tạo được một mâm pháo đẹp phải có thời gian luyện tập và niềm đam mê", ông Đặng Văn Sĩ, 60 tuổi, đội trưởng đội pháo đất của thôn Đông Hội, cho biết. Gần 30 năm chơi pháo đất, ông Sĩ rất tự hào bởi đã lập kỷ lục khi tạo được quả pháo với vành đất dài tới 2 m. Theo ông Sĩ, trò chơi này có từ thời Lê Chân (vị tướng của Hai Bà Trưng) với mục đích nghi binh hoặc để chơi trong các ngày hội hè nhằm xua tan khí âm, dịch bệnh, mang lại sự khoẻ mạnh cho con người. Đó cũng là dịp để trai làng thể hiện sự khéo léo, sức khoẻ và lòng kiên trì.
Các ông bà lại ngồi hát trống quân. |
Một trò chơi cũng thu hút nhiều du khách là hát trống quân của nông dân xã Dạ Trạch, huyện Khoái Châu, Hưng Yên. Các bà, các ông trong trang phục truyền thống, tuổi đã ngoài 50, nhưng vẫn say sưa trong câu hát giao duyên, ca ngợi tình làng nghĩa xóm. Mỗi khi có câu hát tinh nghịch, hoặc chơi khó đối phương, khán giả gần như nín lặng để nghe lời đối đáp và sau đó là những tiếng vỗ tay rào rào. Ví dụ như một ông lên tiếng: "Chiều qua em cấy đồng sâu/Đôi vú lõm bõm tưởng con trâu nó đầm". Chẳng chịu lép vé, một bà nhanh miệng trả lời: "Trời quang sao mắt tối sầm/Gái đây sao cứ gọi bầm đòi xu".
Hát trống quân rất đơn giản, nhạc cụ chỉ là một chiếc thùng gỗ lật úp. 2 chạc của một đoạn nạng gõ được dựng chính giữa thùng và một sợi dây mây căng qua trạc, buộc cố định vào cọc sâu ở hai đầu Đông - Tây. Người hát cầm dùi gỗ hoặc tre vừa gõ vào dây tạo tiếng thừng thừng, vừa hát đối đáp. Đàn ông thường mở đầu, phụ nữ đối lại, cứ như vậy cuộc hát chỉ chấm dứt chừng nào một bên không đối được. Bà Nguyễn Thị Thanh Xuyên, 52 tuổi, người hát trống quân nổi tiếng của xã Dạ Trạch, cho biết xưa hát trống quân để chiêu quân đánh giặc và ăn mừng chiến thắng, sau này để trai gái giao duyên, tìm hiểu nhau. Nhưng do giới trẻ không mấy thích loại nhạc đơn sơ, mộc mạc này nên hiện chỉ còn các bà già, ông già hát. Để duy trì các làn điệu trống quân, xã Dạ Trạch có tổ chức các lớp dạy hát, nhưng cũng không được thường xuyên vì thiếu kinh phí.
Một dàn pháo bông vừa hoàn thành. |
Với những em nhỏ, thú vị nhất là được chiêm ngưỡng cây pháo bông của nhân dân làng Bồ Dương, xã Hồng Phong, huyện Ninh Giang, Hải Dương. Để trình làng cây pháo bông cao gần 10 m, với gần 1.000 quả pháo các loại từ thăng thiên, phun, quay đến pháo phụt, toả, 4 người thợ của làng đã phải chuẩn bị từ nửa tháng trước đó. Đến đây, họ chỉ việc chặt tre, dựng cột, đan lồng và kết pháo. Anh Phạm Văn Khoáng, người duy nhất ở xã Hồng Phong còn giữ được nghề kết pháo bông cho hay: "So với pháo hoa bắn hôm 30 Tết, pháo của chúng tôi bắn tầm thấp, tối đa là 200 m. Cái đặc biệt là do trụ pháo quay tròn, quả được gài từ thấp đến cao nên tạo ra một cây pháo nổ liên hoàn, trông rất đẹp mắt".
Đến tham quan có rất đông du khách trong và ngoài nước. Họ nhiệt tình tham gia các trò chơi tập thể như múa sạp, ném còn của người Thái, đu quay. Nhiều bậc phụ huynh dẫn con đi để giới thiệu cho chúng biết về những trò chơi mà ông cha chúng từng say mê. Chị Liên, nhà ở Giảng Võ, nói: "Tôi muốn có nhiều cuộc triển lãm như thế này để các cháu có thêm hiểu biết về con người đất nước, đặc biệt là về trò chơi dân gian của các vùng nông thôn Việt Nam".
Như Trang
Ảnh: Xuân Thu