Ông Milosevic bị cáo buộc phạm tội diệt chủng trong cuộc chiến Bosnia (1992-1995), cộng thêm hai lời cáo buộc về tội ác chiến tranh ở Croatia và Kosovo. Tuy nhiên, tòa đã bác yêu cầu của công tố viên trưởng là gộp chung 3 cáo trạng làm một. Thay vì thế, các vụ sẽ được xét xử riêng rẽ.
Công tố viên cho rằng ông Milosevic thuộc một nhóm người đứng đằng sau kế hoạch loại bỏ và trục xuất những người không phải là người Serb khỏi Kosovo, Croatia và Bosnia, nhằm mục đích thiết lập một nhà nước Serbia rộng lớn hơn.
Phiên xét xử liên quan đến vấn đề Kosovo dự kiến bắt đầu vào ngày 12/2. Phiên tòa thứ hai sẽ bắt đầu vài tháng sau đó.
Ai đại diện cho ông Milosevic?
Trong lần xuất hiện thứ tư trước La Haye, ông Milosevic một lần nữa từ chối nói rõ mình có tội hay vô tội, và bác bỏ tính hợp pháp của tòa án. Và cũng như ở những phiên xử trước đó, tòa thay ông ghi tuyên bố “không có tội” vào biên bản.
Ông Milosevic cũng từ chối tìm luật sư biện hộ. Tòa đã chỉ định 3 luật sư để đảm bảo một phiên xét xử công bằng. Những người này có quyền kiểm tra chéo nhân chứng và tập trung vào bất cứ bằng chứng nào cho thấy Milosevic vô tội.
Tuy nhiên, cựu tổng thống không chịu gặp họ và khẳng định ông không liên quan gì đến những tuyên bố họ đưa ra. 3 luật sư này là Steven Kay của Anh, Mischa Wladimiroff của Hà Lan và Branislav Tapuskovic của Serbia.
Những lời buộc tội dành cho ông Milosevic là gì?
Cựu tổng thống bị cáo buộc vi phạm nhân quyền trong cuộc xung đột của Serbia với du kích gốc Albania (năm 1999). Cụ thể, theo cáo trạng, ông và 4 trợ lý hàng đầu đã ra lệnh thảm sát 500 người Albania có tên tuổi cụ thể tại những ngôi làng như Racak và Izbica. Họ cũng bị tố cáo trục xuất 740.000 người gốc Albania khỏi Kosovo (gần 1/3 dân gốc Albania ở Kosovo).
Một luận điểm truy tố bổ sung cũng đang được trình lên sau khi người ta tìm thấy một số mộ tập thể ở ngoại ô Belgrade và có thêm đơn thư tố cáo binh lính Serbia cưỡng hiếp phụ nữ.
Ngoài ra, lần đầu tiên, một luận điểm truy tố khác liên quan đến cuộc chiến 1991-1995 được tuyên bố công khai. Ở Nam Tư, ông Milosevic bị cáo buộc tham nhũng, lạm dụng quyền lực, biển thủ hàng tỷ đôla ngân sách dưới hình thức mở tài khoản ở nước ngoài. Đây chính là những vấn đề đã dẫn tới vụ bắt ông hồi tháng 4/2001.
Trại giam như thế nào?
Ông Milosevic đang bị nhốt riêng trong trại giam Scheveningen ở La Haye và bị giám sát 24/24 giờ, đề phòng trường hợp ông tự sát (giống như cha mẹ ông trước kia). Cựu tổng thống tố cáo tòa án xâm phạm quyền công dân khi ngăn cản ông tiếp xúc với gia đình và báo giới. Ông nói rằng những chuyến thăm của người trong gia đình ông bị theo dõi chặt chẽ, còn những người bị bắt giam khác thì lại được tiếp xúc với gia đình nhiều hơn ông.
Cho đến giờ, những người tình nghi chờ xét xử vẫn bị giam ở những khu hỗn hợp, không chia theo nhóm sắc tộc. Trong trại có một tivi phát chương trình của Nam Tư, phòng tập thể dục, phòng giải trí và sân bên ngoài. Có 38 người đang chờ xử, chờ tuyên án hoặc đang khiếu nại. 3 người khác đã được tạm tha.
La Haye sẽ giam Milosevic ở đâu nếu ông bị kết án?
7 nước có thỏa thuận giam giữ tù nhân cho La Haye là Nauy, Thụy Điển, Phần Lan, Pháp, Tây Ban Nha, Italy và Áo. Trong trường hợp Milosevic, tòa án quốc tế chưa cho biết nước nào sẽ đồng ý giam giữ cựu tổng thống Nam Tư.
Mục tiêu tiếp theo của La Haye là gì?
Hiện 25 trong số 100 người tình nghi bị La Haye truy tố vẫn chưa bị bắt. Trong đó, hai người tòa muốn bắt nhất là hai thủ lĩnh Cộng hòa Serbia thuộc Bosnia: Radovan Karadzic và Ratko Mladic, bị truy tố vì những tội ác trong cuộc chiến Bosnia 1992 - 1995. Thủ tướng Serbia thuộc Bosnia đã tuyên bố là ông sẵn sàng làm tất cả những gì có thể để bảo đảm rằng hai người này sẽ bị giao nộp cho La Haye.
Ngoài ông Milosevic, có 4 lãnh đạo người Serb bị truy nã vì cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Kosovo: cựu tổng thống Serbia Milan Milutinovic, cựu phó thủ tướng Nam Tư Nikola Sainovic, cựu tham mưu trưởng quân đội Nam Tư tướng Dragoljub Ojdanic và cựu bộ trưởng Nội vụ Serbia Vlajko Stojiljkovic.
3 người khác, Mile Mrksic, Miroslav Radic và Veselin Sljvancanin, nguyên sĩ quan quân đội, bị truy tố vì vụ thảm sát năm 1991, giết ít nhất 200 người Croat ở thành phố Vukovar (Croatia).
Karadzic và Mladic đang ở đâu?
Cả hai ông Karadzic và Mladic đều lẩn trốn và luôn được lực lượng vệ sĩ trang bị đến tận răng bảo vệ. Karadzic đang ẩn nấp trong một nơi ở vùng núi gần Foca (Đông Bosnia), được các mục sư chăm sóc, thậm chí còn để râu và tóc giống như một mục sư Thiên Chúa giáo Chính thống.
Ratko Mladic đã rời Belgrade vào ngày Slobodan Milosevic bị giao cho tòa án Liên Hợp Quốc và đang trốn ở Cộng hòa Serbia thuộc Bosnia hoặc ở vùng núi Montenegro.
Mặc dù Thủ tướng Serbia thuộc Bosnia tuyên bố là ông không biết gì về tung tích của các đối tượng truy nã, đặc nhiệm Anh vẫn đang theo dõi họ bằng vệ tinh và máy bay không người lái.
Cho đến nay, nhiều nước không muốn bắt hai người này, vì lo ngại hậu quả sẽ là bất ổn cho vùng Balkans, nhất là khi Mỹ đang muốn rút quân để tránh thương vong ở đây.
Pháp, nước kiểm soát khu vực Bosnia – Hercegovina mà ông Karadzic đang lẩn trốn, cũng không muốn bắt hai người này.
Và việc bắt giữ không phải dễ dàng. Ngoài nguy hiểm vì phải tấn công trực tiếp vào nơi trú ẩn của các đối tượng truy nã, có tin vệ sĩ của những nhân vật này sẵn sàng bắn chủ còn hơn là giao họ cho La Haye.
Minh Châu (theo BBC)