Lực lượng Macedonia và phiến quân gốc Albany giao tranh ở Tetevo. |
Lo ngại về quan hệ giữa hai sắc tộc Albany và Slav ở Macedonia tồn tại đã lâu. Người Macedonia thì nói rằng số người gốc Albany chiếm từ 20%-25% trong 2 triệu dân số nước này. Còn dân Albany lại khẳng định tỷ lệ này là 1/3. Hầu hết người Albany sống ở miền Tây, trong và xung quanh thành phố Tetevo. Còn người Macedonia tập trung ở miền Đông và Trung đất nước. 2 cộng đồng này hầu như chẳng bao giờ muốn sống xen kẽ với nhau.
Hàng năm trời, người Albany vẫn chỉ trích Chính phủ Skopje (thủ đô Macedonia) không thành lập một trường đại học cho riêng họ ở Tetevo. Rồi có những lời than phiền là người Albany rất khó gây dựng sự nghiệp trong ngành quân sự hay cảnh sát. Cũng cần phải khẳng định một điều: Người Albany có xu hướng làm ăn buôn bán nhỏ, còn người Slav thích chọn những công việc trong Chính phủ hay quân ngũ.
Những cố gắng của Chính phủ
Chính phủ liên hiệp hiện giờ của Tổng thống Ljubco Georgievski đã cố gắng giảm bớt bất đồng, bằng cách tuyển nhiều bộ trưởng gốc Albany trong nội các hơn và chấp nhận xây dựng trường Đại học Albany ở Tetevo. Thậm chí, khi người Albany ở Kosovo tới thăm những người cùng gốc gác ở Macedonia, dân ở đây vẫn chưa tỏ ra hào hứng về ý tưởng một miền đất riêng cho người Albany ở những vùng thuộc về người Slav: Kosovo, Nam Serbia, và Macedonia.
2 tháng trước, một nhóm người Albany ở Kosovo, những người chưa từ bỏ vũ khí kể từ cuộc khủng hoảng Kosovo, sang Macedonia và trú tại những ngôi làng trên miền núi trông xuống Tetevo. Mục đích của họ là khơi dậy sự ủng hộ trong những người gốc Albany về một phong trào đấu tranh vũ trang. Ban đầu họ thất bại.
Sau đó, họ chuyển tới làng Tanusevci, một điểm đỗ trong tuyến đường vận chuyển vũ khí cho người gốc Albany ở Nam Serbia. Phụ nữ và trẻ em bỏ trốn khi thấy những phiến quân mặc quân phục đen có phù hiệu UCK (hiện được coi là biểu tượng cho Quân đội Giải Phóng Quốc gia, danh tước tự xưng của họ). Từ Tanusevci, các phiến quân bắt đầu tấn công quân đội và cảnh sát, cho đến khi Skopje (cùng với sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế) quyết định can thiệp.
Thay đổi trong cách nhìn của người gốc Albany
Giờ đây phiến quân đã đưa cuộc chiến tới Tetevo. Người Albany không còn có sự lựa chọn. Họ buộc phải nhiệt tình và tỏ ra đoàn kết với lực lượng du kích. Các lãnh tụ người gốc Albany không còn lên án phiến quân nữa. Thay vào đó, họ bắt đầu nhắc đi nhắc lại những đòi hỏi về quyền bình đẳng và một nhà nước tự trị bên trong lãnh thổ Macedonia. 2 năm trước, ở Kosovo, Ibrahim Rugova, lãnh đạo của người gốc Albany theo đường lối ôn hoà, cũng lâm vào tình thế tương tự và buộc phải ủng hộ UCK.
Thứ ba tuần trước, mới chỉ 4.000 thanh niên gốc Albany biểu tình ủng hộ phiến quân. Sau vài ngày chiến sự, con số ấy đã tăng vọt.
NATO từng hy vọng các biện pháp của họ ở biên giới Kosovo - Macedonia sẽ giúp giảm căng thẳng. Nhưng thay vào đó, dường như họ chỉ giúp cho chiến sự chuyển từ khu vực này sang khu vực khác.
Minh Châu (theo Radio Netherlands, BBC)