Hai người biểu tình ở Barcelona hôm qua mang chiếc mặt nạ "thiếu nữ khóc thương", với giọt nước mắt mang màu sắc lá cờ của cả Tây Ban Nha (trái) và Catalonia (phải). Ảnh: Reuters. |
Lola Mayenco là một trong 2,26 triệu người Catalonia hôm 1/10 đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý về việc tách vùng tự trị này khỏi Tây Ban Nha. Tuy nhiên, lá phiếu của Mayenco khác với hầu hết mọi người. Cô để trống nó, theo Financial Times.
"Tôi không thích chủ nghĩa dân tộc nhưng việc không đi bỏ phiếu đối với tôi giống như đánh mất quyền dân chủ", Mayenco chia sẻ.
Đây chỉ là một biểu hiện nhỏ, ngay lập tức bị lấn át bởi hàng loạt cuộc đụng độ bạo lực xảy ra vào ngày bỏ phiếu cũng như cơn khủng hoảng chính trị liên tục leo thang những ngày tiếp theo sau cuộc trưng cầu dân ý. Song nó giống như một dấu hiệu cho thấy không phải tất cả người Catalonia đều muốn độc lập.
Dù 90% số phiếu đồng ý tách khỏi Tây Ban Nha, theo kết quả do chính quyền Catalonia công bố, việc chỉ 2,26 triệu người, tương đương chưa đầy 40% cử tri Catalonia, tham gia cuộc trưng cầu dân ý là bằng chứng rõ nét nhất về việc một bộ phận lớn người dân khu tự trị này chưa sẵn sàng rời bỏ Tây Ban Nha, giới chuyên gia đánh giá.
"Khoảng 3,5 triệu người Catalonia không muốn độc lập, hay ít nhất là theo cách như hiện nay", Miquel Iceta, lãnh đạo đảng Xã hội Catalonia phản đối kịch bản tách khỏi Tây Ban Nha, cho hay. "Để tuyên bố độc lập, ít nhất bạn phải có đa số phiếu. Và các đảng ủng hộ độc lập chưa giành được đa số phiếu. Vậy vì sao họ lại cố gắng áp đặt tình trạng độc lập lên những người không mong muốn nó".
Câu trả lời không nằm đâu khác ngoài bản chất của "cộng đồng thầm lặng" Catalonia, một nhóm người phản đối việc tách khỏi Tây Ban Nha nhưng đang bị chia rẽ bởi hàng loạt vấn đề. Họ gồm những thành phần cánh tả cực đoan bài trừ chủ nghĩa dân tộc, các lãnh đạo doanh nghiệp lo âu về sức khỏe nền kinh tế Catalonia sau khi độc lập và một nhóm lớn những người đơn giản cảm thấy họ là công dân Tây Ban Nha, không phải công dân Catalonia.
Một số người muốn Madrid mạnh tay hơn nữa trấn áp chính quyền ủng hộ độc lập ở Barcelona. Số khác đang mòn mỏi chờ đợi một đề nghị đối thoại chính trị từ chính quyền Tây Ban Nha và một kế hoạch nghiêm túc nhằm kiềm chế căng thẳng leo thang.
"Chúng tôi không giống nhau. Tôi không có cùng quan điểm với đảng Nhân dân Tây Ban Nha (đảng trung hữu của Thủ tướng Mariano Rajoy)", Joan Herrera, luật sư tại Barcelona, cựu lãnh đạo đảng cánh tả Sáng kiến vì Catalonia Xanh (ICV), cho hay. "Tôi không thích ý tưởng giữ mọi thứ như cũ nhưng cũng không thích việc Catalonia tuyên bố độc lập".
Theo ông, vấn đề cốt lõi nằm ở việc chính quyền Tây Ban Nha hiện tại chưa bao giờ đưa ra được một đề xuất nghiêm túc để giải quyết những lo lắng của Catalonia, có thể là về một hệ thống phân bổ nguồn lực kiểu mới cho khu vực hay một cuộc cải tổ hiến pháp thừa nhận thực trạng "quốc gia đa dân tộc".
Như nhiều người khác phản đối Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha, Herrera cho biết ông vô cùng thất vọng với cả hai bên trong xung đột.
"Chúng tôi phản đối một đất nước đã bỏ rơi Catalonia và một chính quyền ở Catalonia đã hành động rất thiếu trách nhiệm", ông nói. "Những ngày qua thực sự khó khăn".
"Những người phản đối độc lập không đạt được sự gắn kết mà phong trào ủng hộ độc lập có. Tại các cuộc tuần hành đòi độc lập, bạn sẽ thấy những tiếng nói chống tư bản và người biểu tình đến tham gia trên xe Porsche", Jordi Alberich, tổng giám đốc Cercle d'Economia, một nhóm kinh doanh có ảnh hưởng ở Catalonia, nhận xét.
"Các nhóm phản đối độc lập lại nổi bật vì những khác biệt. Vì thế rất khó để tập hợp họ. Không có một công thức chung nào giúp đoàn kết họ", Alberich nhấn mạnh.
Mặt khác, theo ông Iceta, sự im ắng của "cộng đồng thầm lặng" một phần là điều tự nhiên, phần khác bắt nguồn từ những thất bại chính trị.
"Mọi thứ vẫn luôn như vậy. Tiếng nói của những người không muốn độc lập ở Scotland cũng từng không được lắng nghe, ít nhất cho đến cuộc trưng cầu dân ý hồi năm 2014. Những người muốn thay đổi hiện trạng luôn là bên tỏa ra động lực. Các bên còn lại đều là 'cộng đồng thầm lặng'", Iceta đánh giá. "Nhưng tôi cũng phải thừa nhận phong trào độc lập đã cho thấy nó là một dự án truyền cảm hứng, tích cực với tham vọng kiến tạo tương lai", ông cho biết thêm.
Sau khi bỏ lá phiếu trống hôm 1/10, Mayenco nói cô sẽ trở về nhà ở Vilassar de Dalt, bắc Barcelona, tổ chức một bữa ăn trưa cho bạn bè. Cô yêu cầu tất cả khách tắt điện thoại để không phải nhìn thấy những thông điệp giận dữ và phản đối trên mạng xã hội.
"Chúng tôi muốn nói chuyện bình tĩnh và tránh chất đầy thêm khủng hoảng", Mayenco nói.
Lên tiếng
Người biểu tình tụ tập ở trung tâm thành phố Barcelona phản đối Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha. Ảnh: AP. |
Hôm qua, "cộng đồng thầm lặng" tại Catalonia cuối cùng đã quyết định lên tiếng. Cuộc biểu tình phản đối Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha diễn ra ở trung tâm thành phố Barcelona thu hút tới hơn 350.000 người tham gia.
"Chúng tôi có lẽ đã im lặng quá lâu", ông Alejandro Marcos, 44 tuổi, một người góp mặt trong đoàn biểu tình, chia sẻ. "Dường như những ai hô hào to nhất sẽ chiến thắng cuộc tranh luận. Vì thế chúng tôi phải phát đi tiếng nói của mình và tuyên bố rõ ràng, dõng dạc rằng chúng tôi không muốn độc lập".
Những người biểu tình, mang theo cờ Tây Ban Nha và cờ Catalonia, hô vang các câu khẩu hiệu như "Đừng ngốc nghếch, Catalonia là Tây Ban Nha" hay "Mãi mãi Tây Ban Nha! Mãi mãi Catalonia!".
"Không thể định đoạt sự thống nhất của Tây Ban Nha thông qua bỏ phiếu trưng cầu dân ý hay thương lượng. Nó phải được bảo vệ", một tấm biển trong đám đông người biểu tình viết.
Dòng người biểu tình ở Barcelona phản đối Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha.
"Tôi đến đây để ngăn họ phớt lờ chúng tôi, chúng tôi cũng là người Catalonia, hãy nói chuyện với chúng tôi, đừng đứng ra thương lượng thay mặt nhân dân Catalonia nếu các ông chỉ nói cho những người Catalonia của các ông. Tôi biểu tình vì không muốn mình bị tiếp tục đối xử như công dân hạng hai", Javier Perez, giáo viên, 36 tuổi, quả quyết, đề cập tới những bất đồng giữa chính quyền Catalonia đang muốn tách khỏi Tây Ban Nha và "cộng đồng thầm lặng".
"Tôi yêu Catalonia. Tôi đã cống hiến cả đời để xây dựng Catalonia. Việc họ đang làm là phá hủy nó", bà Fidelia Trabado, 68 tuổi, nhấn mạnh.
Juan Gil-Casares làm việc ở Madrid nhưng đã tới Barcelona cùng gia đình để tham gia cuộc biểu tình. Ông cho biết cảm thấy bản thân có nghĩa vụ phải thực hiện chuyến đi.
"Rất nhiều người dân bình thường Catalonia đang chịu áp lực", ông nói. "Chúng tôi quyết định tới và bày tỏ sự ủng hộ đối với những người yêu nước của chúng tôi và cho họ thấy rằng họ không đơn độc".
Vũ Hoàng