"Quân đội Nga sẽ tìm cách thu hồi tên lửa hành trình được phóng thử hồi tháng 11/2017 và rơi xuống biển Barents, nằm ở phía bắc Nga và Na Uy. Ba tàu trục vớt dự kiến được triển khai, trong đó một chiếc có thiết bị xử lý vật liệu phóng xạ trong động cơ tên lửa. Hiện chưa có thời gian biểu cho chiến dịch", CNBC dẫn nguồn tin giấu tên trong cộng đồng tình báo Mỹ cho biết hôm 21/8.
Tình báo Mỹ cho biết Nga đã tiến hành 4 vụ thử tên lửa hành trình mang động cơ hạt nhân từ tháng 11/2017 đến tháng 2/2018, trong đó các quả đạn đều chỉ bay được trong một thời gian ngắn do không kích hoạt thành công động cơ hạt nhân. Quả tên lửa mà Nga có thể sắp trục vớt được cho là đã sử dụng hết nhiên liệu lỏng ở tầng đẩy sơ cấp và rơi xuống biển mất tích.
Bộ Quốc phòng Nga từ chối bình luận về thông tin này, cũng như không tiết lộ kết quả các đợt thử nghiệm siêu tên lửa hành trình sử dụng động cơ hạt nhân. Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá chiến dịch tìm kiếm và thu hồi loại vũ khí này sẽ gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí là gây nguy cơ căng thẳng giữa Moskva và Washington.
Các cường quốc từng nhiều lần gặp sự cố liên quan tới vũ khí hạt nhân trên biển, chủ yếu là những tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử hoặc mang vũ khí hạt nhân bị chìm xuống đáy biển. Tới nay mới chỉ có hai tàu ngầm hạt nhân gặp nạn được trục vớt thành công, trong khi nhiều chiếc khác vẫn nằm lại dưới đáy biển và gây nguy cơ nhiễm phóng xạ ra môi trường xung quanh.
Để bắt đầu chiến dịch thu hồi quả tên lửa mang động cơ hạt nhân mất tích, Nga cần xác định được địa điểm rơi, cũng như vị trí của nó dưới đáy biển Barents. "Các quan chức tình báo Mỹ cho biết Nga đang nỗ lực trục vớt quả đạn, chứng tỏ họ đã khoanh vùng được nơi nó mất tích", Han Kristensen, chuyên gia vũ khí hạt nhân tại Hiệp hội Các nhà Khoa học Mỹ (FAS), nhận định.
Siêu tên lửa rời bệ phóng trong cuộc thử nghiệm cuối năm 2017. Ảnh: Sputnik. |
Một số tên lửa được tích hợp bộ phát tín hiệu, hỗ trợ rất nhiều cho quá trình tìm kiếm nếu bị thất lạc, nhưng cũng tạo điều kiện cho đối phương đánh cắp vũ khí để nghiên cứu. Trong trường hợp quả đạn không mang bộ phát, Moskva có thể chỉ đoán được khu vực tìm kiếm dựa trên đường bay của tên lửa, sau đó triển khai tàu thăm dò và thiết bị lặn không người lái để định vị.
Ngay khi xác định được tên lửa, Nga sẽ phải triển khai thiết bị trục vớt. Đó có thể là tàu ngầm cứu hộ trang bị những cánh tay chuyên dụng để gắp quả đạn. Một giải pháp khác là sử dụng thiết bị gắn vào quả đạn, sau đó dùng dây cáp kéo lên tàu trục vớt.
Joshua Pollack, chuyên gia kiểm soát vũ khí tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury, đánh giá siêu tên lửa Nga bị thất lạc trong quá trình thử nghiệm nên nhiều khả năng nó không mang đầu đạn hạt nhân. Vấn đề lớn nhất nằm ở lõi động cơ hạt nhân, do nó có thể bị hư hại do va đập mạnh khi rơi xuống biển. Nga sẽ phải đánh giá tình trạng tên lửa, nhằm chuẩn bị các phương án ứng phó nếu vật liệu phóng xạ rò rỉ ra môi trường.
Theo chuyên gia quân sự Joseph Trevithick, Nga sẽ phải chạy đua với thời gian để vớt quả đạn lên trước các đối thủ như Mỹ. Washington đã theo dõi chặt chẽ vụ thử nghiệm này và có thể nắm được vị trí rơi của tên lửa, hải quân Mỹ cũng có đủ khả năng trục vớt quả đạn.
"Rò rỉ chất phóng xạ trước và trong quá trình trục vớt là nguy cơ lớn nhất, khiến chiến dịch thu hồi tên lửa của Nga có mức độ phức tạp cao, nhưng vẫn phải bảo đảm được hoàn thành trong thời gian rất ngắn", chuyên gia Han Kristensen nhấn mạnh.
Biển Barents nằm phía bắc Nga và Na Uy. Đồ họa: Google Earth. |
Duy Sơn