Ảnh minh họa: japundit.com. |
Trong đợt cải cách hệ thống luật pháp Nhật quy mô lớn nhất kể từ Thế chiến II, cánh cửa đang rộng mở cho những luật sư, công tố viên và thẩm phán mới vào nghề trong một xã hội kiện tụng ngày càng nhiều.
“Người ta bắt đầu đưa các rắc rối của mình ra tòa ngày càng nhiều”, Hideaki Kubori, một luật sư kinh tế và là giáo sư tại trường Luật Omiya ở ngoại ô Tokyo nhận xét. “Không có đủ luật sư”.
Nhật có khoảng 22.000 luật sư, nghĩa là cứ 5.790 người dân mới có một vị, so với tỷ lệ một luật sư cho 268 dân ở Mỹ. Với kỳ thi lấy bằng kiểu cũ, sẽ được xóa bỏ vào năm 2011, chỉ có dưới 1.500 người đậu mỗi năm. Tại Mỹ, có số dân gấp đôi Nhật, con số này là gần 75.000.
Để lấp chỗ trống này, chính phủ quyết định tới năm 2018, sẽ tăng hơn gấp đôi số người làm chuyên ngành luật, bao gồm luật sư, công tố viên và thẩm phán, lên 50.000. Hình thức bồi thẩm đoàn đối với những vụ hình sự nghiêm trọng sẽ được đưa vào từ năm 2009 để đỡ gánh cho các thẩm phán. Trường luật kiểu Mỹ đầu tiên mở tại đây năm 2004 và được chính phủ khuyến khích. Ngày nay Nhật đã có 72 trường như vậy, trong đó có cả trường mà Ichikawa theo học.
Trước đây, các khoa luật hay tập trung vào khía cạnh hàn lâm hay lý thuyết. Những trường kiểu mới lại ưu tiên việc thực hành và chuẩn bị cho sinh viên đi vào chuyên ngành. Những người tốt nghiệp không phải thi theo kiểu cũ mà làm một bài thi được viết riêng cho họ.
Kinh tế là nguyên nhân chính cho xu thế này. Theo ông Kubori, các trường hợp làm hồ sơ xin được công nhận là phá sản đã tăng hơn năm lần trong 10 năm qua, lên tới 219.402 trường hợp năm 2004. Các tranh chấp về thừa kế và ly dị tại tòa cũng ngày càng tăng.
Ngoài ra, các lãnh đạo doanh nghiệp cũng đang vận động để có thêm nhiều luật sư chuyên về luật thuế và tài sản trí tuệ, trong khi các cuộc tranh luận pháp lý xung quanh những vấn đề đó trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Một câu hỏi lớn là liệu những biện pháp cải cách có khắc phục được những khiếm khuyết trong hệ thống pháp lý nhiều nhược điểm của Nhật hay không? Các vụ xử thường kéo dài hàng năm trời và tỷ lệ kết án cao hơn 99% vì hệ thống luật pháp thường bênh vực các công tố viên, vốn có nhiều nguồn lực hơn và có được kính trọng hơn. Từ lâu người ta đã chỉ trích việc thiếu luật sư – nhất là để bào chữa tội phạm. Các luật sư bào chữa bị coi là người bảo vệ kẻ thù của dân chúng và thường được trả lương thấp.
Việc đưa vào bồi thẩm đoàn cho các công dân bình thường cơ hội đầu tiên tham gia vào tiến trình xét xử hình sự tại tòa án. Tuy nhiên, các luật sư bào chữa cảnh báo rằng cải cách có thể không xóa bỏ được vi phạm nhân quyền và những oan sai do việc ép cung khi vắng mặt luật sư. Việc luật sự được gặp thân chủ trước khi xét xử vẫn sẽ rất khó khăn, theo hệ thống luật mới.
“Không giống như các nước khác, luật sư Nhật không thể chứng kiến việc hỏi cung. Việc nhục mạ và những hành động vi phạm nhân quyền khác xuất hiện thường xuyên”, Masachi Akita, một luật sư bào chữa, cho biết.
Những người mới ra trường nhu Ichikawa biết rằng làm nghề bào chữa hãy còn rất gian nan, và vì thế anh muốn chuyên về luật kinh tế.
“Tôi không thể kiếm sống bằng nghề bào chữa hình sự. Có quá ít động lực để tôi theo ngành đó”, Ichikawa cho biết.
M.C. (theo AP)