Chính phủ xứ sở mặt trời mọc thấu hiểu hơn ai hết thảm hoạ hạt nhân ở Hiroshima và Nagasaki. Chính vì lẽ đó, họ luôn ở tuyến đầu, vận động các phong trào kiểm soát và xoá bỏ vũ khí hạt nhân. Bằng cách làm trung gian giữa Bình Nhưỡng với chính quyền Bush và Seoul, Tokyo đã thiết lập được chiến lược hai hướng đi chính là đối thoại và thúc ép.
CHDCND Triều Tiên đồng ý cùng với Mỹ, Nga, Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản ngồi vào bàn đối thoại trước sức ép từ cộng đồng quốc tế. Để đổi lại, quốc gia này sẽ nhận được sự đảm bảo về an ninh. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, chính quyền Kim Châng In dường như sẽ không chịu từ bỏ tham vọng hạt nhân một cách dễ dàng. Đàm phán sẽ rất khó khăn, nên nguy cơ xung đột quân sự vẫn sẽ treo lơ lửng trên bán đảo Triều Tiên, chiến tuyến cuối cùng của Chiến tranh Lạnh.
Có thể Bình Nhưỡng sẽ tìm cách dựa vào Trung Quốc và Nga, hai đồng minh. Nhưng kể từ vụ 11/9, Bắc Kinh và Matxcơva hướng nhiều hơn tới Washington. Sự thay đổi thái độ này đã có ảnh hưởng nhất định tới bán đảo Triều Tiên. Đất nước đông dân nhất thế giới từng là nơi Mỹ và Bắc Triều Tiên đối thoại hồi tháng tư. Quan chức nước này cũng tham gia vào các chuyến công du con thoi để thuyết phục Bình Nhưỡng. Cũng giống như Bắc Kinh, Nga luôn mong muốn một bán đảo Triều Tiên phi hạt nhân. Hơn một thập kỷ kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, cả Trung Quốc và Nga đều tìm cách chứng tỏ vai trò của mình đối với tương lai của hòn đảo.
Câu hỏi được lưu tâm nhất hiện nay là liệu Kim Châng In có chịu từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân hay không. Shunji Yanai, cựu đại sứ Nhật tại Mỹ cho rằng, Bắc Triều Tiên cần phải được lưu ý rằng họ chỉ có hai sự lựa chọn. Một là tiếp tục theo đuổi tham vọng hạt nhân và sẽ đối mặt với hành động quân sự của Mỹ. Hai là từ bỏ chiến lược đó, hợp tác với cộng đồng quốc tế và nhận được viện trợ kinh tế.
Các chuyên gia cho rằng việc Bình Nhưỡng phát triển vũ khí hạt nhân là con át chủ bài trong chiến lược ngoại giao và quân sự của nước này. Vũ khí huỷ diệt hay tên lửa đạn đạo hầu như là một mối đe doạ trực tiếp đối với Nhật Bản. Theo nhiều nguồn tin, CHDCND Triều Tiên đã triển khai khoảng 200 tên lửa Rodong với tầm bắn lên tới 1.300 km. Điều đó có nghĩa là bất kể vùng đất nào ở xứ sở mặt trời mọc cũng trở thành mục tiêu của Rodong. Chính vì vậy, Tokyo phải nhấn mạnh yếu tố này với Nga và Trung Quốc để nhận được sự can thiệp.
Cuộc đàm phán sẽ là một cơ hội tốt để Nhật Bản phá vỡ thế bế tắc trong quá trình đàm phán bình thường hoá quan hệ với Bình Nhưỡng. Nếu thành công, một nền tảng chính trị mới sẽ được thiết lập nhằm mang lại hoà bình tới bán đảo Triều Tiên. Điều này hết sức quan trọng với an ninh của Nhật Bản và cũng là lúc để Tokyo chứng tỏ bản lĩnh. Tuy nhiên, con đường phía trước còn dài.
Đề xuất chung của Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc kêu gọi Bắc Triều Tiên:
- Từ bỏ các chương trình phát triển vũ khí hạt nhân
- Chấp nhận và mở cửa cho các thanh sát viên quốc tế, trong đó có phái đoàn từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế
- Xoá bỏ các cơ sở hạt nhân hiện tại
- Ngừng ngay việc phát triển tên lửa đạn đạo
- Giải quyết vấn đề phát sinh từ vụ bắt cóc công dân Nhật Bản trong quá khứ và một số vấn đề nhân đạo
Đổi lại, Bình Nhưỡng sẽ nhận được:
- Sự đảm bảo không bị xâm lược
- Năng lượng, dầu mỏ và viện trợ lương thực
- Quá trình đàm phán bình thường hoá quan hệ với Nhật Bản
Bá Thùy (theo Japan Times)