Ahmad Chalabi. |
Phó thủ tướng Chalabi dự định đến Washington trong tháng này để tô điểm hình ảnh của mình. Ở quê nhà, ông đã rời bỏ liên minh cầm quyền, sau khi liên minh này bị chỉ trích vì những mối quan hệ mật thiết với Iran. Tất cả những điều này cho thấy một điểm: Chalabi đang chuẩn bị để trở thành vị thủ tướng tiếp theo của Iraq, sau bầu cử trong vòng chưa đầy 2 tháng tới.
Triển vọng này có vẻ khá xa vời đối với Chalabi, tốt nghiệp Học viện Công nghệ Massachusetts và cựu giám đốc ngân hàng, một nhân vật gây tranh cãi cả ở trong và nước ngoài. Nhưng cả bạn bè lẫn kẻ thù đều phải khâm phục sự nhạy bén chính trị của ông.
Đa phần cuộc đời Chalabi sống ở nước ngoài, ông từng được Lầu Năm Góc lựa chọn để thay thế Saddam Hussein. Nhưng khi kẻ thù lâu năm của ông bị lật đổ, thì Chalabi chỉ là một trong 25 người Iraq mà Paul Bremer, cựu toàn quyền Mỹ ở Iraq, đưa vào Hội đồng Điều hành Iraq hữu danh vô thực.
Con đường hoạn lộ của ông chịu thêm một đòn đau, sau khi có những lời cáo buộc ông tiết lộ thông tin cho Iran. Việc Mỹ không tìm thấy vũ khí phá huỷ hàng loạt (chính Chalabi là người khẳng định điều này với Washington, khiến cho Mỹ quyết định tiến hành chiến tranh Iraq) càng khiến cho uy tín của ông bị tổn hại. Sau đó, Bremer quay sang dùng đối thủ của Chalabi là Ayad Allawi cho vị trí thủ tướng đầu tiên của Iraq hậu Saddam.
Chalabi rõ ràng hy vọng chuyến thăm tới đây của ông tới Washington, lần đầu tiên trong ít nhất 2 năm qua, sẽ giúp ông hàn gắn quan hệ với phía Mỹ.
Tại Washington, các quan chức tiết lộ với điều kiện giấu tên rằng đang có những nỗ lực để thu xếp các cuộc gặp giữa Chalabi với Phó tổng thống Mỹ Dick Cheney và Ngoại trưởng Condoleezza Rice.
Cố vấn hàng đầu của Chalabi, Haider al-Mousawi, cho biết các cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính John Snow và Cố vấn An ninh Quốc gia Stephen Hadley cũng có trong kế hoạch.
Chuyến thăm này, có được sau nhiều tháng liên lạc giữa Chalabi và các quan chức trong chính quyền Bush, báo hiệu sự phục hồi vị thế của vị chính trị gia Iraq này trong mắt Washington.
Trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Newsweek, đại sứ Mỹ Zalmay Khalizad khẳng định rằng “chính dân Iraq mới quyết định” ai mới là thủ tướng và tránh tỏ ra ủng hộ người nào. Nhưng , việc Chalabi có ảnh hưởng ở Washington rõ ràng sẽ là một lợi thế.
Sau cuộc bầu cử hồi tháng 1, Chalabi tìm cách giành chức thủ tướng nhưng lại thất bại trước Ibrahim al-Jaafari, một thành viên khác của liên minh người Shiite thu được số ghế nhiều nhất trong Quốc hội.
Kể từ đó, đảng Đại hội Dân tộc của Chalabi đã rút khỏi liên minh này và chuẩn bị tham gia tranh cử ngày 15/12 tới. Điều này cũng đồng nghĩa với việc ông sẽ tranh chức thủ tướng. Và cơ hội của ông lần này xem ra khá hơn lần trước.
Liên minh Shiite dự kiến sẽ không thành công như hồi tháng 1. Một nguyên nhân là Ayatollah Al al-Sistani, giáo sĩ Shiite được kính trọng, không dự định ủng hộ phe này. Hồi tháng 1, chính nhờ được al-Sistani hậu thuẫn, mà liên minh nói trên mới có thành công lớn như vậy.
Liên minh Shiite được xây dựng từ hai đảng lớn: Hội đồng Tối cao Cách mạng Iraq (SCIRI), và đảng Dawa của al-Jaafari. Cả hai đảng đều bị chỉ trích vì mối quan hệ thân thiết với Iran.
SCIRI, đảng lớn hơn trong liên minh cầm quyền, bị cáo buộc là có quan hệ với một nhóm chiến binh đang nắm nhiều quyền lực tại các khu vực của người Shiite ở nam Iraq. Chính phủ bị phê phán là không cải thiện tình hình an ninh và các dịch vụ. Nhiều người Iraq cũng cho rằng họ phải chịu trách nhiệm về tình trạng suy sụp của hệ thống tem phiếu lương thực mà đa số dân chúng hiện phải dựa vào.
Những quan điểm thế tục của Chalabi và hình ảnh một kẻ ngoài cuộc được Mỹ hậu thuẫn có thể tổn hại đến cơ may của ông. Liên minh hiện nay của ông bao gồm Đảng Đại hội Dân tộc cùng một nhóm ủng hộ việc phục hồi chế độ quân chủ và các nhóm nhỏ của người Kurd và Turkomen. Nhưng là người khôn ngoan, ông cũng đang tìm cách lấy lòng các lực lượng của người Shiite như đảng Fadhila và cả phe của giáo sĩ Shiite cực đoan Muqtada al-Sadr. Lãnh tụ tinh thần của Fadhila là người cha quá cố của Sadr – giáo chủ Mohammed Sadi al-Sadr.
"Chalabi nuôi hy vọng về một sự hợp tác giữa liên minh của ông với phe của al-Sadr và Fadhila”, Ali al-Adeeb, một quan chức cấp cao thuộc đảng Dawa nhận xét. “Ông ấy biết rằng chính xu hướng Hồi giáo chứ không phải thế tục sẽ thắng thế ở Iraq”.
Nhiều khả năng Fadhila và phong trào của Sadr sẽ hình thành một liên minh trong Quốc hội mới. Nếu việc này xảy ra, Chalabi sẽ khó mà nắm đủ ghế để giành chức thủ tướng, trừ phi ông có thể tranh thủ sự ủng hộ của một trong 2 khối lớn.
Một là khối của người Kurd, vốn từng từng công khai chỉ trích các thành viên người Shiite trong chính phủ. Hai là liên minh của người Shiite. Nếu lực lượng này bị yếu đi trong bầu cử, họ có thể nhờ tới Chalabi và các đồng minh của ông, hy vọng giành quyền kiểm soát chính phủ. Nếu điều này xảy ra, Chalabi sẽ có thể ngã giá theo ý mình.
M.C. (theo AP)