Không hề có nét mặt nghiêm nghị như "đâm lê", soi mói, hách dịch như một số nhân viên ở các cửa khẩu của Việt Nam. Họ nhận và trả lại hộ chiếu của bạn với vẻ mặt tươi cười, khiến bạn giảm bớt được nỗi mệt nhọc sau một chặng máy bay dài nhiều tiếng đồng hồ. Nhân viên hải quan khi muốn kiểm tra hành lý của bạn, đều rất lịch sự và luôn cảm ơn khi bạn đã vất vả mở hành lý cho họ kiểm tra. Khi chờ lấy hành lý ở băng tải, nếu thấy bạn đứng chờ hơi lâu, thì sẽ có một nhân viên phục vụ mặt đất ở đâu đó xuất hiện, hỏi bạn từ đâu đến. Nếu trả lời, "Tôi từ Việt Nam đến", nhân viên đó sẽ tươi cười giải thích cho bạn, "Dạ, thế xin mời quý khách đến băng tải số... ở phía kia". Bạn sẽ đi đến nơi được hướng dẫn, và nhanh chóng nhận ra cái vali to tướng của mình. "Chà, nếu không có cô gái xinh xinh ấy chỉ dẫn cho, thì có lẽ mình cứ chờ ở chỗ kia đến mùa quýt cũng nên", bạn sẽ lẩm bẩm như vậy khi lấy hành lý ra. Ở sân bay Nội Bài thì thế nào nhỉ? Nhân viên an ninh cửa khẩu quá nghiêm nghị. Nhân viên hải quan thì gần đây có lịch sự, tươi tỉnh hơn.
Có lần ở Tokyo, tôi ghé vào một đồn cảnh sát để hỏi đường. Nhân viên cảnh sát đang ngồi ở phía trong liền nói tôi chờ một chút. Anh ấy lấy ra một quyển sổ bản đồ và tra, sau đó cầm quyển bản đồ chạy ra chỗ tôi đang đứng để chỉ dẫn tận tình. Tôi cảm ơn, anh ấy tươi cười trả lời: "Dạ, không có gì". Tôi đã vài lần hỏi đường ở Tokyo, và đều nhận được thái độ lịch sự như vậy của các nhân viên cảnh sát Nhật.
Ở các tòa thị chính nơi giải quyết các thủ tục hành chính cho dân, không có Phòng thường trực như ở Việt Nam, mà thay vào đó là bàn chỉ dẫn. Nhân viên bảo vệ đứng cạnh bàn chỉ dẫn thì không bao giờ được ngồi. Nhiệm vụ của họ là hướng dẫn nơi giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, và cúi người chào người đân khi người dân ra hoặc vào. Khi có người dân đi vào, nhân viên giải quyết đều đứng lên, không ngồi, hỏi: "Dạ thưa, quý khách cần gì ạ?". Nếu vì có nhiều người dân đến làm thủ tục hành chính, phải xếp hàng, lập tức có các nhân viên từ đâu đó xuất hiện, chủ động hỏi từng người xem họ cần làm thủ tục gì, sau đó phân loại, và dẫn người dân đến từng bàn giải quyết. Tất cả đều lịch sự, tươi cười, và luôn cúi đầu chào.
Ở Nhật, quận là cấp giải quyết mọi thủ tục hành chính cho người dân. Nhật không có cấp phường, xã, nên mọi việc đều rất đơn giản, người dân không phải đi xin xác nhận của các cấp phường xã trước khi đi lên quận, huyện. Có một lần tôi thấy có duy nhất tiếng cãi cọ là ở Phòng quản lý xuất nhập cảnh ở Tokyo. Một người dân quát một nhân viên xuất nhập cảnh vì chậm thông báo gì đó. Nhân viên xuất nhập cảnh chỉ biết cúi rạp người xin lỗi. Tôi chưa bao giờ thấy một nhân viên nhà nước Nhật nào quát nạt người dân Nhật.
Ở Việt Nam, công cuộc cải cách hành chính đã được tiến hành gần 10 năm rồi, nhưng kết quả chưa tiến triển được bao nhiêu, nhất là thái độ làm việc, tiếp dân của nhân viên nhà nước. Có lẽ cuộc cải cách hành chính đó nên bắt đầu từ việc cho các nhân viên nhà nước tập chào, tập tiếp người dân, tập có nét mặt tươi cười khi làm việc với dân...
Lê Văn Dân (từ Tokyo)
Quý độc giả có thể kể chuyện mọi khía cạnh của cuộc sống nơi xứ người tại đây: