Trưởng đoàn đàm phán của Bắc Triều Tiên Kim Kê Quan (trái) |
Các bên tham gia đàm phán hôm nay đưa ra tuyên bố, trong đó cho biết Bắc Triều Tiên "cam kết sẽ dỡ bỏ các chương trình hạt nhân cũng như sẽ sớm trở lại Hiệp ước Cấm phổ biến vũ khí hạt nhân và chấp nhận các cuộc thanh sát" của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).
"Mỹ khẳng định họ không hề có vũ khí hạt nhân ở bán đảo Triều Tiên và không có ý định tấn công cũng như xâm lược Bắc Triều Tiên bằng vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí thông thường", tuyên bố cho biết.
Bình Nhưỡng cũng "bày tỏ quan điểm rằng họ có quyền sử dụng năng lượng hạt nhân hoà bình" đồng thời muốn biến một lò phản ứng hạt nhân nước nhẹ thành nơi sản xuất điện. Mỹ nhận định yêu cầu này khó có thể được chấp thuận tuy nhiên đồng ý sẽ bàn về vấn đề đó trong tương lai.
Tuyên bố kết thúc bằng những đề nghị của các nước giúp đỡ Bình Nhưỡng về năng lượng và "hợp tác kinh tế trên các lĩnh vực năng lượng, thương mại và đầu tư". Văn bản cũng cho biết trong thời gian tới Mỹ và Bắc Triều Tiên sẽ cùng làm việc nhằm bình thường hoá quan hệ.
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vũ Đại Vệ đánh giá đây là "kết quả quan trọng nhất kể từ khi vòng đàm phán 6 bên khởi động hơn 2 năm trước".
6 bên tham gia đàm phán là Bắc Triều Tiên, Mỹ, Trung Quốc, Nhật, Nga và Hàn Quốc sẽ nhóm họp vào tháng 11 để bàn bạc về việc làm thế nào để thực hiện các điều khoản trong tuyên bố trên.
Các nhà phân tích ở Bắc Kinh dự đoán rằng (các) vòng đàm phán tới sẽ khó khăn và những xung đột căn bản chưa được giải quyết có thể bùng nổ.
Cho dù như vậy, thì thỏa thuận mới đạt được sau một tuần thương thảo này dường như đã cứu vãn quá trình ngoại giao vốn đang bên bờ sụp đổ, sau hàng loạt vòng đàm phán mà 6 bên vẫn chưa đưa ra được tuyên bố chung nào về mặt nguyên tắc.
Thắng lợi của Trung Quốc
Thỏa thuận được coi là thắng lợi quan trọng đối với Trung Quốc. Bắc Kinh đã làm trung gian để có được sự đồng thuận này sau rất nhiều vòng đàm phán khó khăn. Nước này đã đưa cả Mỹ và Bắc Triều Tiên đi tiếp con đường đến bên bàn đối thoại bất chấp những lời đe dọa tẩy chay đàm phán cả từ hai phía.
Trung Quốc đã nhiều lần khẳng định rằng vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên không thể giải quyết thông qua gây sức ép hoặc biệnpháp quân sự, và phải được thương lượng một cách toàn diện nhằm thể hiện sự quan tâm đến những lo ngại của Bình Nhưỡng.
Chính quyền Bush trong hai năm qua cũng đã thay đổi bản chất cũng như cách thức tiếp cận vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên. Giới chức Washington đã thôi không dùng những lời lẽ gay gắt mà tổng thống Bush một thời từng sử dụng khi nói về Bình Nhưỡng, thôi cho rằng nước này là thành viên của "trục ma quỷ" và gọi nhà lãnh đạo Kim Châng In là tên bạo chúa. Thay vào đó, Mỹ đã phối hợp chặt chẽ với Hàn Quốc và Trung Quốc nhằm giải quyết những đòi hỏi của Bình Nhưỡng trong lĩnh vực kinh tế và chủ quyền.
Tuy đã đạt được bước đột phá, hiệp định ký kết hôm nay vẫn có thể gặp nhiều trở ngại trong quá trình thực thi, một trong số đó là mức độ thanh sát mà CHDCND Triều Tiên cho phép, cũng như những khó khăn trong việc thực hiện chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình của nước này.
Hải Ninh (theo BBC, NYT, China Daily)