Pháp luật không có quy định cụ thể thế nào là “mua, bán nhà trên giấy”, mà chỉ quy định mua, bán nhà hình thành trong tương lai. Mua bán nhà trên giấy là cách gọi đối với hình thức mua bán nhà hình thành trong tương lai, dựa trên thỏa thuận giữa người mua và người bán, nhà, đất đem bán chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu nhà (sổ hồng hay sổ đỏ). Khi đó, người mua chỉ dựa vào các thông tin, giấy tờ có liên quan đến nhà, đất để giao kết hợp đồng….
Theo khoản 19 Điều 3 Luật nhà ở 2014: “Nhà ở hình thành trong tương lai là nhà ở đang trong quá trình đầu tư xây dựng và chưa được nghiệm thu đưa vào sử dụng”.
Về điều kiện kinh doanh nhà ở hình thành trong tương lai, Điều 55 Luật kinh doanh bất động sản 2014 quy định:
“1. Có giấy tờ về quyền sử dụng đất, hồ sơ dự án, thiết kế bản vẽ thi công đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, Giấy phép xây dựng đối với trường hợp phải có Giấy phép xây dựng, giấy tờ về nghiệm thu việc hoàn thành xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật tương ứng theo tiến độ dự án; trường hợp là nhà chung cư, tòa nhà hỗn hợp có mục đích để ở hình thành trong tương lai thì phải có biên bản nghiệm thu đã hoàn thành xong phần móng của tòa nhà đó.
2. Trước khi bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai, chủ đầu tư phải có văn bản thông báo cho cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh về việc nhà ở đủ điều kiện được bán, cho thuê mua.
Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh có trách nhiệm trả lời bằng văn bản cho chủ đầu tư về nhà ở đủ điều kiện được bán, cho thuê mua; trường hợp không đủ điều kiện phải nêu rõ lý do”.
Bên cạnh đó, theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 19 Nghị định 99/2015/NĐ-CP ngày 20 tháng 10 năm 2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật nhà ở thì Sở xây dựng là cơ quan có thẩm quyền kiểm tra và ra thông báo cho chủ đầu tư về nhà ở hình thành trong tương lai đã đủ điều kiện được bán, cho thuê mua hay chưa?
Theo đó, pháp luật đã quy định rõ ràng về điều kiện để mua, bán nhà ở hình thành trong tương lai. Tuy nhiên, vì muốn huy động vốn sớm trước khi thực hiện xong các yêu cầu cho phép nên các chủ đầu tư dự án đề nghị giao kết luôn hợp đồng mua bán nhà, đất khi dự án chưa “khởi động” gì trên thực tế, nói gọn là khi dự án vẫn còn trên giấy.
Về phía khách hàng, vì muốn được sở hữu, sử dụng nhà, đất phù hợp với khả năng thanh toán của mình và không quan tâm nhiều đến các yếu tố pháp lý cần thiết nên đã đồng ý ký kết hợp đồng này. Do đó, cả người mua lẫn chủ đầu tư vẫn có thể gặp những rủi ro như mất tiền mà không được nhận nhà hoặc phải đợi rất lâu mới được nhận nhà. Chủ đầu tư cũng có thể bị phá sản và mất uy tín khi xảy ra tranh chấp,…
Như vậy, bạn cần tìm hiểu thông tin, xem xét thật kỹ càng các điều kiện về nhà ở. Nếu nhà ở đã đủ điều kiện mua, bán thì hãy thực hiện thủ tục mua bán theo đúng quy định của pháp luật để tránh những rủi ro có thể phải gặp phải.
Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội