Bà Phạm Chi Lan, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)
- Một quan chức Quốc hội cho biết sáng nay (5/10) rằng Hiệp định thương mại Việt - Mỹ (BTA) sẽ được thông qua vào kỳ họp tới. Theo bà, để BTA thực thi, lĩnh vực pháp luật nào cần sửa đổi nhiều nhất?
- Chủ yếu chúng ta sửa đổi pháp luật về kinh tế, không chỉ để tương thích với BTA mà còn với các cam kết quốc tế khác của Việt Nam. Cần ban hành thêm một số đạo luật về cạnh tranh, chống độc quyền. Có luật phải sửa đổi nhiều, có luật ít, nhưng theo đánh giá của Bộ Tư pháp sẽ có hơn 40 văn bản luật, pháp lệnh phải đưa ra Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung. Văn bản dưới luật cần sửa tới hơn 400.
Theo tôi, các đạo luật cơ bản như Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Thương mại, Luật Đầu tư nước ngoài, Luật Khuyến khích đầu tư trong nước, Luật Phá sản, pháp luật về ngân hàng, thuế, đất đai, về bảo hộ sở hữu công nghiệp và trí tuệ... sẽ phải sớm được xem xét. Tuy nhiên, sửa đổi về điều luật sẽ không nhiều lắm, bởi luật ở Việt Nam chủ yếu xây dựng dưới dạng nguyên tắc chung, còn thi hành thì theo các nghị định, thông tư.
Nhìn chung, công việc này không thể làm trong thời gian ngắn và phía Mỹ cũng đã đồng ý có hỗ trợ kỹ thuật, thông qua chương trình của USAID. Tới đây, nhóm chuyên gia của Mỹ sẽ sang hỗ trợ Việt Nam.
- Doanh nghiệp Việt Nam phản ứng thế nào trước việc Thượng viện Mỹ thông qua BTA?
- Doanh nghiệp Việt Nam rất vui mừng. Nhìn chung, họ đều hiểu tầm quan trọng và ý nghĩa của BTA, trên cả hai góc độ: cơ hội và thách thức mới trong việc tăng cường, mở rộng quan hệ thương mại, kinh tế với thị trường Mỹ. Họ cũng hiểu BTA có tác động trong quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam nói chung, là bước đệm để Việt Nam đàm phán tham gia WTO. Họ cũng hiểu BTA không chỉ tác động vào quan hệ Việt Nam với Mỹ mà còn với các đối tác kinh tế khác. Doanh nghiệp Việt Nam hiểu BTA đặt ra thách thức mới, bởi việc tham gia vào thị trường Mỹ phụ thuộc lớn vào sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Họ cũng biết sẽ phải đối chọi với mức cạnh tranh tăng lên ở thị trường trong nước, bởi sự tham gia của doanh nhân Mỹ và các nước khác khi BTA đi vào thực hiện.
- Song có ý kiến cho rằng doanh nhân Việt vẫn còn thờ ơ với BTA?
- Không hẳn đâu. Doanh nghiệp trong nước chỉ không hiểu lắm về ý nghĩa của việc chúng ta tham gia AFTA, APEC..., chứ với thị trường Mỹ, họ không thờ ơ. Bởi họ hiểu đây là thị trường rộng lớn, kể cả với doanh nghiệp chưa tham gia thì tương lai cũng muốn vươn sang đó. Theo khảo sát mới đây của VCCI, chỉ 50% doanh nghiệp đã biết về nội dung của BTA. Số còn lại chưa biết là vì chưa có điều kiện tiếp cận thông tin. Tất nhiên chỉ biết BTA thì chưa đủ, bởi thị trường tuy Mỹ rất mở, nhưng cạnh tranh rất mạnh và hệ thống luật pháp bên đó cũng rất phức tạp. Doanh nghiệp Việt Nam sang Mỹ cần quan tâm nhất đến luật bảo vệ người tiêu dùng, bởi người ta có thể trừng phạt nặng với nhà sản xuất có sản phẩm gây tác hại đến người tiêu dùng.
Theo tôi, doanh nghiệp còn phải quan tâm tới pháp luật về xử lý tranh chấp. Doanh nghiệp Mỹ có tập quán thuê luật sư tư vấn cho mọi việc, do đó phía Việt Nam cũng cần dựa vào luật sư, dù là luật sư Việt Nam, để có tham vấn kịp thời về hoạt động làm ăn ở nước ngoài.
TS Đinh Trung Tụng, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự, kinh tế (Bộ Tư pháp)
- Thưa ông, để thực hiện các cam kết trong BTA, Bộ Tư pháp, cơ quan tham gia thẩm định các dự án luật, đã làm gì?
- Dưới sự chỉ đạo của Ủy ban Hợp tác quốc tế của Chính phủ, Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hoàn thành đợt 1 rà soát hệ thống văn bản pháp quy ở trung ương, theo các nhóm: thương mại hàng hóa, sở hữu trí tuệ, thương mại dịch vụ, đầu tư, minh bạch hóa, giải quyết tranh chấp. Đây là nhóm nội dung quy định trong BTA. Trong số 135 văn bản được đối chiếu, tổ rà soát đã đề nghị sửa đổi 24 văn bản, 29 văn bản cần ban hành mới, 6 văn bản đề nghị huỷ bỏ. Tổ công tác cũng đề nghị Chính phủ sửa đổi, tham gia 6 điều ước quốc tế.
Tới đây, đợt rà soát thứ hai sẽ tiến hành đối chiếu hệ thống văn bản do cấp bộ, địa phương ban hành.
- Vậy sắp tới, cơ quan làm luật có ban hành, sửa đổi ngay luật nào không?
- Theo kế hoạch, Bộ Thương mại sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua hai pháp lệnh quan trọng: Pháp lệnh về Tối huệ quốc và Pháp lệnh về Quyền tự vệ trong thương mại quốc tế. Còn việc sửa đổi, bổ sung các luật khác đang được xem xét. Quá trình này sẽ theo lộ trình đã cam kết.
Luật sư Trần Vũ Hải, Giám đốc Công ty Luật Hà Nội
- Quá trình điều chỉnh pháp luật trong nước sẽ kéo dài, điều này sẽ có lợi cho doanh nghiệp Việt Nam?
- Không. Thậm chí nếu sửa đổi luật chậm chạp, doanh nghiệp trong nước sẽ chịu thiệt. Lý do là Việt Nam và Mỹ đã cam kết về lộ trình thực hiện BTA, và dù không sửa luật, BTA vẫn mặc nhiên có hiệu lực với công ty, cá nhân Mỹ.
- Vậy theo ông phải sửa những đạo luật nào trước?
- Phải sửa mạnh pháp luật về đầu tư, bao gồm cả đầu tư nước ngoài và trong nước, luật thương mại, đặc biệt là pháp luật tố tụng. Bởi với pháp luật Mỹ, tòa án là nơi cuối cùng để giải quyết mọi tranh chấp. Sang Việt Nam, người Mỹ sẽ quan tâm nhất đến trình tự, thủ tục khởi kiện hành chính.
Nguyên tắc quan trọng của BTA là quy chế tối huệ quốc và không phân biệt đối xử. Do đó, nếu phía Việt Nam tìm cách hạn chế quyền lợi của đối tác Mỹ sẽ dẫn đến hạn chế cả doanh nghiệp trong nước. Chẳng hạn như Pháp lệnh Luật sư, mới có hiệu lực hôm 1/10. Để hạn chế quyền tham gia tố tụng của luật sư nước ngoài, nhà làm luật đã hạn chế cả quyền của luật sư Việt Nam trong các công ty luật hợp danh.
* Tuy nhiên, theo chương trình xây dựng luật và pháp lệnh được thông qua từ năm trước, kỳ họp Quốc hội, dự kiến vào trung tuần tháng 11 tới, chỉ tập trung vào việc sửa đổi Hiến pháp 1992 và nghiên cứu, thảo luận sửa đổi các luật về tổ chức bộ máy nhà nước. Như vậy, dù Quốc hội có thông qua ngay BTA thì việc thực thi sẽ còn khó khăn, vì phải chờ “nội luật hóa” các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Nghĩa Nhân
Theo dòng sự kiện:
Việt Nam sẽ sớm thông qua Hiệp định thương mại Việt - Mỹ (5/10)
Quốc hội Mỹ thông qua hiệp định thương mại với Việt Nam (4/10)