Đùa nghịch trong bãi cát lún. |
Các nhà khoa học cho rằng hiện tượng cát lún không phải là hiếm có, nó xảy ra tại rất nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, trước thế chiến II, không ai biết nhiều về nó.
Theo các thuyết sẵn có thì thành phần cát lún gồm những hạt to nhỏ không đều, nhưng tròn như hạt bi. Những hạt cát này chạy lăn lên nhau khiến cho một vật nặng đặt bên trên sẽ bị chìm xuống. Theo một thuyết khác thì hạt cát lún có một lớp bùn và chất nhờn bao quanh, do đó chúng trở nên “động” dưới trọng lượng của khối nặng. Tuy nhiên, các thuyết trên không làm sáng tỏ được điều gì.
Các cuộc khảo cứu khoa học đã cho ra giải đáp như sau:
“Nước lưu thông ngược chiều từ dưới lên trên, từ từ tách những hạt cát đang tựa lên nhau. Khối cát vì thế nở to thêm và bây giờ mỗi hạt cát nổi, hoặc nằm trong một bọc nước, thay vì tựa trên hạt cát khác như trước. Vì lý do này cát trở nên động hơn, biến thành cát lún”.
Có loại cát lún ít, có loại lún nhiều. Loại hạt càng nhỏ thì lượng nước cần để trở nên lún càng ít hơn. Theo các chuyên gia thì cát nhỏ hạt nằm giữa một dòng nước chảy mạnh hội tụ đủ các điều kiện, trở nên hết sức dễ lún. Bước vào cát ấy chỉ một bước thôi cũng không được, mặc dầu thoạt trông nó cứng hơn cát thường. Nếu hạt cát lớn và nước chảy chậm thì cát sẽ ít lún hơn. Người ta có thể bước vào cát đó vài bước mà vẫn ra được.
Cát lún khác cát thường thế nào? Múc đầy một thùng và đặt kính hiển vi lên xem. Hạt cát lún không khác cát thường, có hạt tròn, nhưng phần nhiều hình thể không đều. Điều này chứng tỏ thuyết hạt cát lún tròn là sai. Thuyết cho rằng hạt cát lún trơn cũng sai nốt vì các nhà nghiên cứu đã hoài công để thùng cát luôn luôn ẩm ướt và rêu mọc đầy trên mặt, nhưng nó vẫn cứng như cát ở biển.
Điều lạ là không phải dải cát ấy bao giờ cũng nguy hiểm, qua tháng tám thì nó cứng trở lại. Tháng tám là tháng khô hạn. Vậy giải đáp của vấn đề là có phải do độ ướt của cát không, khi người ta biết rằng trên cát ướt cũng như trên cát khô, một vật nặng không hề bị lún. Nếu nước chỉ thấm vào cát thôi, thì cát không sụp xuống, nhưng nước lưu thông qua khối cát bằng một cách nào đó thì cát sẽ trở nên lún.
Cũng theo các nhà nghiên cứu, với điều kiện là đừng để đầu chìm, người ta có thể nổi trên cát như nổi trên nước. Sau đây là vài chỉ dẫn của những người đã may mắn thoát nạn đó:
- Quăng mình nằm ngửa lưng trên cát nếu chân không rút kịp. Thân mình sẽ nổi trên cát thay vì lún xuống, và nạn nhân lại cử động tự do.
- Tháo tất cả vật nặng mang trong người như túi đeo vai, áo choàng. Không được đưa tay lên cao, nạn nhân thường mắc phải lỗi này như các cảnh thấy trong phim ảnh. Hai cánh tay để xuôi và cách xa thân mình sẽ giúp mình nằm nổi trên cát. Nếu không ai đến cứu thì hãy từ từ lăn mình về phía đất cứng. Mọi cử động phải bình tĩnh. Những cử động lộn xộn sẽ tạo những lỗ trống trong cát, làm cát lún xuống.
(Theo How Quicksandworks)