Tài liệu tại Trung tâm Hoạt động văn hoá khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) cho biết, năm 1484 vua Lê Thánh Tông (1460-1497) xuống chiếu cho dựng bia tiến sĩ để tôn vinh các trí thức Nho học đỗ đạt. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử khoa cử Việt Nam, các trạng nguyên, tiến sĩ được khắc tên trên bia đá đặt tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
"Vua giao bộ Công dựng bia đá, các đại thần có trình độ học vấn cao, văn hay soạn bài ký, những người viết chữ đẹp, thợ khắc đá tài hoa được tuyển chọn kỹ phục vụ cho việc dựng bia", TS Đặng Kim Ngọc, nguyên Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hoá khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám giới thiệu quá trình tạo dựng vườn bia tiến sĩ.
Ngoài mục đích biểu dương hiền tài, khuyến khích nho sinh dùi mài kinh sử, việc dựng bia tiến sĩ còn nhằm giáo dục nhân cách, đạo đức cho quan lại đương thời. Việc dựng bia đá này đã đem lại tác động to lớn đối với sự nghiệp giáo dục đào tạo nhân tài của nước Đại Việt thời bấy giờ.
Việc dựng bia tiến sĩ được kéo dài gần 300 năm với khoảng 85 tấm bia, hiện còn 82. Những bia này nhắc về các khoa thi từ năm 1442 đến 1779, dưới thời Lê - Mạc, mỗi tấm tương ứng một khoa thi.
"82 bia tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám đều được chế tác theo cùng một phong cách. Bia thuộc loại bia dẹt, trán cong, hình vòm. Tất cả được đặt trên lưng rùa, rùa cũng được tạo dáng theo một phong cách chung: to, đậm và chắc khỏe. Bia có kích thước to nhỏ khác nhau. Những bia được dựng cuối thế kỷ 15 đầu thế kỷ 16 đều có kích thước nhỏ bé, càng về sau bia càng lớn... Tấm bia to nhất cao 1,75 m (chưa kể đế bia), rộng 1,3 m; bia nhỏ nhất cao 1,1 m, rộng 0,7 m", trích bài viết 82 bia Tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám của TS Ngọc.
Câu 2: Bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám viết những gì?
a. Chỉ ghi tên người đỗ đạt và năm tổ chức khoa thi
b. Ghi chi tiết về khoa thi, người đỗ đạt, người chấm thi... và triết lý của triều đình về giáo dục