Người gửi: Nguyễn Quốc Vinh
Gửi tới:
Tiêu đề: Xử lý hình sự hay dân sự cho doanh nghiệp vi phạm
Liên quan đến vụ án Dông Nam Associates và phương thức xử lý (dân sự hay hình sự) đối với doanh nghiệp này, tôi xin có một số ý kiến như sau:
Tôi tán đồng với cách tiếp cận của bạn Hiền Quân về biện pháp xử lý đối với vụ Đông Nam, dù chưa hề quen biết và có lẽ ở cách xa nhau đến gần nửa vòng trái đất cũng như đang tiếp thu hai truyền thống pháp luật hoàn toàn khác biệt.
Trước hết, tôi cảm thấy như chúng ta có ác cảm với những nhà kinh doanh và không thấy thoải mái khi họ có cuộc sống khá giả. Khái niệm doanh nhân hay công ty (trách nhiệm hữu hạn) với chúng ta vẫn mờ nhạt và có phần miệt thị, chưa đánh giá và chưa đánh giá khách quan được đóng góp của họ cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ hai, trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, cần làm quen với biện pháp xử lý mang tính dân sự như bồi thường thiệt hại, phạt tiền đối với hành vi vi phạm. Tôi nói điều này có bạn sẽ cho không hợp thời, khi gần đây nước Mỹ gia tăng mức phạt tù cho một số tội phạm công ty sau vụ sụp đổ của Enron hay Worldcom. Tuy nhiên, đó là chuyện của nước Mỹ và nguyên nhân của nó thì không thể đề cập trong phạm vi bài viết này. Điều tôi muốn nói ở đây là bối cảnh của Việt Nam với một giải pháp truyền thống, đơn giản và khá nguy hiểm là áp dụng chế tài hình sự đối với những sai phạm trong hoạt động dân sự, kinh doanh.
Đông Nam vi phạm pháp luật thì đã có Bộ luật Hình sự điều chỉnh với điều luật cụ thể và tham chiếu một số án lệ trước đó. Tòa án cứ chiếu vào đó mà ra bản án. Điều tôi và các bạn có thể làm là nên thay đổi cách nhìn nhận đối với hành vi vi phạm và biện pháp xử lý. Biết đâu việc này sẽ làm cho kho tàng khoa học pháp lý nước nhà thêm phong phú và Bộ luật Hình sự cũng như dân sự thêm tính thực tiễn và công bằng. Tôi cảm thấy như mình phải cất tiếng nói những điều này vì có thể một ngày nào đó tôi hay bạn cũng sẽ trở thành một doanh nhân với ước mơ làm giàu và tạo công ăn việc làm cho xã hội, nhưng trong quá trình hoạt động kinh doanh mắc một số sai phạm. Lý do sai phạm thì không ai có thể lường hết được và không phải lúc nào cũng do lỗi chủ quan.
Trong vụ án Đông Nam và các vụ tương tự, điều tôi muốn nói là liệu tòa án đã tính hết các hệ quả liên quan đến bản án sắp tuyên của mình hay chưa? Tòa án đã xem xét đến thực tế là Đông Nam đã tạo ra công ăn việc làm cho rất nhiều người và nếu tiếp tục cho Đông Nam sống thì số người này tiếp tục có công ăn việc làm? Liệu có lưu ý đến việc nếu số nhân viên Đông Nam này bị đẩy ra lề đường thì hậu quả xã hội sẽ như thế nào không? Có xét đến hậu quả của bản án đến môi trường đầu tư của nước ta dưới mắt của cả nhà đầu tư quốc nội, nước ngoài và người Việt Nam tại nước ngoài không? Ở đây, tôi hoàn toàn không cổ vũ cho các hành vi sai phạm của Đông Nam mà điều tôi muốn nói đến là sự thay đổi quan niệm về nhà kinh doanh, và biện pháp xử lý với hành vi vi phạm của nhà kinh doanh tại nước ta hiện nay.
Hình sự hay dân sự? Chẳng lẽ cứ phải hình sự mới có tính răn đe, trấn áp? Chẳng lẽ dân sự không có chức năng đó hay sao khi áp dụng đối với một số vụ án dân sự, thương mại? Thưa rằng không, thậm chí biện pháp xử lý có thể gọi là dân sự như phạt tiền, bồi thường thiệt hại còn có tác dụng răn đe và mang lại kết cục tốt hơn nếu tòa án có thể xác định được mức độ thiệt hại về mặt kinh tế cho xã hội và cho từng cá nhân. Việc này thuộc chức năng và khả năng của tòa án, họ có thể xác định được cụ thể mức thiệt hại về mặt kinh tế cho xã hội thông qua các hoạt động gian lận thương mại, trốn thuế...
Nếu từng cá nhân biết được họ có được yêu cầu tòa án đòi Đông Nam bồi thường thiệt hại do hành vi gian dối của công ty này gây ra, nếu Đông Nam có đủ tiềm lực tài chính để thanh toán cho hành vi gây thiệt hại của mình thì sao chúng ta không xem xét để cho họ một cơ hội tiếp tục kinh doanh, sửa chữa lỗi lầm và tiếp tục tạo công ăn việc làm cho một số đông người lao động. Chúng ta muốn gì hơn khi mọi tổn thất, thiệt hại về kinh tế cho nhà nước, công dân đã được đền bù và hành vi sai phạm đã được áp dụng chế tài phạt tiền. Chúng ta được lợi hơn hay mất đi trong nhiều mặt nếu thay thế các biện pháp xử lý đó bằng biện pháp hình sự tù treo, tù ngồi hay tử hình? Tôi chắc rằng sau khi tòa án xác định được mức độ thiệt hại về kinh tế và buộc Đông Nam phải bồi thường thì chắc đến già những người sai phạm sẽ không dám tái phạm cùng sự "tâm phục, khẩu phục". Xin nhắc lại là biện pháp xử lý hình sự (tù treo, tù ngồi hay tử hình) là biện pháp đơn giản và cổ sơ nhất. Cái mà tòa án cần đạt được là khả năng chứng minh của mình cùng trách nhiệm và lương tâm.
Trên đây là một số ý kiến của tôi về biện pháp xử lý hành vi sai phạm của Dông Nam Associates. Tôi cũng có một số ý kiến khác liên quan trực tiếp hơn đến vấn đề khoa học pháp lý với các ý kiến của các bạn luật gia tại diễn đàn này. Xin hãy liên lạc qua địa chỉ e-mail giaaotuicom@yahoo.com.