Bixi là chữ viết tắc của 2 chữ tiếng Pháp “Bicyclette” và “Taxi”, là danh từ để nói về hệ thống cho thuê xe đạp công cộng (vélos en libre-service) ở thành phố Montreal, thuộc tiểu bang Quebec của Canada. Bixi được phát triển vào năm 2008 bởi công ty La Société de vélo en libre-service ( Public Bike System), do thành phố lập ra nhằm phục vụ công cộng, là 1 công ty phi lợi nhuận.
Có thể nói BIXI là 1 hệ thống cho thuê xe đạp phục vụ công cộng với quy mô lớn đầu tiên trên thế giới . Ý tưởng này đã nhanh chóng lan rộng không những tới các tiểu bang khác (Ottawa, Toronto) trong Canada mà còn lan rộng qua tới Úc Châu (Melbourne 5/2010), Âu châu (London, Paris, Barcelone 7/2010), Mỹ (Boston, Washington 8/2010), Á châu (Soul 3/2011), và nhiều nơi trên thế giới.
Nơi cho thuê xe đạp trong thành phố Montreal. Ảnh: Ngô Khôn Trí. |
Dịch vụ Bixi này bắt đầu hoạt động đầy đủ kể từ ngày 12/5/2009 với 3000 chiếc xe đạp tại 300 trạm cho thuê và trả xe tự phục vụ tại 3 quận Ville-Marie, Plateau Mont-Royal và Rosemont-La petit-Patrie trong thành phố Montreal.
Các xe đạp trên đều bằng nhôm có thể tái chế, được sản xuất tại địa phương và các trạm gửi xe đều hoạt động bằng năng lượng mặt trời. Tới năm 2010 thì bắt đầu mở rộng tới các quận khác như Outremont, Villeray-St-Michel, Southwest, Parc Jean Drapeau và Olympic Park. Qua tới năm 2011, hệ thống Bixi mở rộng mạng lưới đến NDG, Verdun, và Ahuntsic với 5000 chiếc xe đạp và 400 trạm cho thuê.
Một trong những lý do mà Bixi phát triển nhanh chóng là vì nó rất tiện lợi, tiết kiệm được thời gian và tiền bạc khi muốn di chuyển trong thành phố. Nó cũng nói lên ý thức cùng nhau xây dựng 1 thành phố không ô nhiễm, trong sạch của người dân. Nhiều sinh viên sử dụng xe đạp để di chuyển trong khuôn viên trường đại học, để đi đến thư viện lớn của thành phố.
Du khách rất ưa thích sử dụng dịch vụ này để thăm viếng một vòng thành phố. Đặc biệt là vào mùa hè, do vì có nhiều đoạn đường cấm xe ôtô lưu thông để tổ chức các buổi văn nghệ ngoài trời như lễ hội nhạc Jazz thế giới, du khách chỉ có thể dùng xe đạp hoặc đi bộ nếu muốn thưỏng thức một loạt hoạt động văn hoá độc đáo đó ngay tại trung tâm thành phố Montreal, hoặc muốn đi thăm hơn 50 nhà hát và hơn 100 rạp chiếu bóng với lối kiến trúc xen lẫn văn hóa Pháp và Anh…
Tay vợt nổi tiếng Raphael Nadal cũng sử dụng BIXI để thăm 1 vòng t/p Montreal. Ảnh: tác giả |
Chi phí thuê xe đạp gồm có: Chi phí cố định đối với hội viên là 78 đôla/năm, 28 đô/tháng, đối với khách thuê ngắn hạn là 12 đôla/72 giờ hoặc 5 đôla/ngày. Được miễn phí 45 phút đầu tiên đối với hội viên, 30 phút cho khách thuê ngắn hạn; người thuê phải trả thêm phu phí cho những phút sau đó.
Ngoài ra, người thuê ngắn hạn phải đặt cọc 250 đôla và cam đoan sẽ trả lại xe trong vòng 10 ngày. Hệ thống BIXI sẽ đóng cửa trong những tháng mùa đông khắc nghiệt nhất (Từ đầu tháng 12 đến cuối tháng 3 năm sau).
Hiện nay trên thế giới, tại các thành phố lớn người ta đang tìm cách giảm bớt ôtô, xe máy để giảm gây ô nhiễm, để cải thiện môi trường sinh hoạt của người dân trong thành phố, bớt lệ thuộc vào nguồn năng lượng ngày càng đang khan hiếm. Do đó, BIXI được ra đời và được sự hưởng ứng nhanh chóng ở khắp mọi nơi.
Trong khi đó tại Việt Nam mình cũng như ở một số quốc gia chậm phát triển thì ngược lại, nhiều người mong muốn thay đổi chiếc xe đạp để có được xe gắn máy hay ôtô. Điều này cũng dễ hiểu vì đó là giấc mơ của người dân sau khi đã ăn no mặc đủ.
Tuy nhiên, học hỏi những kinh nghiệm của những quốc gia đi trước, giúp giảm bớt nạn ùn tắc giao thông, tạo một không gian trong sạch ít ô nhiễm trong thành phố, là một việc làm cần được nghiên cứu và thực hiện ngay từ bây giờ?
Ngô Khôn Trí