Trong thời gian qua, ôtô và đặc biệt là xe gắn máy cháy nổ chưa rõ nguyên nhân đã và đang là vấn đề nổi cộm trong xã hội, gây hoang mang và bức xúc cho người dân. Đã có nhiều lý giải về nguyên nhân gây cháy – nổ xe, và có vẻ như tất cả đang hướng về nguyên nhân chính là xăng dỏm.
Trong khi chờ đợi những nghiên cứu của các nhà khoa học và công tác điều tra của các cơ quan chức năng, tôi xin lạm bàn một vài vấn đề, hy vọng phần nào giải tỏa căng thẳng vấn đề cháy – nổ xe, cụ thể là xe gắn máy.
Câu hỏi vẫn thường được đặt ra là vì sao xe gắn máy cháy? và vì sao các vụ cháy xe gắn máy lại xuất hiện nhiều trong thời gian gần đây?
Câu hỏi đầu tiên đã được trả lời nhiều ở các góc độ kỹ thuật khác nhau, nhưng có vẻ phần đông mọi người đang chọn xăng dỏm là nguyên nhân chính cho các vụ cháy này. Kinh doanh xăng dỏm (xăng pha methanol hay các phụ gia chưa được cấp phép) là một hành động gian lận thương mại, gây thiệt hại cho xã hội khi mà mọi người phải trả một mức phí cao cho loại xăng kém phẩm chất. Hậu quả là xe tiêu hao xăng ngày càng nhiều và nhanh hư hỏng (chủ yếu do dầu nhớt bị biến tính nhanh làm giảm khả năng bôi trơn, làm tăng ma sát và khiến các chi tiết động cơ nhanh bị mòn), ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng (các động cơ được thiết kế với nhiên liệu tiêu chuẩn để thỏa mãn các yêu cầu về mức phát thải ô nhiễm)… Thế nhưng xăng dỏm có phải là nguyên nhân chính cho vấn đề xe gắn máy cháy hay không thì cần phải khảo sát kỹ. Nếu đúng nguyên nhân là từ xăng dỏm thì:
· Chất gì và hàm lượng pha vào xăng là bao nhiêu thì gây hại?
· Ảnh hưởng của xăng dỏm lên xe gắn máy như thế nào? thời gian tác động nhanh hay chậm? Xe gắn máy sử dụng xăng dỏm trong bao lâu thì sẽ bị cháy?
· Vì sao số lượng xe cháy rất thấp (trong cả 2 năm 2010 và 2011 chỉ có 48 vụ cháy – nổ xe gắn máy được ghi nhận trong tổng số 32 triệu xe gắn máy trên toàn quốc) trong khi một cây xăng dỏm có thể cung cấp cho hàng trăm đến cả nghìn xemỗi ngày?
· Các đường ống dẫn và trang thiết bị ở xe bồn, cây xăng có bị hư hỏng không? Vì sao chưa có xe bồn, cây xăng nào bị cháy?
· Phải chăng một số lượng lớn xe gắn máy và cả ôtô đang trong giai đoạn “ủ bệnh” và chực chờ ngày bùng cháy?
Thực tế là trên xe gắn máy và ôtô không chỉ có xăng là chất có thể bắt cháy, mà còn có các vật liệu dễ cháy như vỏ nhựa thân xe, vỏ dây điện, vải nhựa, mousse, nỉ lót, thảm, rác do chuột đem vào… Vấn đề quan trọng là nguồn nhiệt xuất phát từ đâu trên xe và ở mức độ nào thì có thể trở thành mồi lửa đốt cháy xăng hay các vật liệu dễ cháy. Xăng có rò rỉ thì cũng chưa chắc gây cháy xe, và khi xe cháy thì cũng chưa chắc xăng trên xe bị cháy. Ví dụ: các xe Air Blade có bình xăng đặt trước, động cơ đặt phía dưới, nhưng ngọn lửa và khói lại xuất phát từ yên xe, vậy có phải cháy vì xăng dỏm? Tóm lại, diệt trừ xăng dỏm là điều buộc phải làm vì lợi ích xã hội, nhưng chỉ dựa trên các đặc tính lý thuyết để kết luận xăng dỏm là nguyên nhân chính gây cháy xe gắn máy mà không có minh chứng khoa học cụ thể thì không ổn.
Ảnh: Internet. |
Một yếu tố khiến mọi người có suy nghĩ xăng dỏm là nguyên nhân chính gây cháy xe gắn máy là vì câu hỏi thứ hai: Vì sao các vụ cháy xe gắn máy lại xuất hiện nhiều trong thời gian gần đây? Lẽ ra, chúng ta phải đặt câu hỏi là: Vì sao thông tin về các vụ cháy xe gắn máy lại trở nên rầm rộ trong thời gian gần đâu? Theo thống kê, trong năm 2011, có 157 vụ cháy ô tô (tăng 38 vụ so với năm 2010) và 39 vụ cháy xe máy (tăng 30 vụ so với năm 2010), tổng số là 324 vụ cháy - nổ ô tô và xe gắn máy được ghi nhận trên toàn quốc trong 02 năm 2010 và 2011. Vậy:
· Với trên 1,5 triệu chiếc ôtô và 32 triệu chiếc xe gắn máy, con số 324 vụ cháy - nổ có là nhiều so với tổng số trên 26 nghìn vụ tai nạn giao thông trên toàn quốc được ghi nhận trong cùng thời gian?
· Xác suất xảy ra cháy - nổ ô tô (276 vụ / 1,5 triệu chiếc) và đặc biệt là xe gắn máy (48 vụ / 32 triệu chiếc) là cao hay thấp? Đây là vấn đề rủi ro bình thường hay là một vấn đề nghiêm trọng của xã hội?
· Số vụ cháy - nổ xe của năm sau tăng hơn năm trước có là vấn đề đáng báo động không? hay số vụ tăng lên đơn thuần chỉ vì tỉ lệ với số xe tăng lên?
· Các vụ cháy - nổ của những năm trước vì sao ít được ghi nhận và thông tin trên báo chí? Những năm trước ít xảy ra các vụ cháy - nổ xe hay là vì báo chí ít đưa tin (trừ những trường hợp đặc biệt)?phải chăng trước đây chúng ta xem cháy - nổ ô tô và xe gắn máy là chuyện bình thường nên ít quan tâm?
· Vì sao số vụ cháy - nổ xe gắn máy rất ít so với số vụ của ôtô (48 so với 276) nhưng phần lớn báo chí chỉ tập trung vào các vụ của xe gắn máy, đặc biệt là từ sau vụ nổ xe Honda ở Bắc Ninh?
Rõ ràng, các vụ cháy xe gắn máy chưa rõ nguyên nhân là hiếm nhưng lại trở nên “nổi tiếng” hơn các vụ cháy ôtô và tai nạn giao thông vì được tập trung đưa tin nhiều hơn. Thông thường vụ việc xảy ra ở địa phương nào thì chỉ có báo chí ở địa phương đó đăng tin. Nhưng các vụ cháy xe gắn máy lại được đăng tin đồng loạt trên tất cả báo chí, cho dù xảy ra ở bất kỳ đâu. Các phương tiện thông tin đại chúng vô hình chung đã “lăng xê” sự việc và góp phần làm tăng nguy cơ “cháy - nổ” trong suy nghĩ và tâm lý của mọi người. Sự hoang mang và lo sợ cũng từ đây mà ra.
Như vậy, nếu nhìn nhận vấn đề một cách bình tĩnh và khách quan, có thể thấy rằng cháy - nổ ôtô và xe gắn máy chưa hẳn là vấn đề nghiêm trọng cho xã hội như những gì đang diễn ra hiện nay. Qui hoạch đô thị, tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông, cấp - thoát nước, điện, xăng - dầu, y tế, giáo dục, vệ sinh an toàn thực phẩm, an ninh, quốc phòng, tham nhũng, đất đai, kiện toàn luật pháp… mới là những vấn đề nổi cộm và quan trọng hơn rất nhiều so với cháy - nổ ôtô và xe gắn máy.
T.Đ.L