Giá xe hơi ở Việt Nam cao hơn nhiều các nước trong khu vực là chủ để "muôn thuở" từ nhiều năm qua. Nhưng từ khoảng cuối 2014 đến cả năm 2015, vấn đề này trở nên nóng hơn bao giờ hết, khi giá xe được dự đoán sẽ có những biến động trong một vài năm tới nhưng khó đoán định.
Giảm thuế nào, tăng thuế nào, thêm phí ra sao, giá xe sẽ tăng hay giảm, loại nào tăng loại nào giảm là những chủ đề về ôtô luôn nhận được sự quan tâm nhất của độc giả VnExpress thể hiện thông qua lượt xem, bình luận bài viết và chia sẻ trên mạng xã hội (likes, shares).
Vấn đề đầu tiên gợi mở chính là câu hỏi "Liệu giá xe có giảm vào 2018?" của độc giả Nam Tiến khi cho rằng đến 2018 thuế nhập khẩu từ ASEAN giảm về 0%, như vậy theo logic nếu không có gì thay đổi thì giá xe sẽ giảm một lượng đáng kể. Tuy nhiên, gần 100 bình luận đều có ý kiến phủ định điều này. Thậm chí có độc giả còn hóm hỉnh trả lời bằng cách gợi ý người hỏi nghe bài hát "Thôi đừng chiêm bao".
Để lý giải chi tiết, nhiều độc giả còn gửi bài viết phân tích đăng trên diễn đàn Xe của VnExpress. Độc giả Nam Nguyễn trong bài viết "Đừng mơ xe hơi giá rẻ vào 2016" phân tích, xe hơi ở Việt Nam bị liệt vào mục "hàng xa xỉ", do đó chịu thuế TTĐB cao. Nếu thuế nhập khẩu giảm, Chính phủ vẫn có thể đánh mạnh thuế TTĐB để tăng giá trở lại, chưa kể còn nhiều công cụ thuế, phí khác.
Ở những thị trường khác ví như Indonesia, ôtô cũng là hàng bị đánh thuế xa xỉ (tương tự thuế TTĐB) nhưng với từng loại. Những xe cỡ nhỏ, thân thiện môi trường, tỷ lệ nội địa hóa cao, đáp ứng đủ nhu cầu di chuyển của người dân đồng thời đóng góp phát triển kinh tế sẽ được ưu đãi thuế xa xỉ chỉ 0%, trong khi những xe to, đắt tiền, ít người dùng thì đánh thuế mạnh.
Bài viết lý giải vì sao "giá xe ở Indonesia rẻ bằng nửa Việt Nam" nhận tới 400 lượt bình luận, 6,5 nghìn lượt "likes" trong tổng số hàng trăm ngàn lượt đọc. Ý kiến đóp góp của độc giả phần lớn cho thấy ước mong có chính sách phát triển xe hơi tương tự dành cho Việt Nam, tăng cường dòng xe giá rẻ để nhiều người có thể tiếp cận loại phương tiện này.
Khoảng tháng 10/2015, khi những dự thảo về Luật thuế TTĐB mới được Quốc hội thảo luận, nhiều thông tin cho thấy triển vọng tươi sáng hơn. Theo đó, thuế suất TTĐB mới sẽ giảm ở những xe dưới 1,5 lít nhằm kích thích dòng xe này phát triển, tăng nhanh ở 2 lít trở lên.
Bài viết "Đề xuất thuế mới, cơ hội mua xe hơi cỡ nhỏ cho người Việt" nhận tới hàng trăm nghìn lượt đọc, 5,2 nghìn lượt "likes" và 300 bình luận. Phần lớn độc giả tỏ ra đồng tình với cách đánh thuế này, nhưng đồng thời tỏ ra lo ngại bởi lẽ hiếm có ở đâu chính sách cho cả một ngành công nghiệp, một thị trường lớn lại thay đổi "xoành xoạch" như thế. Hơn nữa, nhiều người tỏ ra nghi ngờ bởi chưa có gì chắc chắn là những loại rào cản khác không tăng.
Đến tháng 11, Chính phủ chính thức phê duyệt thay đổi đầu tiên. Nghị định 108 điều chỉnh giá tính thuế TTĐB đối với xe nhập khẩu. Theo đó, giá chuyển từ giá vốn sang giá bán buôn, tức cộng thêm phần chi phí vận chuyển, marketing, lợi nhuận doanh nghiệp rồi mới đánh thuế. Cách đánh thuế này khiến giá xe nhập khẩu chắc chắn tăng từ 1/1/2016.
Những độc giả có cái nhìn thực tế tỏ ra không tin tưởng vào tương lai tươi sáng rằng giá xe có thể giảm.
Nhiều độc giả cho rằng lo ngại về hạn chế xe hơi ở hai thành phố lớn càng dễ xảy ra khi năm 2015 doanh số thị trường xe hơi Việt vượt 200.000 xe, con số kỷ lục từ trước nay. Chính phủ sẽ lại lo ngại các vấn đề về an toàn giao thông, bến bãi đỗ xe và các vấn đề xã hội khác, từ đó tìm cách hạn chế khắc nghiệt hơn. Giá có thể còn lên cao hơn chứ không giảm, cơ hội mua xe cho người thu nhập trung bình trở xuống ngày càng thấp.
Khi các chính sách vẫn chưa ngã ngũ, người Việt chưa thể tin tưởng rằng giá xe hơi sẽ giảm dần tới 2018. Bởi lẽ, giá xe không phụ thuộc vào biến động thị trường hay cam kết trong hiệp định, mà phụ thuộc vào ý chí của các cơ quan quản lý.
Minh Hy tổng hợp