Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong hội nghị sáng nay. Ảnh: Chinhphu.vn. |
"Chúng ta không né tránh những khác biệt với các nước, luôn chủ động đối thoại và đấu tranh bảo vệ các lợi chính đáng của mình. Việt Nam đã kiên quyết, kiên trì giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ lợi ích quốc gia và của người dân", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu trong Hội nghị Ban chỉ đạo quốc gia về Hội nhập quốc tế sáng nay tại Hà Nội.
Theo Thủ tướng, quá trình hội nhập quốc tế 5 năm qua của Việt Nam đã góp phần củng cố môi trường hòa bình, tranh thủ các điều kiện quốc tế thuận lợi để phát triển. Hội nhập quốc tế đã trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước. Từ chỗ là thành viên phấn đấu làm tốt nhiệm vụ của mình, Việt Nam đã tiến đến việc chủ động góp phần xây dựng, định hình các thể chế đa phương.
"Chủ trương hội nhập đang đi vào giai đoạn cao hơn, thực chất hơn với vai trò của Việt Nam là thúc đẩy đối thoại, hòa giải và tìm những hướng đi mới", Thủ tướng nói.
Ông Hoàng Bình Quân, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương lưu ý, trong quá trình hội nhập, thực tiễn cho thấy sự khác biệt về ý thức hệ không còn là trở ngại đáng kể trong quan hệ giữa Việt Nam và các nước. Các đối tác không phân biệt hệ thống chính trị , tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam và trao đổi nhiều vấn đề. Định hướng của Việt Nam là thúc đẩy quan hệ với đảng cầm quyền của các nước, củng cố sự tin cậy chính trị, tạo nền tảng vững chắc và định hướng chiến lược cho quan hệ song phương.
Dưới góc độ kinh tế, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết "có những điều nuối tiếc" sau 5 năm hội nhập. Việt Nam chưa tận dụng hết các cơ hội mà quá trình hội nhập mang lại. Hai phần ba thuế quan FTA bị bỏ phí là một ví dụ, tỷ trọng đóng góp ngày càng thấp của doanh nghiệp Việt Nam trong kim ngạch xuất khẩu mấy năm qua, chỉ ở khoảng 30%. Chưa có liên kết nào giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội để tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Mục tiêu Việt Nam trở thành nước có năng lực cạnh tranh trong top 3, top 4 của ASEAN vẫn còn xa.
Ông Lộc đánh giá sắp tới dù chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có kết thúc như thế nào thì tình hình thế giới cũng sẽ biến đổi mạnh. Trung Quốc sẽ phải cải thiện công nghệ và giảm giá sản phẩm nhằm vượt qua hàng rào thuế quan mà Mỹ đặt ra. Khi đó, Việt Nam sẽ phải đối diện với cuộc cạnh tranh về giá với các mặt hàng tương tự của Trung Quốc.
Làn sóng của các biện pháp tự vệ hay trả đũa lẫn nhau của các đối tác lớn trên thế giới có thể sẽ rõ ràng hơn.
"Rất có thể dòng chảy thương mại đầu tư toàn cầu sẽ bị biến dạng hoặc đổi hướng theo kiểu nhà đầu tư Mỹ về Mỹ, hàng Trung Quốc trở lại Trung Quốc. Chính sách thương mại đầu tư của các nước cũng thay đổi, khiến khách hàng và thị trường của hàng Việt Nam cũng biến đổi theo", ông Lộc nói.
Đồng tình với ý kiến này, ông Jean Jacques Bouflet, Phó chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam, cho rằng toàn cầu hóa đang đứng ở ngã tư đường, các rào cản và thuế quan đang lan rộng hơn, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc áp thuế quan hàng tỷ USD lên hàng hóa của nhau. Tuy nhiên, ba thập kỷ qua đã chứng minh chủ nghĩa bảo hộ có tác động tiêu cực với doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng. Chủ nghĩa bảo hộ làm tăng chi phí thương mại, cản trở giao dịch hàng hóa và dịch vụ, giảm tỷ lệ việc làm và tổn hại tăng trưởng kinh tế. Trong khi đó thị trường mở thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa các nước, thương mại tự do tạo lợi cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
"Vì thế Việt Nam nên tiếp tục ủng hộ thương mại tự do để thu hút FDI của châu Âu. Châu Âu cam kết bền vững với tự do thương mại và là đối tác vững mạnh của các bạn", ông Bouflet nói.
Ông cho hay Hiệp định thương mại tự do giữa EU và Việt Nam (EV FTA) được kỳ vọng phê chuẩn trong năm nay. Việt Nam sẽ tiếp cận miễn thuế vào thị trường của hơn 500 triệu khách hàng tiềm năng. Khi có hiệu lực, EV FTA sẽ giảm dần tới 99% thuế quan trên nhiều mặt hàng của Việt Nam.
Ông Achim Fock, quyền Giám đốc Ngân hàng thế giới tại Việt Nam (WB) cảnh báo Việt Nam sẽ cần lựa chọn hướng đi trong bối cảnh thế giới đang thay đổi, với chủ nghĩa bảo hộ ngày càng gia tăng, mô hình thương mại toàn cầu cũng thay đổi và công nghệ có nhiều đột phá. "Đây là cơ hội đang định hình và cũng tạo ra những rủi ro mới cho Việt Nam", ông Fock nói.
Vì vậy khả năng thích ứng để đối phó với những cú sốc tiềm ẩn ngày càng quan trọng. Việt Nam cần tiếp tục cam kết xây dựng hệ thống thương mại dựa trên nguyên tắc. Việt Nam sẽ có cơ hội lớn, đưa ra tiếng nói mạnh mẽ về hội nhập khu vực khi đảm nhiệm vai trò chủ tịch ASEAN 2020.
Nêu lên một số hạn chế trong 5 năm qua, Thủ tướng cho rằng trong khi thế giới phổ biến nguyên tắc lấy lợi ích quốc gia, dân tộc làm cơ sở, nhưng đôi khi tư duy của những người có trách nhiệm ở Việt Nam chưa đủ nhạy bén, linh hoạt để theo kịp xu thế này. Bên cạnh đó, vị thế địa chiến lược và địa kinh tế Việt Nam chưa được khai thác tối đa, cách tiếp cận trong một số vấn đề còn chưa đủ tự tin, quyết đoán.
Hiệu quả phối hợp giữa các bộ, ban, ngành, địa phương chưa cao, những hạn chế về trình độ quản lý trở thành những cản trở phát triển, những kẽ hở cho những thua thiệt (các vụ kiện, tranh chấp quốc tế).
Theo Thủ tướng, Việt Nam cần lưu ý một số vấn đề lớn như môi trường quốc tế biến động nhanh và phức tạp, hợp tác và cạnh tranh luôn đan xen, cạnh tranh gay gắt, quyết liệt trong khu vực, trên thế giới. Tự do hóa và mở cửa thị trường đi đôi với những hình thức bảo hộ tinh vi thông qua những hàng rào kỹ thuật. Số lượng các vụ khiếu nại, khiếu kiện, tranh chấp thương mại, đầu tư quốc tế gia tăng.
Trong định hướng sắp tới của Việt Nam, Thủ tướng cho rằng các bộ ngành cần phát huy tinh thần chủ động đóng góp, tích cực tham gia xây dựng, định hình các cơ chế đa phương và trật tự chính trị - kinh tế quốc tế. Qua đó nâng cao vị thế quốc tế, vai trò quan trọng của Việt Nam.
Trong lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, Việt Nam cần tiếp tục làm sâu sắc hơn các mối quan hệ song phương và đa phương, phát huy vai trò của đối ngoại đa phương, phát huy các điểm đồng với các nước để tăng cường lòng tin và đan xen lợi ích.
Về thương mại, Thủ tướng đề nghị nâng cao năng lực phòng chống, xử lý các tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện về thương mại, đầu tư quốc tế. Việt Nam cần chú trọng đào tạo, phát triển đội ngũ luật sư, cán bộ pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Theo các FTA thế hệ mới, nhà đầu tư có quyền kiện ra quốc tế Nhà nước, Chính phủ, chính quyền địa phương, các địa phương chú ý việc này.
"Chính phủ đã phân cấp cấp giấy phép, quản lý đầu tư nước ngoài cho các địa phương, có dự án lên tới hàng tỷ USD. Do đó, các địa phương cần nắm vững pháp luật hơn, không để sơ hở, dẫn đến tranh chấp quốc tế", Thủ tướng nhắc nhở.
Khánh Lynh