Nội dung Mộc bản ghi lại: năm Minh Mạng thứ 12 (1831), phủ Hoài Đức thuộc Bắc Thành trước đây, hợp với trấn Sơn Nam, đổi và đặt tên là tỉnh Hà Nội. Tại thời điểm này, tỉnh Hà Nội được chia định địa hạt gồm 4 phủ là Hoài Đức, Thường Tín, Ứng Hòa, Lý Nhân; 15 huyện là Thọ Xương, Vĩnh Thuận, Từ Liêm, Thượng Phúc, Thanh Trì, Thanh Oai, Chương Đức, Sơn Minh, Hoài An, Nam Xương, Duy Tiên, Bình Lục, Phú Xuyên, Kim Bảng, Thanh Liêm.
Mộc bản khắc ghi sự kiện vua Minh Mạng đặt tên Hà Nội. Ảnh: Quốc Dũng |
Theo Thạc sĩ Phạm Thị Huệ, Giám đốc Trung tâm lưu trữ quốc gia 4, việc đặt tên Hà Nội thì từ trước đến nay đã được nghe và được đọc nhiều trong sách sử cũng như công trình của các nhà nghiên cứu, nhưng chưa từng được nhìn thấy Mộc bản khắc chữ Hán Nôm nói về sự kiện này.
Thạc sĩ Huệ cho biết, tấm Mộc bản này nằm trong khối tài liệu Mộc bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu thế giới, đang bảo quản tại trung tâm, tại hồ sơ số H22/77, Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ, quyển 76, mặt khắc 17.
Bà Huệ khẳng định: “Đây là bản khắc duy nhất trong khối Mộc bản triều Nguyễn và có thể nói là bản khắc cổ nhất được tìm thấy tính đến nay, nói về sự kiện đổi và đặt tên Hà Nội. Đây là cái mốc rất quan trọng đối với Thủ đô Hà Nội, đối với đất nước Việt Nam trong hành trình 1.000 năm qua".
Ngày 24/5, các nhà nghiên cứu ở trung tâm này cũng tìm thấy tấm Mộc bản khắc Chiếu dời đô nói về sự kiện Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Đại La và đổi tên thành Thăng Long cách đây đúng 1.000 năm.
Sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ là bộ chính sử lớn của triều Nguyễn, gồm 220 quyển và 1 quyển thủ, tổng cộng 5.512 mặt khắc, do Quốc Sử Quán triều Nguyễn biên soạn, Trương Đăng Quế làm Tổng tài. Nội dung: ghi chép các sự kiện lịch sử diễn ra dưới triều vua Minh Mạng (1820-1840) theo lối biên niên. Bộ sách được vua Tự Đức cho phép khắc in vào năm Tự Đức thứ 14 (1861). |
Quốc Dũng