Đầu tháng 7 âm lịch, vựa na Chi Lăng (Lạng Sơn) vào mùa thu hoạch. Đây là vùng trồng na đã được cấp chỉ dẫn địa lý (với hai giống na là na dai và na bở), trong đó thôn Lũng Cút (thị trấn Đồng Mỏ) có diện tích trồng na bở lớn nhất với gần 40 ha; nhiều hộ dân trồng tới 1.600 cây với tuổi đời trên dưới 30 năm.
Na bở chín chậm hơn na dai khoảng 10 ngày. Người dân thường chọn những quả na chín già để thu hoạch, bởi nếu quả non thì hái xong sẽ không chín, quả bị cứng.
Na bở trồng trên núi đá, người thu hoạch na chín phải nhẹ tay để giữ trái cây không bị dập.
Theo người dân địa phương, trước đây giao thông chưa thuận tiện, việc vận chuyển na bở đường xa bị hạn chế vì na dễ vỡ nát, nên họ chặt bỏ nhiều diện tích na bở để trồng na dai. "Na dai có thể khai thác sớm, để được lâu, vận chuyển không bị dập. Tuy nhiên gần đây tàu xe thuận lợi hơn, na bở lại được giá nên chúng tôi quay lại trồng na bở", chị Lường Thảo (Chi Lăng) nói.
Sau khi thu hoạch, na được chuyển bằng ròng rọc xuống đất để mang đi tiêu thụ.
Để phân biệt na dai và na bở, người dân căn cứ vào lá vì lá na bở thẳng, trong khi lá na dai xoăn. Ngoài ra, quả na bở nổi gò cao, sần sùi hơn so với na dai.
"Na bở được người tiêu dùng ưa chuộng, thu hoạch không đủ phục vụ thị trường. Hiện giá na bở từ 100.000 đến 120.000 đồng mỗi kg", ông Lương Thành Chung, Trưởng phòng Nông nghiệp Phát triển nông thôn huyện Chi Lăng nói.
Na bở khi chín dễ dàng tách riêng từng mắt, ăn có vị ngọt nhẹ, thanh, mát, thơm.
Trung bình mỗi năm huyện Chi Lăng thu hoạch hơn 400 tấn na bở, một phần được tiêu thụ tại chợ na Đồng Bành (nằm cạnh quốc lộ 1A), phần còn lại thương lái thu mua chuyển đi thị trường TP HCM, Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Phòng...
Ngọc Thành