Ngày 28/8, tại Đà Nẵng diễn ra Diễn đàn Biển ASEAN mở rộng lần thứ ba (EAMF-3) với sự tham gia của 10 nước ASEAN và 8 nước đối thoại gồm Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Australia, Ấn Độ, Nga, Hàn Quốc, New Zealand. Đây là diễn đàn được tổ chức sau Diễn đàn Biển ASEAN lần thứ năm một ngày, với đích đến là tìm ra giải pháp đảm bảo an ninh, an toàn và tự do hàng hải.
Biển Đông tiếp tục "nóng" khi được nhiều đại biểu đề cập, bởi những diễn biến phức tạp và khó lường, đòi hỏi các quốc gia ASEAN và đối tác phải tìm ra tiếng nói chung dựa trên việc tuân thủ luật pháp quốc tế. Trong đó, biện pháp được đề cập nhiều nhất là xây dựng lòng tin cũng như công cụ nhằm ngăn ngừa và kiểm soát xung đột có thể xảy ra.
Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh nhấn mạnh đến lòng tin giữa các quốc gia, nhằm hợp tác vì một biển Đông hòa bình và ổn định. Ảnh: Nguyễn Đông. |
Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh - Trưởng SOM ASEAN Việt Nam cho biết, có ý kiến rằng do tình hình biển Đông phức tạp dẫn đến việc nhiều lúc các nước trong khu vực chưa có đủ lòng tin để có thể hiện sự tăng cường hợp tác. "Biển Đông là một điều kiện quan trọng trong xây dựng lòng tin. Để hợp tác quốc tế thì phải tính được những dàn xếp khu vực", Thứ trưởng nói.
Theo người dẫn đầu phái đoàn Việt Nam tham dự diễn đàn, lý do các nước quan tâm đến an toàn và tự do hàng hải vì đều cần đến tuyến đường biển này và đây cũng là điều kiện để hợp tác khu vực. Lần này, Trung Quốc cũng khẳng định lại những cam kết đã có với ASEAN, trong đó đảm bảo việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Bộ Quy tắc ứng xử DOC.
"Nước này cam kết cùng với ASEAN thúc đẩy để sớm có Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Nếu chúng ta làm được những điều này sẽ rất tốt cho khu vực", ông Vinh nhấn mạnh và đề nghị các nước giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không đe dọa hay sử dụng vũ lực, thực hiện kiềm chế, ngăn ngừa việc tái diễn các vụ việc phức tạp ở Biển Đông.
Trong khi đó, Giáo sư Carl Thayer – Đại học New South Wales (Australia), nhận định rằng, căng thẳng trên biển Đông đã dịu xuống khi Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. "Bây giờ nếu Trung Quốc đưa giàn khoan trở lại biển Đông sẽ càng gây mất lòng tin với thế giới. Ngược lại, Việt Nam sẽ tiếp tục có được những tiếng nói ủng hộ cũng như nhiều đối tác chiến lược", ông Carl Thayer nói.
Cũng theo ông này, hiện Việt Nam có nhiều đối tác tin cậy và các nước này sẵn sàng chia sẻ, hợp tác về an ninh, an toàn hàng hải. Đặc biệt, khi Việt Nam tham gia thành công Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ là cơ hội tốt để thúc đẩy hợp tác quốc tế, tới lúc đó, Trung Quốc cũng phải nhìn nhận lại, có sự hợp tác nhiều hơn với Việt Nam.
Giáo sư Carl Thayer cảnh báo, nếu Trung Quốc tiếp tục kéo giàn khoan vào biển Đông sẽ càng làm mất lòng tin với thế giới. Ảnh: Nguyễn Đông. |
Giám đốc Trung tâm nghiên cứu An ninh biển của Malaysia, ông Martin A.Sebastian cho rằng, ngày nay các hoạt động giao thương trên biển mở rộng kèm theo đó các quốc gia phải đối mặt với những diễn biến khó lường từ thiên tai, cướp biển, tội phạm xuyên quốc gia. Do đó, cần sự hợp tác, chia sẻ thông tin không chỉ của ASEAN, Trung Quốc mà ngay cả Mỹ, Nga.
Đại diện của Mỹ tại EAMF-3, ông Robert Harris nói rằng khi đến diễn đàn này, Mỹ khẳng định lập trường và vị thế của mình ở biển Đông rất rõ ràng, nhất quán và có ý nghĩa quan trọng với sự phát triển chung. Diễn đàn khu vực này là một công cụ hữu hiệu để những nước có chung lợi ích giải quyết tranh chấp trên biển, và để chắc chắn rằng hệ thống quốc tế trợ giúp được các nước ASEAN đáp trả các yêu sách và tìm hướng giải quyết.
Tại diễn đàn, các nước tham dự cũng nhấn mạnh đến những lĩnh vực có thể hợp tác trong thời gian tới như ứng phó với thiên tai, sự cố về tàu thuyền, cứu hộ, cứu nạn, tìm kiếm trên biển, nếu thiết lập được dàn xếp khu vực, trong đó có cả lập đường dây nóng để có thể liên hệ được với nhau là rất quan trọng. Theo Thứ trưởng Phạm Quang Vinh, điểm mới của diễn đàn lần này đã xác định được những lĩnh vực và tạo khung cho sự hợp tác giữa các quốc gia trên biển Đông.
Nguyễn Đông