Ảnh vệ tinh gần đây của đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam cho thấy việc xây dựng của Trung Quốc trên đá này tham vọng hơn so với đánh giá trước đó, với khu tổ hợp có thể cạnh tranh với Lầu Năm Góc về quy mô, theo Diplomat.
Việc xây dựng trên các đá tiếp tục diễn ra sau khi các quan chức cấp cao của Trung Quốc nói rằng họ đã ngừng bồi đắp. Hành động của Trung Quốc bất chấp luật pháp và các thỏa thuận hiện hành, làm thay đổi hiện trạng Biển Đông. Việt Nam và các nước liên quan đã nhiều lần lên án và yêu cầu Trung Quốc chấm dứt việc vi phạm chủ quyền của Việt Nam ở Trường Sa.
Hoạt động bồi đắp và xây dựng phi pháp mà Trung Quốc đang tiến hành khiến giới quân sự Mỹ lo ngại. Đô đốc Haris, chỉ huy quân đội Mỹ ở Thái Bình Dương đề xuất đưa tàu và máy bay tuần tra vào trong phạm vi 12 hải lý tính từ các bãi đá, để bác bỏ yêu sách chủ quyền mà Trung Quốc nêu ra.
Tổ hợp trên đá Chữ Thập có diện tích khoảng 61.000 m2. Lầu Năm Góc, trụ sở Bộ Quốc phòng Mỹ, có diện tích 116.000 m2, không tính sân bên trong.
Trung Quốc đã thiết lập các thiết bị tinh vi trên đá Chữ Thập, trong đó có một chảo anten tròn và có thể là một tháp radar.
Ảnh chụp ngày 13/7 cho thấy 7 địa điểm trên đường băng Trung Quốc xây dựng trái phép ở đá Chữ Thập được dỡ bỏ và thay thế. Ba trong số đó dường như được sửa để đặt ống dẫn bên dưới đường băng, có thể nhằm thoát nước hoặc tưới tiêu. Toàn bộ cải tiến được hoàn thành vào đầu tháng 9. Đường băng mở rộng thêm 60 m ở mỗi đầu, với chiều dài hiện tại khoảng 3.125 m.
Một dải đường màu tối mới xuất hiện trong ảnh chụp đầu tháng 9, song song với đường băng. Một số nhà phân tích cho rằng mặt bằng này có thể đang được chuẩn bị để thiết lập một đường băng mới. Tuy nhiên, đây nhiều khả năng là dải đất trồng cây để chống xói mòn đất, theo giáo sư David J. Rogers, thuộc chương trình Kỹ thuật Địa chất tại Đại học Khoa học & Công nghệ Missouri, người am hiểu các công trình quân sự ở khu vực Thái Bình Dương.
Rogers cho rằng dải đất này có thể nhằm giữ đất ở bên hướng ra biển của đường băng chính và làm giảm xói mòn do bão gây ra, cũng như có khả năng cung cấp nông sản.
Trung Quốc cũng đang xây dựng trên các đá khác của Trường Sa là Châu Viên, Ga Ven, Tư Nghĩa, và Gạc Ma. Các cơ sở ở đây được trang bị các tháp cảm ứng tối tân, bệ theo dõi và phóng vũ khí, radar theo dõi và chỉ dẫn hướng bắn, cùng một loạt cảm biến điện tử và hệ thống liên lạc qua vệ tinh. Ảnh chụp ngày 23/8 cho thấy đá Châu Viên có một hệ thống anten mới, chưa hoàn thành. Ông Rogers liên tưởng nó đến mạng lưới radar vượt đường chân trời Jindalee của Australia, có tầm hoạt động lên đến 3.000 km.
Hệ thống trên đá Châu Viên dường như là một ma trận các cột anten cao tới 19 m. Trung Quốc có thể sử dụng radar vượt đường chân trời để hỗ trợ việc phóng tên lửa DF-21D, được mệnh danh là "sát thủ diệt tàu sân bay".
Các cơ sở mới tại 4 đá này đều có một công trình cao khoảng 8 - 10 tầng, dường như để làm chỗ đóng quân hoặc là trung tâm chỉ huy, điều khiển và liên lạc. Các bục đa giác nhô lên có thể là bệ phóng vũ khí. 4 bục đa giác nhô lên của công trình trên đá Tư Nghĩa có đặc điểm giống với hệ thống phòng không tầm gần (CIWS) do radar kiểm soát, tuy nhiên không thể xác nhận điều này với độ phân giải hình ảnh hiện tại.
Kích thước, hình dạng và mục đích dự đoán của những tòa nhà này làm liên tưởng đến một cấu trúc từ thời Thế chiến II là tháp pháo phòng không, rất khó phá hủy.
Phương Vũ
(Ảnh: Victor Robert Lee, Digital Globe and Airbus Defense & Space)