James Le Mesurier, 48 tuổi, sinh ra trong một gia đình theo nghiệp binh ở Singapore. Sau đó, ông chuyển tới Anh và theo học Đại học Quân sự Hoàng gia.
Sau khi tốt nghiệp, Le Mesurier trở thành sĩ quan quân đội Hoàng gia Anh và từng đóng quân tại Bắc Ireland, Bosnia và Kosovo. Ông quyết định trở thành một tư vấn viên về các vấn đề an ninh, quân sự sau khi xuất ngũ năm 1990.
Cuối năm 2012, khi cuộc nội chiến Syria đang trong giai đoạn ác liệt, Le Mesurier đến Thổ Nhĩ Kỳ với mong muốn thành lập các nhóm ứng cứu khẩn cấp và các lực lượng dân sự trong khu vực do phiến quân chiếm đóng ở Syria.
James Le Mesurier tại buổi huấn luyện nhóm Mũ Trắng ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ năm 2015. Ảnh: AP. |
Tại đây, Le Mesurier thành lập nhóm Cứu hộ Mayday, đưa các tình nguyện viên từ Syria tới Thổ Nhĩ Kỳ để đào tạo các kỹ năng ứng cứu y tế khẩn cấp, cũng như cung cấp cho họ trang thiết bị và hỗ trợ tài chính. Mayday tuyên bố họ là tổ chức phi lợi nhuận, nhận tài trợ từ Liên Hợp Quốc và nhiều quốc gia khác như Anh, Canada, Đan Mạch, Đức, Hà Lan...
Năm 2014, Le Mesurier cùng nhóm Cứu hộ Mayday thành lập và huấn luyện tổ chức Phòng thủ Dân sự Syria, còn được biết đến với cái tên Mũ Trắng (White Helmet). Tổ chức này gồm hơn 3.000 thành viên, hoạt động bên trong các khu vực chiến sự do phe đối lập kiểm soát ở Syria.
Kể từ khi Nga can thiệp quân sự vào Syria nhằm hỗ trợ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad chống lại các nhóm phiến quân Hồi giáo và phe nổi dậy, Mũ Trắng thường xuyên xuất hiện trên các bản tin của truyền thông phương Tây.
Họ được ca ngợi là đã "cứu hàng nghìn dân thường vô tội" trong những cuộc không kích được cho là do Nga và quân đội Syria tiến hành. Các thành viên của nhóm, nổi bật với chiếc mũ bảo hộ màu trắng, cũng góp mặt trong những video cáo buộc quân đội Syria "sử dụng vũ khí hóa học" nhắm vào dân thường, khiến Mỹ phát động chiến dịch không kích quân đội Syria năm 2017.
Những lần xuất hiện này khiến nhóm Mũ Trắng được nhiều người biết đến và nhận được ủng hộ rộng rãi ở phương Tây. Le Mesurier được Nữ hoàng Anh Elizabeth II trao tặng Huân chương Đế quốc Anh cho những đóng góp ở Syria cùng nhóm Mũ Trắng vào năm 2016.
Cùng năm đó, bộ phim tài liệu về nhóm hoạt động ứng cứu khẩn cấp của Mũ Trắng trong các cuộc không kích cũng giành giải Oscar. Nhóm này cũng từng được đề cử Nobel Hòa bình và nhận được một số giải thưởng nhân đạo khác.
Tuy nhiên, Nga thường xuyên chỉ trích các video do nhóm Mũ Trắng tung ra là "dàn dựng" nhằm đổ tội cho chính phủ Syria, đồng thời cáo buộc nhóm này hỗ trợ các nhóm nổi dậy. Trong bài viết trên Twitter hôm 9/11, Bộ Ngoại giao Nga cho biết Le Mesurier là cựu đặc vụ tình báo MI6 Anh có "kết nối với các nhóm khủng bố" khi thực hiện nhiệm vụ ở Kosovo.
Le Mesurier được phát hiện chết bên ngoài căn hộ ở thành phố Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào khoảng 4h30 ngày 11/11 trong tình trạng nứt hộp sọ và gẫy xương chân, nghi bị rơi từ ban công căn hộ. Văn phòng Thống đốc Istanbul cho biết nhà chức trách đã mở cuộc điều tra toàn diện về cái chết của Le Mesurier.
Cảnh sát thành phố Istanbul cho biết đang điều tra theo hướng nghi tự sát, đồng thời tiết lộ gần đây Le Mesurier từng yêu cầu điều trị y tế do bị căng thẳng và thường xuyên sử dụng thuốc ngủ cùng thuốc chống suy nhược.
Trong thông cáo ngày 11/11, nhóm Mayday lên tiếng xác nhận về cái chết của Le Mesurier và gọi ông là "một người có tầm nhìn và một lãnh đạo vĩ đại". "James đã cống hiến cả cuộc đời để giúp đỡ và bảo vệ dân thường trong các hình huống khẩn cấp như xung đột và thảm họa tự nhiên. Và không có nơi nào khác trên thế giới này thấy hết được ý nghĩa của công việc mà ông ấy đã làm như tại Syria", tổ chức này cho biết.
Karen Pierce, đại sứ Anh tại Liên Hợp Quốc, coi Le Mesurier là một "người hùng thực sự" và cho rằng ông này "xứng đáng nhận được sự tôn trọng của tất cả".
Thanh Tâm (Theo Telegraph, NY Times)