New York Times nói về những cách nghĩ trái ngược nhau ở Nhật Bản trong việc tìm cách thu hút khách du lịch quốc tế, những mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển và bảo tồn.
Quang cảnh Kyoto nhìn từ ngôi đền Kiyomizudera. Ảnh: npointercos.jp. |
Một hồ cá heo và một hồ tạo sóng khổng lồ sẽ sớm được xây dựng bên cạnh những ngôi nhà và chùa cổ kính, và chúng đang là tâm điểm cuộc tranh cãi gay gắt ở Kyoto – cố đô Nhật Bản.
> Đời geisha ở Nhật
Đầu tháng 6 này, dự án sẽ bắt đầu bằng việc xây dựng một khu phức hợp thủy sinh khổng lồ ở công viên Umekoji, trung tâm Kyoto. Là ý tưởng của tập đoàn bất động sản Orix, dự án này hy vọng sẽ mang lại sức sống mới cho ngành công nghiệp du lịch ở Kyoto bằng việc thu hút hơn hai triệu du khách mỗi năm.
Theo kế hoạch, công viên thủy sinh sẽ mở cửa vào năm 2012. Nhưng những người phản đối cho rằng nó sẽ phá hủy không khí cổ kính của Kyoto.
“Kyoto không nên xây dựng các công trình như vậy. Cư dân của Kyoto và cả khách du lịch đều quan tâm đến việc gìn giữ khung cảnh cổ kính. Chúng ta đang hiểu sai về phát triển kinh tế và điều đó đang phá hủy thành phố”, ông Shinsho Kajita, trụ trì chùa Honen-in và là người đứng đầu phong trào phản đối các kế hoạch của Orix, nói.
Nhưng dù Kyoto xây được khu thủy sinh rộng hơn 10.000 m2 hay không thì các chuyên gia đều cho rằng Nhật Bản cần phải xem xét lại hướng tiếp cận ngành du lịch của mình. Đó là ngành công nghiệp trị giá 944 tỷ USD trên toàn thế giới, lớn hơn cả ô tô và thép.
Tuy nhiên, dù du khách chọn đến thành phố cổ kính như Kyoto, hiện đại và náo nhiệt như Tokyo, hay những khu trượt tuyết và nghỉ dưỡng bên bãi biển thì Nhật Bản cũng chỉ thu hút được khoảng 8,4 triệu khách du lịch nước ngoài vào năm 2008. Con số này thấp hơn rất nhiều so với 79 triệu khách đến Pháp, 58 triệu đến Mỹ và 53 triệu đến Trung Quốc, theo số liệu của Tổ chức Du lịch Thế giới. Thống kê của chính phủ Nhật cho thấy năm 2009, vào giữa cuộc suy thoái, số du khách đến Nhật giảm mạnh 18,7% xuống chỉ còn 6,79 triệu người.
Nhật Bản chỉ thu được 10,8 tỷ USD từ khách du lịch nước ngoài năm 2008, bằng 1/10 tổng số 110 tỷ USD mà nước Mỹ kiếm được từ khách ngoại quốc năm vừa qua. Ukraina và Macau cũng thu hút được nhiều khách du lịch hàng năm hơn Nhật Bản.
“Nhật Bản có tiềm năng trở thành một cường quốc du lịch”, ông Hiroshi Mizohata, người vừa đảm nhận chức ủy viên của Tổng cục du lịch Nhật Bản tháng một vừa rồi phát biểu.
Ông Mizohata từng là chủ tịch của một đội bóng địa phương. Ông đặt mục tiêu tăng số lượng khách quốc tế đến Nhật Bản lên hơn 10 triệu trong vòng hai năm và lên 20 triệu vào năm 2016. Ông khẳng định: “Với các ý tưởng và sáng kiến mới, tôi tin rằng chúng ta có thể đạt được những mục tiêu đó”.
Các quan chức chính phủ đổ lỗi cho việc thiếu hụt ngân sách cho du lịch, cộng với chi phí cao đã làm cho nước này trở thành điểm du lịch kém hấp dẫn. Nhưng các nhà phê bình chỉ ra rằng: cho đến thời điểm này, thị trường du lịch ở Nhật Bản vẫn được thiết kế dành riêng cho khách trong nước. Điều đó có nghĩa phần lớn cơ sở hạ tầng của Nhật Bản đều không đáp ứng được kì vọng của khách nước ngoài.
Các chiến lược du lịch của Nhật Bản đều tập trung vào việc đầu tư cho các dự án thiết kế và công viên giải trí, hơn là bảo tồn các di sản văn hóa và tự nhiên của quốc gia. Đó là điều mà các chuyên gia cho rằng làm tiêu tốn cả núi tiền cho ngành du lịch.
Nhật Bản chỉ thu hút được một lượng tương đối nhỏ khách du lịch đến với những địa điểm như Gion – nơi tập trung đông geisha ở Kyoto. Ảnh: New York Times. |
Không nơi nào ở Nhật Bản mà điểm yếu về du lịch lại bộc lộ rõ như ở Kyoto, anh Alex Kerr, một cư dân lâu năm tại cố đô, nói. Kerr là người sáng lập Iori - một công ty đã cho khôi phục 10 ngôi nhà cổ (còn gọi là machiya) cho khách du lịch thuê kể từ năm 2004.
Anh cho rằng sau chiến tranh, Kyoto rất ít quan tâm đến việc bảo tồn các di tích truyền thống, mà đó lại chính là điểm thu hút khách du lịch nhất. Đỉnh điểm là vào thập niên 90, theo thống kê của tổ chức Cộng đồng quốc tế bảo vệ Kyoto, hơn 40 nghìn ngôi nhà gỗ cổ đã biến mất khỏi trung tâm Kyoto.
Kerr cho biết, mặc dù các ngôi đền và khu vườn cổ vẫn còn ở trong thành phố, nhưng chúng đang bị lấn át bởi các tòa nhà bê tông và biển quảng cáo rải rác khắp nơi, hậu quả từ các chính sách quy hoạch kém hiệu quả của thành phố.
Du khách đến Kyoto được chào đón bằng tòa tháp Kyoto hình cây thông màu đỏ trắng và khách sạn Kyoto Okura 16 tầng làm bằng đá granite ở ngay trung tâm thành phố. Ngoài ra còn một nahf ga với chiều dài lên đến 800 m phủ lớp kính bóng lộn.
Bên cạnh khu công viên thủy sinh, các nhà chức trách địa phương đang thúc đẩy nhiều dự án lớn ở trung tâm Kyoto, bao gồm việc xây dựng một bảo tàng đường sắt rộng 30 km vuông do Công ty đường sắt Tây Nhật Bản tiến hành, dự kiến mở cửa vào năm 2014. Dự án này được kỳ vọng mang lại cho thành phố nguồn thu lớn từ việc cho thuê.
Tất cả các công trình hiện đại đều làm lu mờ vẻ đẹp của thành phố, đặc biệt là đối với du khách nước ngoài. Sau khi tham quan tháp Kyoto, chị Delaina Hutchinson, một du khách Australia nói: “Nơi này trông chẳng khác gì Tokyo”. Vợ chồng chị cùng hai cô con gái lên kế hoạch chỉ ở lại Kyoto một ngày trước khi quay trở về khách sạn Tokyo vào buổi tối. Chị nói: “Tôi ước mình có thể đến nơi nào đó yên tĩnh hơn”.
Theo anh Kerr, chính phủ từ lâu đã bỏ bê đầu tư cho ngành du lịch vì họ coi đó là ngành công nghiệp cho những người có mức lương thấp. Các quan chức không quan tâm đến các hoạt động kinh tế được tạo ra bởi các kiến trúc sư, người tạo cảnh quan và những ngành nghề tương tự khác.
“Tạo ra mọi thứ luôn là nỗi ám ảnh đối với Nhật Bản vì họ cho rằng đó là việc mà một nền kinh tế phát triển phải làm, trong khi du lịch chỉ dành cho những nước nghèo. Nhưng trong nền kinh tế hiện nay, tầm quan trọng đó đã thay đổi. Tuy nhiên, điều đó vẫn đang bị bỏ quên ở Tokyo”, Kerr nói.
Giới chức Kyoto cho rằng du lịch có thể tồn tại song hành với phát triển hiện đại. Đầu năm nay, ông Keiji Yamada, thống đốc tỉnh Kyoto đã nói với một nhóm các nhà báo nước ngoài: “Dĩ nhiên chúng tôi quan tâm đến cảnh quan ở Kyoto và sẽ cố gắng gìn giữ nó, nhưng chúng tôi cũng phải cạnh tranh với cả thế giới nữa”.
Quan chức địa phương nói rằng khu thủy sinh sẽ đặc biệt thu hút du khách tới từ Trung Quốc, vì rất nhiều người Trung Quốc đã đến Kyoto trong những năm gần đây. Bà Miyako Murozaki, một quan chức ngành du lịch ở phòng thương mại Kyoto nhấn mạnh: "Người Trung Quốc có rất nhiều ngôi đền cổ. Vì thế, họ thích cái gì thật mới mẻ”.
Tập đoàn Orix nói rằng khu công viên thủy sinh sẽ là “một không gian tương tác và giáo dục”, có cả sinh vật biển trong nước và nước ngoài. “Chúng tôi đã tổ chức rất nhiều cuộc họp với cư dân địa phương và chúng tôi sẽ cân nhắc quan điểm của họ”, ông Tetsuya Nagai, người phát ngôn của tập đoàn, cho biết.
Thế nhưng sự giận dữ vẫn ngày càng dâng lên trong cộng dồng người dân địa phương. Trong một cuộc họp phản đối gần đây nhất, bà Yasuko Hirano, 60 tuổi, nói: “Tôi muốn họ để yên cho công viên Umekoji. Tôi nhớ hồi còn nhỏ mình đã chơi trong vườn của một ngôi đền, nhưng giờ thì nó thành một bãi đỗ ô tô. Phá cái này đi rồi lại xây cái khác vào, đó đúng là một bi kịch”.
Hà Thu lược dịch