Một gia đình Iraq bỏ nhà cửa ở Mosul để chạy trốn IS tại trại tị nạn Baherka, thành phố Erbil. Ảnh: Reuters |
Khi những chiến đấu cơ Tonardo của không quân Anh tham gia vào chiến dịch không kích Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Iraq, các con đường lánh nạn của dân thường nước này cũng trở nên mờ mịt hơn.
Họ len lỏi khắp cả nước, tìm kiếm gia đình mình và một nơi tị nạn. Địa điểm mà Nadam Abbas Aliwali, nhà ở thành phố Mosul, tìm đến nghỉ chân cũng là nơi hàng trăm con người khác đang mắc kẹt ở đây. Nhiều người cắm trại ngoài trời để qua đêm tạm.
"Tôi chạy trốn những tên sát nhân ISIL và bom máy bay", ông nói khi đang tá túc ở ngoại ô thành phố Kirkuk.
Như nhiều người Arab dòng Sunni ở Mosul, ban đầu Aliwali cũng rất hoan nghênh các phiến quân IS, hy vọng họ sẽ tốt hơn quân đội Iraq vốn bị cho là tham nhũng và thường cư xử tàn bạo.
Tuy nhiên giờ đây, ông lại đang dắt díu vợ và 5 con nhỏ đi lánh nạn, chỉ vì gia đình ông bị từ chối cho vào vùng trú ẩn an toàn lân cận của người Kurd. Chính quyền người Kurd lo sợ những người Arab là bè phái của các phiến quân IS.
Lề đường nơi Aliwali đỗ xe là "nhà" của ngày càng nhiều người Iraq chạy trốn, đàn ông có, phụ nữ và trẻ em có, những người già cũng có, thậm chí có cả một vài cảnh sát Iraq, đang ngủ.
"Tôi không thể quay lại thành phố Fallujah", một phụ nữ, Umm Shaimah, 43 tuổi, nói. Cô đang cắm trại khuất sau một bức tường với chị gái Umm Ali, mẹ và cháu chắt.
Nhà của cô, hiện nằm trong tay IS, đã bị một quả bom từ trực thăng chính phủ Iraq, đánh sập. Sau đó, các chị em cô chạy đến thị trấn Tirkit trú tạm cho đến khi IS xuất hiện ở đây hồi tháng 6. Họ lại quay lại phía bắc đến Kirkuk và đoàn tụ với mẹ.
Tuy nhiên, cuộc sống đa sắc tộc ở Kirkuk cũng chẳng để họ được yên ổn. Những người Kurd kiểm soát thành phố này không tin vào người Arab và tẩy chay họ. Hôm 26/9, họ định đến thành phố Erbil thì bị từ chối và sau đó đành qua đêm tại đây.
Hàng xóm của họ cạnh bức tường trên là Umm Othman al-Jabouri, người đang ấp hai cháu gái 6 tuổi của bà trong chiếc áo abaya màu đen.
Jabouri mất chồng khi liên minh phương Tây ném bom xuống thị trấn của bà, nơi bị IS kiểm soát, cách đây một tháng. Biết rằng mình đang sống bên cạnh một căn cứ của phiến quân, họ đã bỏ chạy để bảo toàn tính mạng khi nghe tiếng máy bay trờ tới, nhưng chồng bằng kiên quyết ở lại hoàn thành bài cầu nguyện và cuối cùng chết thảm.
Con rể của bà Jabouri thì bị IS giết. Là một cảnh sát, Walid Khalid Hassan bị các phiến quân bắt cóc và mất tích từ đó. Thi thể anh chưa bao giờ được tìm thấy nhưng các nhóm bắt cóc thường để lại những chiếc hộp đựng thủ cấp của nạn nhân bị chúng chặt đầu bên lề đường. Thủ cấp của anh cũng được tìm thấy trong một chiếc hộp như thế.
Chiến đấu cơ Tornado của Anh hạ cánh xuống căn cứ Akrotiri ở Síp sau khi không kích Iraq hôm qua. Ảnh: Reuters |
Khi phiến quân IS tràn ra khắp tây bắc Iraq hồi tháng 6, nhiều người Arab Sunni hy vọng lực lượng này sẽ chấm dứt những gì họ gọi là nền độc tài của người Shitte. Một số bộ lạc dòng Sunni và những người từng theo Saddam Hussein cũng ủng hộ IS, cho rằng đây chỉ là sự liên minh tạm thời với một kẻ thù nhỏ mà họ có thể dễ dàng đánh bại khi muốn.
Khoảng thời gian đó trôi qua thật dài. "Chúng tôi cứ nghĩ rằng chúng tôi đã được tự do khi IS đến", ông Aliwali nói. "Nhưng sau đó chúng tôi nhận thấy rằng IS thậm chí còn tồi tệ hơn".
Đến nay, tại Mosul, IS tránh các vụ chặt đầu hàng loạt và đóng đinh các nạn nhân như ở Raqqa, thủ phủ của nhà nước tự xưng. Nhưng người dân vẫn bị ném đá đến chết vì tội ngoại tình và những người dám chỉ trích IS vẫn bị bắn chết trên đường phố.
Việc hút thuốc lá bị cấm, phụ nữ phải mặc váy trùm từ đầu đến chân, đeo mạng che mặt khi ra ngoài. Những người không theo dòng Sunni, như Shitte, Kito giáo, các cộng đồng thiểu số không phải người Arab, đã bỏ trốn, nhưng thậm chí những người Sunni ở lại cũng bị nhục mạ.
Các cửa hàng, nhà cửa đều bị phiến quân chiếm giữ. Giá cả leo thang. Đó là mối đe dọa trên mặt đất, còn mối đe dọa đến từ bầu trời là bom của liên minh do Mỹ đứng đầu.
Ông Aliwali đang ở trên mái nhà 10 ngày trước thì nhìn thấy các tên lửa lao xuống biệt thự lớn có bể bơi gần đó của một triệu phú Mosul, nơi đã bị các phiến quân chiếm lĩnh.
"Một tiếng trước đó họ còn bơi ở bể", ông nói. "Khi đó tôi tận mắt nhìn thấy những quả bom rơi xuống. Nhà tôi lắc lư".
Một vài quả bom rơi nhầm chỗ. Ông cho hay ba gia đình dân thường, gồm 10 người, đã thiệt mạng cách đây 4 ngày khi bom đánh trúng nhà họ. Ông ước tính có hàng trăm dân thường đã chết vì các cuộc không kích này.
Nhiều phiến quân IS cũng đã chết. Khi các máy bay Pháp đánh vào một căn cứ giữa Mosul và thị trấn Zummar, ông đang ở bệnh viện thăm em trai. Ông nhìn thấy hơn 100 chiến binh IS được chuyển đến và hàng trăm tên khác bị thương, trong đó có cả những kẻ người Anh và Pháp. Không chỉ có người Iraq ở hai bên chiến tuyến của cuộc chiến tranh này, mà cả người Pháp và bây giờ là người Anh cũng thế.
Rất ít người Iraq đang chờ đợi ở ngoại ô Kirkuk như ông Aliwali ủng hộ chiến dịch không kích của liên minh phương Tây. "Thật vô ích", Abu Alaa, 54 tuổi, một người Arab Sunni, nói.
Ông muốn một giải pháp do bộ binh Iraq dẫn đầu, chứ không phải là người Mỹ. Ông muốn những bộ binh đó trở thành một lực lượng mạnh mẽ và vô tư, không phân biệt bè phái. Nhưng đó chỉ là điều mọi người muốn hoặc họ nói thế. Nếu Iraq chứng minh được khả năng của mình, Abu Alaa, Umm Shaimah và những người kia nữa đã không phải cắm trại ở bên lề đường như thế này.
Anh Ngọc (theo Telegraph)