David Ngô là một trong số đó. Anh chuẩn bị bán nhà, bỏ việc, rồi sẽ cùng vợ và 2 con di cư sang Canada. Thời kỳ vàng son của giới kỹ sư tin học tại Hong Kong đã qua rồi. Bây giờ, anh không còn thấy tương lai ở thành phố mà anh từng gọi là quê hương này nữa.
Không chỉ riêng David có hoàn cảnh như vậy. Rất nhiều bạn bè của anh cũng đang tìm cách ra đi, trong đó có một người đến Malaysia, một người đến Việt Nam tìm cơ hội làm ăn. Họ có rất nhiều điểm chung: có bằng cấp, thuộc tầng lớp trung lưu, và - giống 250.000 người Hong Kong khác - có hộ chiếu từ nơi khác. Họ đến đây vào giữa những năm 1990, để kiếm tìm cơ hội, nhưng khi thành phố 7 triệu dân này vật lộn với một tương lai kinh tế không chắc chắn, họ tìm đường ra đi.
Cảm giác bất ổn đang bao trùm lên thành phố này. Người ta không còn thấy triển vọng của thành phố từng là biểu tượng của nền kinh tế thị trường tự do ở châu Á trong nhiều thập kỷ. Sự tín nhiệm của người dân đối với các nhà lãnh đạo chính trị đang giảm dần. Một cuộc trưng cầu dân ý gần đây cho thấy số người ủng hộ ông Đổng Kiến Hoa, người đứng đầu chính quyền Hong Kong, đang giảm đi.
Người Hong Kong lo lắng về tương lai của mình hơn người dân nhiều nước châu Á khác. Tỷ lệ thất nghiệp là 7,6%, giảm đi một chút so với trước đây, nhưng có thể sẽ lại tiếp tục tăng. Chi trả phúc lợi xã hội cũng ở mức cao. Trong khi đó, sự tin tưởng của người tiêu dùng giảm đi. Doanh thu bán lẻ và giá nhà đất tiếp tục đi xuống. Theo ước tính, khoảng 150.000 người Hong Kong đang phải đối mặt với tình trạng đầu tư bất động sản không có lãi.
Tuy nhiên, người ta không chỉ bi quan vì những lý do trên. Một loạt các con số thống kê khác cho thấy rõ sự thất vọng của người dân thành phố này. Tỷ lệ người Hong Kong tự sát hiện ở mức cao nhất từ trước tới nay. Trong vòng 7 tháng đầu năm, số người phá sản tăng gần gấp ba (trên 12.400 người) và số tội phạm tăng 16,5 %. Tỷ lệ ly hôn và bạo lực trong gia đình cũng có chiều hướng tăng lên.
Thành phố này từng hai lần chứng kiến những làn sóng đến rồi đi vì lý do bất ổn chính trị. Đó thời kỳ 1949-1950 và sau đó, 1987-1997 (khi Hong Kong chuẩn bị được trao trả cho Trung Quốc). Giờ đây, Hong Kong lại chuẩn bị cho một làn sóng mới, ở mức độ nhẹ hơn, nhưng là vì lý do kinh tế.
Ellen Chai, sinh ở Hong Kong, sắp sửa trở lại Canada. Giống như David Ngô, bà đến Toronto vào giữa những năm 80 nhưng sau đó lại trở về Hong Kong tại thời điểm hoàng kim của thành phố này. Chai nói: “Những năm 1980, người ta lũ lượt rời khỏi Hong Kong. Thật buồn cười, bỗng nhiên vào những năm 90, một làn sóng quay lại và bây giờ người ta lại ồ ạt ra đi”.
Giống những người di cư khác, Chai ra đi bởi rất nhiều lý do trong đó có chuyện tìm việc làm. Ngoài ra, còn một nguyên nhân khác nữa là cả 2 con trai bà đang ở Bắc Mỹ. Chất lượng cuộc sống cũng là một điều đáng quan tâm. Môi trường ngày càng ô nhiễm đã ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bà.
Wai Wah Chan, một doanh nhân 42 tuổi mang quốc tịch Canada, cho biết: “Tôi cho rằng, trong tương lai, ở Hong Kong chỉ có hai loại người, đó là những người rất giàu và những người rất nghèo. Năm 1997, Hong Kong được trả về Trung Quốc, tôi không sợ. Trong suốt cuộc khủng hoảng tài chính ở châu Á, tôi không sợ. Nhưng giờ đây, tôi sợ”.
Tháng 7, Chan đã đưa vợ và hai con đến Singapore. Đây là lần thứ hai trong chưa đầy một thập kỷ, gia đình này di cư. Đó không phải là quyết định dễ dàng. Chan nói: “Tôi được sinh ra, lớn lên và học tập ở Hong Kong. Tôi đã nghĩ về việc này rất lâu rồi và quả thực là không có lựa chọn nào khác. Vợ chồng tôi không còn trẻ nữa nên muốn có một nơi yên ổn, nhưng làm sao chúng tôi có thể định cư ở đây được. Chúng tôi không thể đoán trước tương lai của mình ở đây sẽ ra sao”.
Chắc chắn, số người di cư hiện nay sẽ không làm giảm dân số thành phố này, bởi vì các công ty nước ngoài tiếp tục đặt văn phòng đại diện khu vực tại đây. Thêm vào đó, mỗi ngày có khoảng 150 người Trung Quốc đến đây định cư. Nhưng có một điều rõ ràng là: Những người ra đi chủ yếu thuộc giai cấp trung lưu và có bằng cấp. Ví dụ, hơn 3/4 số người Hong Kong làm việc ở Đại lục là quản lý hoặc chuyên gia, và 88% trong số đó có bằng tốt nghiệp trung học hoặc cao hơn. Theo Văn phòng Thống kê và điều tra dân số, khoảng 190.800 người Hong Kong sống và làm việc tại Trung Quốc, chủ yếu tập trung ở Quảng Đông (tăng 20% so với 3 năm trước). Khoảng 41.000 người chuyển sang sống ở Quảng Đông và hàng ngày sang Hong Kong làm việc. Số người Hong Kong có nhà hoặc thuê nhà ở Trung Quốc là 218.000, gấp đôi so với 5 năm trước.
Tuy nhiên, đây chỉ là thống kê của một năm về trước và tính riêng số người thường trú. Chính quyền thành phố dự định cuối năm nay sẽ đặt một văn phòng điều tra dân số ở Quảng Đông. Mới đây, báo Tuổi trẻ Bắc Kinh ước tính số người Hong Kong sống và làm việc ở Trung Quốc hiện nay là 500.000.
Hiện tại, giá nhà đất ở thành phố Thâm Quyến (Quảng Đông) bằng khoảng một nửa so với Hong Kong. Trong khi đó, chênh lệch về mức lương đối với một số công việc văn phòng hoặc kế toán ở hai nơi lại đang dần rút ngắn. Trong tương lai, Hong Kong phải phục hồi được những thế mạnh cạnh tranh của mình, đặc biệt là với Đại lục.
Ngọc Sơn (theo Time)