Tôi 25 tuổi, tính cách dân chủ, hiện đại, có việc làm ổn định. Tôi có một cô em họ 18 tuổi, gọi bố mẹ tôi là bác ruột, bố em là cậu ruột của tôi. Tính con bé từ nhỏ đã bất cần, không tập trung hay để tâm vào việc gì. Khoảng 13-14 tuổi, cậu mợ tôi ly dị. Cậu tôi rất yêu thương bọn trẻ nhưng đang ở trong trại cai nghiện. Còn mợ tôi sống đơn thân nuôi 2 đứa con, mới tái hôn vào năm ngoái. Hồi đó, tòa phán quyết con bé sống với bố, nhưng gần như đại gia đình tôi chu cấp để em về sống với mẹ, cách nhà tôi 5 km. Tiền học, quần áo hay mua xe cộ đều do gia đình tôi lo cho em. Tôi kể như vậy để biết rằng mọi người quan tâm và yêu thương em rất nhiều. Khi em đau ốm, mọi người hỏi han và lo lắng.
Tôi phải thừa nhận rằng gia đình mình và mợ tôi thất bại trong cách dạy em nên người. Em thường xuyên cúp học, đánh nhau, chơi bời lêu lổng, đúng nghĩa một đứa trẻ bất cần. Tôi hiểu con bé không phải là đứa ngu dốt, kém cỏi, mà nó chỉ đang dựa vào lý do bố mẹ ly dị, không ai quan tâm và tự cho mình cái quyền vô trách nhiệm với bản thân. Khi em học xong THPT, tôi định hướng em đi học ngoại ngữ, chỉ cần học ở trung tâm khoảng 2 năm là có thể tự kiếm tiền. Tôi nghĩ đó là một hướng đi phù hợp trong thời buổi đào tạo đại học không còn thực sự hiệu quả. Nhưng con bé không nghe ai, nhập học vào một trường cao đẳng. Hiện giờ tôi nhận được thông báo em bị trường đuổi học vì nghỉ quá nhiều. Gia đình tôi và mẹ em thường xuyên trao đổi với nhau, nhưng chỉ là xung quanh chuyện em bất hảo thế nào, từ việc nghỉ học cho đến đua đòi theo bạn bè, bỏ nhà đi bụi. Chúng tôi rất bất lực khi cố gắng kiểm soát và hướng cho em đi đúng đường.
Hôm nay mẹ con bé suy sụp và gọi cho tôi nói em bị trường đuổi học, không thể liên lạc được với em. Tôi nghĩ đã đến lúc nên thử phương pháp trái ngược, tức là thay vì quan tâm, lo lắng thì chúng tôi mặc kệ. Tôi nói tất cả mọi người im lặng, không ai gọi điện hay nhắc đến chuyện này nữa, kể cả em có về nhà thì cũng coi như không có chuyện gì xảy ra. Tôi muốn xem gia đình không chu cấp nữa thì bạn bè xã hội hay cậu bạn trai nào đó của em sẽ lo cho em được bao lâu, rồi "đói đầu gối sẽ tự phải bò". Nhưng thực sự lòng tôi cũng hoang mang và lo sợ, liệu hướng đi nào là tốt nhất đây, cách nào để em không tự hủy hoại tương lai của mình? Mong chuyên gia và độc giả cho tôi lời khuyên.
Ngọc
Chuyên gia tham vấn tâm lý Nguyễn Bá Đạt gợi ý:
Chào Ngọc,
Với những thông tin như bạn chia sẻ, em họ của bạn chưa phải là trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Cho dù cha mẹ đã ly hôn, người bố đang đi cải tạo thì mẹ của em vẫn còn và có trách nhiệm chăm sóc em, cùng sự hỗ trợ của gia đình bạn. Tuy nhiên, với hoàn cảnh của em họ bạn, trong cuộc sống có những thời điểm em ấy bị bỏ rơi, không ai quan tâm, không nhận được sự chăm sóc từ cha mẹ đẻ, nhiều khi còn chứng kiến hoặc trải nghiệm bạo lực giữa cha mẹ và bị ngược đãi. Chính hoàn cảnh như vậy khiến em có những ứng xử như bất cần đời, không hoàn thành chương trình học, ngại làm việc gì đó đến nơi đến chốn, bốc đồng, đi chơi qua đêm. Những hành vi này là cách thức mà một thanh thiếu niên bị bỏ rơi và ngược đãi biểu hiện ra bên ngoài để lấp đi sự tổn thương tâm lý bên trong.
Vì thiếu thốn tình cảm nên em ấy cần sự cảm thông, chia sẻ và đồng cảm của mọi người. Do vậy, khi bạn và người thân trong gia đình gặp em thì đừng trách móc, chỉ trích hoặc nói em phải làm gì, giảng giải đạo đức. Thay vào đó là lắng nghe em xem có những vướng mắc gì và thúc đẩy em tự chịu trách nhiệm, tự giải quyết. Người thân nên là chỗ dựa tinh thần cho em. Những điều này tưởng là dễ nhưng thực ra rất khó làm bởi thói quen của chúng ta là góp ý và giảng giải đạo đức cho những người có hoàn cảnh như vậy mà không tin họ.
Bạn và gia đình không nhất thiết phải tiếp tục chu cấp tiền bạc, thay vào đó hãy mời em đến chơi nhà, nghe em nói chuyện và động viên, đi cà phê cùng em. Cũng có thể đưa em ấy lên thăm bố bởi đôi khi làm như vậy lại có thể giúp được nhiều cho em. Khi thăm bố, mối quan hệ cha con được thiết lập lại, em hiểu và chấp nhận bố hơn thay vì trách móc bố. Nhìn hoàn cảnh của bố, em bạn cũng có thể tự rút ra bài học cho bản thân, chẳng hạn không chơi và kết giao với bạn nam có xu hướng sử dụng ma túy...
Chúc bạn và gia đình bình tĩnh và kiên trì, chấp nhận em để giúp đỡ em.
Muốn được chuyên gia tâm lý tư vấn, mời bạn gửi tâm sự tại đây.
Độc giả gọi điện tâm sự với biên tập viên theo số 0966 581 270. Các chia sẻ của bạn sẽ được đăng tải trên Tâm sự.