Với chủ đề khá rộng là "Dịch bệnh không lây nhiễm", buổi Phỏng vấn trực tuyến với hai vị khách mời từ Bộ Y tế và ngành y tế tỉnh Phú Thọ nhận được khá nhiều câu hỏi về các loại bệnh cụ thể từ độc giả. Trong đó, nhiều nhất vẫn là câu hỏi về bệnh ung thư.
Tổng cộng, trong vòng 2 tiếng từ 9h30, ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế và bác sĩ Hoàng Công Lâm, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã trả lời được 17 câu hỏi trên tổng số gần 50 câu về các loại bệnh.
Hai bác sĩ đều chung quan điểm để phòng bệnh và chữa bệnh, tâm lý là một vấn đề quan trọng. Ngoài ra, người Việt cần tập thói quen đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ.
Bác sĩ Hoàng Công Lâm, Phó giám đốc Bênh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ (trái) và ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế có mặt tai tòa soạn VnExpress. Ảnh: Vũ Hoàng |
- Ung thư có được xếp vào nhóm bệnh không lây nhiễm? Có phải môi trường ngày càng ô nhiễm khiến ung thư ngày càng nhiều? (nguyen hung, 33 tuổi, thành phố Hà Tĩnh)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ:
Ung thư được xếp vào nhóm bệnh không lây nhiễm.
Việt Nam ở trong nhóm các nước đang phát triển, điều kiện kinh tế ngày một nâng cao kèm theo mức độ ô nhiễm môi trường cũng gia tăng. Ở đây có ô nhiễm nguồn nước, thực phẩm và không khí. Những yếu tố này tác động lên cơ thể con người làm gia tăng nguy cơ về ung thư, và đặc biệt ở những gia đình có thành viên bị ung thư. Nhà nước đã có những chính sách, quy định để làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Ung thư có thể phòng ngừa được, thông qua vấn đề ăn uống sinh hoạt hàng ngày. Mọi người nên đến các cơ sở y tế định kỳ để sàng lọc và phát hiện ung thư sớm, khả năng chữa được khỏi ung thư cao hơn.
- Mỗi năm cả nước nửa triệu ca bệnh tử vong, 75% là do các bệnh không lây nhiễm, chủ yếu là bệnh tim mạch, phổi mãn tính, đái tháo đường... Con số này, phải chăng là do công tác chữa trị của chúng ta còn kém? (Thúy Hằng, 39 tuổi, Tam Điệp, Ninh Bình)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế):
Chào bạn!
Bệnh không lây nhiễm có xu hướng gia tăng trên toàn cầu do các nguyên nhân liên quan đến việc sử dụng thuốc lá, rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý, ít vận động, ô nhiễm môi trường và nhiều tác động khác... Đây là một vấn đề chung của toàn thế giới chứ không riêng ở Việt Nam.
Trong đó, bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính... chiếm tỷ lệ cao và là gánh nặng bệnh tật lớn nhất ở Việt Nam.
Để phòng chống hiệu quả bệnh không lây nhiễm phải tiếp cận theo 3 nhóm giải pháp. Đầu tiên và quan trọng nhất là dự phòng và nâng cao sức khỏe thông qua việc không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu bia, dinh dưỡng hợp lý và an toàn, tăng cường vận động thể lực. Bên cạnh đó, mỗi người giữ gìn môi trường sống trong sạch.
Thứ hai, mạng lưới y tế cần triển khai các giải pháp tăng cường quản lý sức khỏe cá nhân, sàng lọc, phát hiện sớm bệnh không lây nhiễm để điều trị kịp thời nhằm giảm biến chứng và hạn chế tử vong, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Cuối cùng là quản lý, điều trị người bệnh nhằm giảm tử vong và tiết kiệm chi phí.
Toàn cảnh buổi phỏng vấn trực tuyến về chủ đề Bệnh không lây nhiễm. |
- Viêm gan là bệnh lây nhiễm hay không lây nhiễm. Ăn uống ngoài nhà hàng có bị lây viêm gan hay không? (Hoàng Vũ Thái, 31 tuổi, TP HCM)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Đây là bệnh được xếp vào nhóm bệnh lây nhiễm, hiện tại có ba loại viêm gan là viêm gan A, viêm gan B và viêm gan C. Trong đó,viêm gan B và C lây nhiễm qua đường máu, đường tình dục, còn viêm gan A lây qua đường ăn uống. Nên nếu bạn ăn uống ở nhà hàng cũng có nguy cơ nhiễm virut viêm gan A.
- Chào bác sĩ, bố tôi đã ngoài 60 tuổi hút thuốc lá khoảng 40 năm nay. Ông thường xuyên ho, khó thở, nhưng đi khám chụp phổi thì không phát hiện ra bệnh. Bác sĩ có thể chia sẻ kinh nghiệm với trường hợp như bố tôi không ? (Phương Nguyên, 36 tuổi, Dịch Vọng, Hà Nội)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Với trường hợp người nhà của bạn đã có tiền sử hút thuốc trên 40 năm, có tình trạng ho kéo dài và khó thở, đã đi khám nhưng không phát hiện được bệnh.
Hút thuốc nhiều năm là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh phổi mãn tính, đặc biệt là gây nên ung thư phổi. Theo tôi, người nhà của bạn có thể đã mắc bệnh phổi mãn tính do có tình trạng ho kéo dài. Không biết người nhà của bạn đã thăm khám tại cơ sở y tế nào? Tốt nhất bạn nên đưa bố bạn tới các bệnh viện tuyến tỉnh, hoặc tuyến trung ương nơi có những chuyên gia giỏi về lĩnh vực này.
- Tại sao phải chia nhóm bệnh lây nhiễm và không lây nhiễm? Hai nhóm này có cách chữa trị khác gì nhau? Ở bệnh viện phân chia khu như thế nào? (namnguyen2016, 23 tuổi, Diễn Châu, Nghệ An)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Tôi sẽ giải thích về hai nhóm bệnh để bạn hiểu tại sao nên chia nhóm khác nhau
Bênh lây nhiễm là bệnh có thể truyền từ người nọ sang người kia thông qua các đường như hô hấp, đường máu, đường ăn uống... Nguyên nhân thường do vi khuẩn hoặc virut. Nhóm bệnh này chữa được khỏi trong thời gian ngắn, bằng những thuốc đặc hiệu khác nhau. Vì là lây nhiễm nên bệnh này nằm trong khu cách ly để tránh lây nhiễm cho người khác.
Bệnh không lây nhiễm là bệnh không truyền từ người này sang người khác qua các đường khác nhau. Ví dụ như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch, ung thư... Những bệnh này phải điều trị lâu dài, hoặc phải chung sống suốt đời. Chúng ta cũng có thể phòng ngừa được những bệnh này,người dân cần có chế độ ăn uống hợp lý, vận động khoa học, không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia. Đồng thời chủ động khám bệnh định kỳ để phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời và tránh những biến chứng nguy hiểm xảy ra.
Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa. |
- Tôi muốn hỏi đại diện Bộ Y tế, mức độ gia tăng các bệnh nhân về tim mạch, đái tháo đường tại Việt Nam như thế nào? Bộ Y tế có động thái gì để hạn chế tốc độ gia tăng của các bệnh được cho là nguy hiểm đến tính mạng này? (Thành Nguyên, 46 tuổi, Thanh Hóa)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa :
Đây là thực trạng đáng lo ngại với sự gia tăng nhanh chóng số người mắc tăng huyết áp, đái tháo đường. Bệnh chiếm đến 13,4% trong tổng gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam.
Trong đó, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, bệnh tim do tăng huyết áp là 3 trong số 20 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Bệnh đái tháo đường tính từ năm 2002 đến 2012 đã tăng gấp đôi (từ 2,7% lên 5,4% ở lứa tuổi từ 30 đến 69). Vấn đề đáng quan tâm khác nữa là tỷ lệ người mắc bệnh đái tháo đường trong cộng đồng chưa được phát hiện vẫn rất cao, chiếm 63,6%.
Bộ Y tế đã triển khai rất nhiều giải pháp để ngăn ngừa sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm, trong đó có tim mạch và tăng huyết áp. Thứ nhất, Bộ đã tham mưu Chính phủ ban hành Chương trình phòng chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2002 - 2010. Bộ cũng thành lập Ban chỉ đạo Chương trình phòng chống một số bệnh không lây nhiễm. Chính phủ cũng đã phê duyệt chiến lược quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm. Bộ Y tế cũng đã ban hành kế hoạch phòng chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2020.
Ngoài ra, dự án phòng chống bệnh không lây nhiễm cũng được đưa vào trong chương trình mục tiêu quốc gia về y tế. Bộ Y tế cũng tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua luật Phòng chống tác hại thuốc lá năm 2012 và đang tiếp tục trình Quốc hội thông qua luật Phòng chống tác hại của rượu bia.
Bên cạnh đó, các chiến lược về dinh dưỡng quốc gia, Chương trình Sức khỏe Việt Nam đều đề cập đến các giải pháp nâng cao sức khỏe và phòng chống các bệnh không lây nhiễm.
- Tôi muốn hỏi bác sĩ Hoàng Công Lâm, khi đột quỵ vì tim mạch hoặc huyết áp, dấu hiệu nào là dễ nhận biết triệu chứng? Với những gia đình có người mắc bệnh này cần lưu tâm những vấn đề gì? Cảm ơn bác sĩ. (Thúy Lan, 50 tuổi, thành phố Cần Thơ)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Dấu hiệu biểu hiện sớm của đột quỵ sẽ là yếu hoặc liệt một bộ phận ở nửa người. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị hôn mê. Khi có những dấu hiệu này gia đình nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện sớm nhất có thể để bác sỹ điều trị, can thiệp sớm để giảm thiểu những di chứng và biến chứng về sau. Những người cao huyết áp phải được kiểm tra huyết áp và uống thuốc thường xuyên. Và nên định kỳ hàng tháng tới cơ sở y tế để được xét nghiệm và đo huyết áp để bác sỹ có những chỉ định dùng thuốc hợp lý, duy trì huyết áp trong giới hạn tốt cho người bệnh.
Bác sĩ Hoàng Công Lâm tham khảo tài liệu trong buổi phỏng vấn. |
- Tỷ lệ ung thư ở Việt Nam không phải là cao so với thế giới. Công tác thống kê liệu có đầy đủ chưa vì tôi thấy quanh mình ung thư rất nhiều. Có nhiều người có bệnh mà không đi chữa vì không có tiền hoặc buông xuôi, họ có được thống kê vào? (Văn Hoạt, 45 tuổi, thành phố Hà Tĩnh)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Theo báo cáo của WHO, Việt Nam nằm trong top 50 nước thuộc top 2 của bản đồ ung thư, đang xếp ở vị trí 78 trên 172 quốc gia vùng lãng thổ. Như vậy, tỷ lệ ung thư ở Việt Nam không phải là thấp. Con số thống kê này dựa trên phương pháp điều tra một cách khoa học cho nên thống kê này có độ tin cậy cao.
- Bộ Y tế và nhà nước có dự định hỗ trợ những trường hợp người bị ung thư không vì hiện nay bảo hiểm không chi trả khoản này? (Ngọc Mai, 50 tuổi, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Bạn chưa nắm hết những quy định liên quan đến khám chữa bệnh và bảo hiểm y tế. Hiện nay, những người bệnh ung thư gần như được bảo hiểm chi trả toàn bộ các chi phí chẩn đoán và điều trị, bao gồm: Chi phí một số loại xét nghiệm cơ bản, khám bệnh, điều trị nội trú, phẫu thuật, xạ trị, hỗ trợ một phần chi phí hóa chất điều trị ung thư (tùy theo từng loại hóa chất, thuốc).
- Hiện nay có nhiều trường hợp trẻ em dưới 12 tuổi cũng mắc bệnh tiểu đường. Theo bác sĩ cách phòng bệnh cho con trẻ như thế nào? (Phạm Minh Thắng, 32 tuổi, Hoàng Mai, Hà Nội)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Đây là vấn đề rất đáng quan tâm hiện nay. Nhiều trường hợp trẻ em dưới 12 tuổi đã bị mắc đái tháo đường tuýp 2 do một số nguyên nhân như: Chế độ ăn không hợp lý, ít vận động gây thừa cân béo phì. Đây là nguyên nhân chính gây bệnh ở trẻ.
Vì vậy, các bậc cha mẹ cần quan tâm đến chế độ ăn hàng ngày, khuyến khích vận động nâng cao sức khỏe. Ngoài ra, phụ huynh lựa chọn những thực phẩm có lợi (thực phẩm tươi sống, rau xanh giàu vitamin, khoáng chất), hạn chế thức ăn đóng sẵn, nhiều mỡ và đồ tinh bột.
Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) Nguyễn Trọng Khoa. |
- Bệnh không lây nhiễm được bảo hiểm như thế nào so với lây nhiễm? Xu hướng tương lai sẽ như thế nào? (Huỳnh Dương, 35 tuổi, Phú Thọ)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Các bệnh không lây nhiễm như cao huyết áp, tiểu đường, tim phổi mãn tính, ung thư... đều được bảo hiểm y tế chi trả khi khám chữa bệnh ở các cơ sở y tế đúng tuyến. Bạn sống ở tỉnh Phú Thọ có thể tới bệnh viện đa khoa tỉnh để thăm khám kiểm tra định kỳ.
Xu hướng của bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng do thói quen ăn uống không khoa học, hút thuốc, uống nhiều rượ bia và ít vận động. Đây là những yếu tố gây gia tăng những bệnh không lây nhiễm.
- Thưa bác sĩ, theo tôi thấy, hiện nay, tỷ lệ người mắc ung thư ngày càng nhiều, xin hỏi ngoài lý do di truyền, việc ăn uống hàng ngày có phải là một trong những nguyên nhân gây bệnh không? Nếu vậy, người dân như chúng tôi cần chú ý những gì? (Mai Trang, 29 tuổi, Nam Trung Yên, Hà Nội)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Việc ăn uống hàng ngày có liên quan đến tỷ lệ mắc ung thư. Bên cạnh những thực phẩm tốt cho sức khỏe và có những thực phẩm làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Phương pháp chế biến cũng có vai trò quan trọng, những món ăn nướng, rán, đồ muối có thể chứa chất gây ung thư.
Vì vậy, người dân nên hạn chế đồ ăn đồ nướng, rán, dưa muối quá ngày. Ngoài ra, mỗi người cần tích cực vận động, giữ tinh thần thoải mái để tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch của cơ thể.
- Thưa bác sĩ, vi khuẩn HP dạ dày có lây nhiễm không. Làm thế nào để phòng tránh khi trong nhà có người bị vi khuẩn này? Chị gái tôi bị HP dạ dày, bệnh này cần phải làm gì để nhanh khỏi và không bị tái lại? (Hường, 28 tuổi, Phủ Lý, Hà Nam)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Vi khuẩn HP có thể lây từ người bệnh sang người lành qua con đường ăn uống ví dụ như dùng chung bát nước chấm và lây trực tiếp... Khi gia đình có người mắc cần chữa trị kịp thời, đây là cách phòng bệnh hiệu quả nhất cho các thành viên khác. Ngoài ra, các thành viên trong gia đình không dùng chung bát đũa, nước chấm...
Khi bị nhiễm HP dạ dày người bệnh cần phải được điều trị triệt để. Nhiều trường hợp vi khuẩn HP kháng thuốc nên cần xét nghiệm, nuôi cấy vi khuẩn, kháng sinh đồ để lựa chọn kháng sinh phù hợp. Sau khi chữa trị bệnh nhân vẫn có thể bị nhiễm lại, vì vậy phải áp dụng các biện pháp dự phòng như trên.
- Có thể phòng tránh hay chữa khỏi ung thư không? phụ thuộc vào yếu tố nào (Xuân Sơn, 36 tuổi, Quy Nhơn)
- Bác sĩ Hoàng Công Lâm:
Tác nhân gây ung thư đến từ nhiều nguyên nhân ví dụ như hút thuốc lá kéo dài, ăn nhiều đồ hộp, ăn thực phẩm lên men như dưa muối, lạc mốc hoặc tiếp xúc với hóa chất trừ sâu...
Để giảm nguy cơ ung thư, chúng ta có thể phòng tránh được thông qua các chế độ như không hút thuốc lá, ăn những thực phẩm sạch. Nếu ở trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu thì phải có những phương tiện bảo hộ. Chúng ta nên hạn chế uống rượu bia và nên vận động tập luyện thường xuyên.
Nên đi khám định kỳ, sàng lọc phát hiện ung thư sớm vì ung thư có thể chữa khỏi được nếu được điều trị kịp thời.
Bác sĩ Hoàng Công Lâm. |
- Những nguyên nhân gây nên bệnh tim mạch là gì thưa bác sĩ? (Hường Thu, 25 tuổi, Hưng Yên)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Có nhiều nhóm bệnh tim mạch, trong đó có bệnh bẩm sinh và mắc phải.
Với nhóm bệnh mắc phải, bệnh van tim có liên quan đến nhiễm liên cầu khuẩn (thấp tim). Tăng huyết áp là bệnh tim mạch phổ biến nhất với mức độ gia tăng nhanh trong thời gian gần đây. Nguyên nhân liên quan nhiều đến lối sống, đặc biệt là chế độ ăn nhiều muối, uống nhiều rượu, bia, hút thuốc lá...
Theo một số điều tra cho thấy mức tiêu thụ muối của người Việt Nam khoảng 10-15g một người mỗi ngày, cao gấp 2 đến 3 lần với mức khuyến cáo là 5g một ngày. Để phòng tránh tăng huyết áp, ngoài việc giảm sử dụng rượu, bia, không hút thuốc lá thì cần thực hiện chế độ ăn giảm muối.
Một số quốc gia đã triển khai các chương trình vận động chế độ ăn giảm muối bằng cách không để lọ muối, nước mắm trên bàn ăn. Đây là vấn đề Việt Nam cũng cần quan tâm để vận động người dân thực hiện.
- Bên cạnh ăn uống, tập thể thao để rèn luyện sức khỏe, theo y học, có cách nào để phòng ngừa bệnh ung thư thưa bác sĩ? (Hoàng Thái, 30 tuổi, Nam Định)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Bên cạnh việc ăn uống, rèn luyện sức khỏe bằng cách tập thể thao còn có nhiều biện pháp để phòng ngừa ung thư. Mỗi người cần giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, hạn chế stress... Ngoài ra, mỗi cá nhân nên có ý thức khám sức khỏe định kỳ. Nếu thuộc đối tượng nguy cơ cao thì cần thực hiện thực các xét nghiệm, sàng lọc để phát hiện sớm ung thư thì có thể chữa khỏi hoàn toàn.
- Những người nào hay bị các bệnh không lây nhiễm nhất? Bác sĩ có thể tư vấn cách phòng tránh, cụ thể về chế độ ăn uống, tập thể dục, lối sống? (Hoa co may, 30 tuổi, Thanh Xuân, Hà Nội)
- Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa:
Các bệnh không lây nhiễm có nguyên nhân phần lớn là do lối sống không lành mạnh, lạm dụng rượu bia, sử dụng thuốc lá, ít vận động thể lực, chế độ ăn không hợp lý...Vì vậy, để phòng bệnh cần áp dụng các biện pháp phòng bệnh cơ bản gồm:
- Không hút thuốc lá, nếu đã hút thì cố gắng bỏ.
- Không lạm dụng rượu bia và đồ uống có cồn.
- Tăng cường vận động thể lực.
- Chế độ ăn hợp lý, lựa chọn các thực phẩm có lợi cho sức khỏe, chế độ ăn giảm muối.
- Giữ cho tinh thần thoải mái, vui vẻ, giảm stress.
Bên cạnh đó, Người Việt cần tập cho mình thói quen đi khám sức khỏe định kỳ để sàng lọc, phát hiện sớm sẽ có những biện pháp điều trị kịp thời, hạn chế các biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Chúng tôi xin cảm ơn độc giả đã gửi câu hỏi về chương trình!
VnExpress