Tôi có một anh bạn làm cho một hãng máy tính lớn cỡ nhất nhì thế giới, hôm rồi nghe anh than thở “công nghệ đi lẹ quá, mình theo mà đuối sức”.
Quả thực như vậy, nghe anh nói mới thấy, từ việc các dòng chip mới được đưa ra liên tục, riêng phải tìm hiểu sự khác biệt cũng đã rất mất thời gian, đến sự chuyển biến rất nhanh của các thiết bị. Sau khi máy tính xách tay phát triển mạnh thay thế các dòng máy tính để bàn to xác, rồi netbook ra đời tạo ra một sự cạnh tranh mới với khả năng di chuyển còn cao hơn notebook do có thiết kế nhỏ hơn. Nhưng chưa được bao lâu thì smartphone lại thành mốt với rất nhiều tính năng giải trí, và smartphone cũng chưa được “ấm chỗ” thì máy tính bảng lại tạo nên một trào lưu mới, vừa quay ra máy tính bảng thì giờ ultrabook lại xuất hiện. Anh tiếp tục than thở “công nghệ cũ chưa kịp nắm hết, thị trường thì cũng mới bắt đầu xây dựng thì các thiết bị mới cứ liên tiếp xuất hiện, thế là cứ phải chạy theo, chẳng biết rồi mấy hôm nữa lại ra thêm cái gì !”
Điều gì làm công nghệ thay đổi nhanh đến vậy?
Điều đầu tiên có thể dễ thấy là kinh tế ngày càng phát triển, dân chúng có tiền hơn và nhu cầu mua sắm, giải trí cũng tăng cao, “miếng bánh” mà các hãng điện tử có thể chia nhau cũng trở nên lớn hơn, riêng năm 2011 đã có tới 385 triệu máy tính các loại sẽ được bán ra trên toàn cầu (theo thống kê của Gartner 2011). Tuy nhiên, việc “chia chác” thì thường chẳng bao giờ đều, ai cũng muốn dành phần to hơn những kẻ còn lại. Đương nhiên để dành phần to hơn, các hãng sẽ phải suy nghĩ, tìm tòi nhiều hơn để đưa ra những sản phẩm thú vị và chất lượng, rồi các phát kiến mới được đưa ra liên tiếp, kẻ không đưa ra được phát kiến thì bắt chiếc với những sản phẩm na ná, chỉ khác biệt đôi chút về hình dáng và giá cả. Cuộc chiến dành giật thị phần không chỉ từ các chiến lược marketing, bán hàng ngoài thương trường, mà còn trong cả các tòa án, với rất nhiều vụ kiện đình đám, tốn kém hàng chục triệu đôla, ai cũng muốn “đánh đuổi” đối thủ của mình ra khỏi những sân chơi của họ.
Nhu cầu giải trí và chia sẻ ngày càng cao của con người cũng là một trong những nguyên nhân khiến ngành công nghệ sản xuất máy tính phát triển mạnh. Đơn giản cứ nhìn vào số “thần dân” của Facebook là có thể thấy ngay, với hơn 750 triệu thành viên kích hoạt tính ra thì “dân số” của Facebook chỉ thua có Trung Quốc (1,35 tỷ) và Ấn Độ (1,2 tỷ) và gấp gần 9 lần dân số Việt Nam. Trong thế giới ngày nay, cách đơn giản và nhanh nhất để bạn có thể được biết đến và nổi tiếng trên toàn thế giới chính là thông qua Internet. Một video thú vị có thể đạt tới hàng triệu, thậm chí hàng trăm triệu lợt xem trong một vài tuần thông qua Youtube. Năm 2009, Susan Boyle, một phụ nữ người Scotland là một trong những ví dụ điển hình, cô đã trở nên nổi tiếng toàn cầu chỉ sau 2 tuần khi video về giọng hát của cô đã được tới hơn 100 triệu lượt xem trên Youtube.
Những con số này lại chính là mảnh đất mầu mỡ cho các công ty khai thách dịch vụ qua mạng, các công ty quảng cáo, bán hàng trực tuyến… từ đó các loại hình kinh doanh, giải trí mới được ra đời ngày một nhiều với những ưu đãi hơn hẳn so với phương thức kinh doanh truyền thống, thu hút được nhiều người tham gia hơn, nhu cầu qua lại đó tạo ra một xã hội ảo không kém phần ồn ào và náo nhiệt song song với thế giới thực tại bên ngoài với dân số ngày một đông.
Công nghệ và hình thức dẫn trước nhu cầu sử dụng thực.
Khi mua máy tính, chẳng mấy người có thể tính toán được hiệu năng sử dụng trung bình của mình sẽ chiếm bao nhiêu phần trăm hiệu năng thực tế của một chiếc máy tính để đưa ra một lựa chọn phù hợp nhất. Hay nói đơn giản hơn như các cụ ngày xưa là chúng ta thường: “giết gà bằng dao mổ trâu”. Theo một nghiên cứu gần đây, thì nhu cầu sử dụng thực tế của người dùng hiện nay chỉ chiếm chưa tới 50% khả năng sử lý của một chiếc máy tính thông thường sử dụng chip Core i3 thế hệ thứ nhất, với các công việc như soạn thảo văn bản, lướt web, đọc báo, xem video và nghe nhạc trực tuyến. Với những yêu cầu này, thì một chiếc máy tính chạy Pentium 4 thế hệ trước, hay một chiếc netbook cũng hoàn toàn có thể đáp ứng do các định dạng online ngày càng được nén nhỏ để người dùng cập nhật nhanh hơn.
Điều này đặc biệt đúng với hành vi tiêu dùng của người Việt ta. Hôm rồi ông chú tôi ở nhà có gọi điện lên nhờ mua một chiếc máy tính xách tay với lời nhắn nhủ “cháu biết nhiều, mua cho chú loại tốt tốt nhé”. Sau khi hỏi những yêu cầu của ông để có lựa chọn phù hợp, tôi khuyên nên mua một cái netbook với mức giá hơn 5 triệu vừa hợp lý về kinh tế, vừa đáp ứng được yêu cầu của ông là “coi tin tức hàng ngày”, lại tiện cầm đi cầm lại. Nhưng khi nghe đến giá máy “hơn 5 triệu” ông hỏi lại ngay là giá thấp thế liệu có chạy nhanh không, rồi yêu cầu mua cho loại hơn 10 triệu. Sau một hồi nghe tôi phân tích thì ông cũng hiểu được thành ý của tôi. Tôi chọn mua cho ông một chiếc Acer Aspire One chạy chip Atom, rồi cài đặt đầy đủ trang tin tức online ngầm định vào Explore để ông tiện mở và gửi đứa em cầm về, vài bữa sau ông gọi lại cho tôi cảm ơn. Tôi hỏi lại ông “máy chạy được không chú?” ông trả lời hồ hởi “máy chạy nhanh lắm”.
Còn với dân thành thị, thì tốc độ thiết bị nhanh hay chậm đôi khi chẳng phải là vấn đề đáng quan tâm nhất, cái đáng quam tâm là liệu nó đã đủ “sành điệu” chưa. Máy móc lúc này sẽ được coi như một món đồ trang sức, tô thêm vẻ sang trọng cho chủ nhân của nó. Chính nhu cầu này đã thúc đẩy sự ra đời của hàng loạt các sản phẩm mỏng, nhẹ và thời trang hơn của các nhà sản xuất, tạo nên một giai đoạn mới với nhiều những định nghĩa mới trong hành trình “tiến hóa” của công nghệ.
Sau 65 năm từ khi chiếc máy tính đầu tiên (ENIAC) với kích thước bằng một căn phòng ra đời, thì giờ đây nó đã được thu nhỏ để có thể cầm bằng một tay, cho thấy tốc độ phát triển của ngành công nghiệp này đã tiến rất nhanh và mạnh. Vậy nếu đặt ra câu hỏi “liệu sau 35 năm nữa khi tròn 100 năm từ thời của ENIAC, công nghệ sẽ ở đâu?” Câu trả lời vẫn là xem “hồi sau sẽ rõ”.
Hiếu Bùi