Trong 24 xã của huyện Hương Khê, bưởi Phúc Trạch được trồng nhiều ở Phúc Trạch, Hương Trạch, Lộc Yên… Mỗi gia đình thường trồng từ 5 đến vài chục gốc. Ông Trần Quốc Khánh, Chủ tịch xã Phúc Trạch cho biết, toàn xã có 1.600 hộ dân thì hơn 70% hộ trồng bưởi với diện tích hàng trăm hécta.
Mùa thu hoạch bưởi Phúc Trạch bắt đầu từ giữa tháng 7 tới hết tháng 8 âm lịch. Mỗi cây tán rộng khoảng 4,5 m, cao 5 m, cho chừng 50 quả, có cây tới hơn 100 quả. Tuổi thọ trung bình của cây là 12 năm, sau đó phải thay mới. Ông Võ Tá Tài, cán bộ kỹ thuật Trại giống bưởi Phúc Trạch, thuộc Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh thông tin, để quyết định cây bưởi có quả hay không, quan trọng nhất là ở khâu thụ phấn bổ sung. Việc quản lý dịch hại, diệt sâu bệnh phải đặc biệt lưu tâm.
Quả bưởi Phúc Trạch màu vàng nhạt, nặng từ 0,9 đến 1,2 kg, có quả nặng 1,5 kg. Cứ đến mùa, người dân thường thu hái và nhập cho các doanh nghiệp, đại lý trên địa bàn, hoặc được các thương lái thu mua đem về các huyện khác bán lẻ.
Bà Bé cho biết, khu vườn của gia đình trồng hơn 10 gốc bưởi Phúc Trạch. “Cứ đến mùa, bưởi được bán với giá 60-100 nghìn đồng/quả. Do tôi trồng ít, nên tiền bán cũng chỉ tầm 10 triệu đồng. Những hộ trồng nhiều, thu nhập mỗi vụ lên tới vài chục triệu đồng”, bà Bé cho hay.
Để tránh ánh nắng chiếu vào làm rám vỏ bưởi, ít nước, nhiều gia đình dùng bao bì bọc lại. Muốn nhân giống, cứ vào giữa mùa các chủ vườn bắt đầu chiết cành. Thủ thuật chiết rất đơn giản, chỉ cần lấy dao khoét nhỏ một miếng ở đoạn cần chiết, sau đó buộc túi nylon lại, vài tháng sau cành sẽ tự ra rễ, tiếp đến cưa xuống và đem đi trồng.
Chị Nguyễn Thị Quý (46 tuổi, trú xã Phúc Trạch) cho hay, để bưởi ra quả đúng vụ, gia đình thường bón phân chuồng, thỉnh thoảng thêm ít phân hóa học tổng hợp để cây thêm xanh tốt. Trung bình mỗi gốc bưởi tốn khoảng vài trăm nghìn đồng tiền chăm sóc.
Khi hái bưởi, các hộ gia đình thường dùng biện pháp thủ công. Những trái ở dưới thấp, có thể dùng tay hoặc dao nhỏ để cắt cuống. Đối với những trái bưởi ở trên cao, người dân dùng sào, hoặc vợt để hái.
Bưởi Phúc Trạch được xem là loại cây chiến lược để phát triển kinh tế của địa phương. Theo Chủ tịch xã Phúc Trạch, thu nhập lớn từ bưởi đã làm đổi sắc vùng quê. “Chúng tôi đang có chính sách khuyến khích người dân trồng bưởi. Theo đó, gia đình nào trồng thêm bưởi sẽ được hỗ trợ từ 10 đến 30 nghìn đồng mỗi gốc”, ông Khánh nói.
Bưởi Phúc Trạch có vị ngọt, mùi thơm đặc trưng, các tép bưởi giòn tan, mọng nước, ăn vào miệng sẽ có cảm giác chua chua, thanh thanh. Người dân Hà Tĩnh luôn xem bưởi Phúc Trạch là đặc sản quý, khi đi xa họ thường mua làm quà biếu.
Đức Hùng