Bộ Công an đang lấy ý kiến dự thảo Báo cáo quốc gia thực thi Công ước của Liên hợp quốc về chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người năm 2016.
Việt Nam ký Công ước vào cuối năm 2013 và báo cáo này đánh giá kết quả năm đầu tiên triển khai (2015-2016). Theo dự thảo, Quốc hội Việt Nam đã thông qua nhiều văn bản quy phạm pháp luật với nội dung mới hoặc sửa đổi bổ sung theo hướng tiến bộ hơn, chú trọng việc nội luật hóa các quy định của Công ước.
Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi đã quy định nguyên tắc cấm tra tấn, bức cung, dùng nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khỏe con người… Các điều luật liên quan hành vi chống tra tấn đã được sửa đổi bổ sung theo hướng chi tiết hơn. Ví dụ, dấu hiệu phạm tội Dùng nhục hình (điều 373) bao gồm cả tra tấn tinh thần, đối xử tàn bạo, hạ nhục nhân phẩm của người khác...
Điều luật cũng mở rộng phạm vi chủ thể dùng nhục hình là bất cứ người nào trong hoạt động tố tụng, thi hành án hoặc thi hành các biện pháp đưa cơ sở cai nghiện bắt buộc... Mức phạt được bổ sung tới tù chung thân với trường hợp làm nạn nhân tử vong.
Cả chục luật khác như Luật tố tụng hình sự, Khiếu nại, Tố cáo, Tổ chức Quốc hội, Thi hành tạm giữ tạm giam, Tổ chức cơ quan điều tra hình sự… cũng có nhiều quy định thể hiện việc chống tra tấn.
Dự thảo báo cáo khẳng định, Việt Nam thực hiện nghiêm túc điều 12 của Công ước khi mở ngay cuộc điều tra nếu có lý do tin rằng xảy ra hành vi tra tấn hoặc trừng phạt hoặc đối xử tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục.
Trong 5 năm (2010-2015), tòa án Việt Nam đã thụ lý và xét xử 10 vụ án với tổng số 26 lượt bị cáo về tội Dùng nhục hình. Trong đó, năm 2012 có số vụ dùng nhục hình bị xử lý nhiều nhất: 4 vụ với 8 bị cáo.
Việt Nam khẳng định là “thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế” và một thành viên tích cực của Công ước. Trong thời gian tới, Việt Nam tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp lập pháp, hành pháp, tư pháp trong đấu tranh phòng, chống tra tấn.
Bảo Hà