Gần một năm nay, các cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động của doanh nghiệp phải chịu một sức ép lớn từ dư luận rằng Luật Doanh nghiệp ban hành quá thoáng, dẫn tới sự ra đời của hàng loạt doanh nghiệp ma, và kèm theo đó là hiện tượng gian lận thuế. Vậy là Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao nhiệm vụ soạn thảo văn bản chứa đựng các chế tài cho các vi phạm trong ĐKKD.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Dũng, Giám đốc Công ty Tư vấn và Quản lý đầu tư Hà Nội, băn khoăn: “Liệu đã chín muồi để ban hành nghị định nặng tính chế tài này chưa, hay việc có thêm một cái tròng xử phạt vào cổ doanh nghiệp chỉ gây ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh”. Theo ông, trong khi giới doanh nhân đang hưởng "luồng gió mới" của Nghị quyết Trung ương 5 về kinh tế tư nhân, Chỉ thị 28/TTg của Thủ tướng về tiếp tục tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp, thì không nên ban hành nghị định này. Hơn nữa, nhiều nước trên thế giới còn ưu đãi công ty mới ra đời bằng quy định không xử phạt doanh nghiệp trong 5 năm đầu, trong khi ở Việt Nam, làn sóng khởi sự kinh doanh mới bắt đầu được 2 năm, từ khi Luật Doanh nghiệp được ban hành.
Luật sư Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đặt vấn đề ở góc độ khác: “Nghị định được ban hành sẽ góp phần minh bạch quan hệ Nhà nước - doanh nghiệp, hạn chế tình trạng lạm quyền của cơ quan nhà nước vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, bớt tùy tiện hình sự hóa quan hệ kinh tế”. Theo ông, không nên suy nghĩ phiến diện rằng cứ phạt là ảnh hưởng xấu.
Ông Cao Bá Khoát, thành viên ban soạn thảo, cho biết ban đang rất trăn trở về vấn đề trên, và đó cũng là lý do ảnh hưởng đến tiến độ ban hành nghị định (theo chỉ thị của Thủ tướng là ban hành trong tháng 12 năm ngoái). Ngoài ra, còn một lý do khiến nghị định chưa được ban hành là các cơ quan chức năng chưa hề có thống kê, phân tích chính thức nào về vi phạm trong lĩnh vực ĐKKD và hậu quả của nó với nền kinh tế.
Nghị định chưa chặt chẽ
Ông Khoát cho biết, vấn đề điều chỉnh trong nghị định chỉ là một phần rất nhỏ của cơ chế hậu kiểm, mà cho đến nay các cơ quan chức năng đang vất vả tìm kiếm. Quan điểm của ban soạn thảo là ban hành nghị định không nhằm mục đích xử phạt, mà chủ yếu là nhắc nhở, răn đe. Đối tượng xử phạt theo dự thảo, gồm: phía doanh nghiệp có vi phạm trong lĩnh vực ĐKKD, và cán bộ công chức cơ quan ĐKKD có vi phạm. Đây là lần đầu tiên, một nghị định về xử phạt vi phạm hành chính “đụng” tới công chức nhà nước.
Tuy nhiên, theo ông Vũ Xuân Tiền, Trưởng ban Nghiên cứu quản lý tài chính và doanh nghiệp (Viện Nghiên cứu và Đào tạo về quản lý), nội dung xử phạt lại có vẻ nhằm vào doanh nghiệp. Bởi dự thảo quy định khá nhiều mức phạt tiền cho từng hành vi vi phạm của doanh nghiệp, trong khi chỉ có vài dòng cho một vài vi phạm của công chức. Hơn nữa, theo dự thảo, công chức vi phạm chỉ bị xử lý hành chính theo Pháp lệnh Cán bộ công chức.
Cũng theo ông Tiền, dự thảo còn sơ sài, có nhiều điểm chưa rõ: Thế nào là “chưa đến mức xử lý hình sự” (điều 2)? Ai là người đánh giá tính trung thực của báo cáo tài chính (điều 13) làm cơ sở để xử phạt, trong khi chính hướng dẫn của Bộ Tài chính về báo cáo tài chính doanh nghiệp đang phải xem xét lại?...
Dự thảo nghị định trao cho trưởng phòng ĐKKD (thuộc sở kế hoạch và đầu tư tỉnh, thành phố) quyền xử phạt vi phạm hành chính. Luật sư Trần Vũ Hải, Giám đốc Công ty Luật Hà Nội, và luật sư Trần Hữu Huỳnh cho rằng, quy định như vậy là trái với Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính. Theo các ý kiến này, chỉ chủ tịch UBND mới có quyền ra quyết định xử phạt, và phòng ĐKKD chỉ là cơ quan tham mưu, đề xuất. Đại diện một số doanh nghiệp, quy định về hành vi bị xử phạt và mức phạt phải chi tiết hơn, để không xảy ra việc doanh nghiệp và cán bộ xử phạt “mặc cả” về tiền phạt.
Ông Khoát cho biết, các ý kiến trên sẽ được ban soạn thảo tiếp thu. Dự thảo tới đây sẽ quy định rõ ràng, chi tiết hơn, với tinh thần là ban hành ra là thi hành ngay được, không cần thông tư hướng dẫn.
Nghĩa Nhân
Theo dòng sự kiện:
Doanh nghiệp khai khống vốn kinh doanh sẽ bị phạt (4/2)
Công chức gây nhiễu trong đăng ký kinh doanh sẽ bị phạt (9/1)
Không nộp báo cáo tài chính sẽ bị phạt tiền(21/12)
Vi phạm trong đăng ký kinh doanh: Hơn 10 năm "thả cửa" (22/9)