Bối cảnh nguồn cung hạn chế tạo cơ hội cho các loại vaccine không phổ biến được sử dụng rộng rãi hơn bên ngoài các nước sản xuất.
Các quốc gia khu vực Mỹ Latinh và Caribe như Argentina, Venezuela và Jamaica đặc biệt chú ý đến vaccine Cuba. Iran bắt đầu sản xuất vaccine Soberana 2 của Cuba vào đầu năm nay.
Loại vaccine khác của Cuba là Abdala cũng nhận được nhiều sự quan tâm. Hôm 17/9, Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt có điều kiện vaccine Abdala và xúc tiến mua 10 triệu liều vaccine trên. Giới chức Cuba cho biết vaccine có hiệu quả 92% trong thử nghiệm lâm sàng.
Các loại vaccine Cuba đều phương pháp truyền thống protein tái tổ hợp. Vaccine chứa các mảnh cụ thể của nCoV như protein, đường hoặc capsid (vỏ bọc xung quanh mầm bệnh). Khi đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ làm quen với chúng và tạo kháng thể chống virus sau này.
Ưu điểm lớn nhất của vaccine tiểu đơn vị là độ an toàn. Vaccine được sử dụng cho nhiều người, kể cả người có hệ miễn dịch yếu hay bệnh lý nền. Phương pháp này từng được dùng để điều chế vaccine viêm gan B, HPV, ho gà, phế cầu, não mô cầu... Hạn chế của nó là có thể cần tiêm nhắc lại.
Tại Ấn Độ, giới chức chủ trương tiếp tục xuất khẩu vaccine "cây nhà lá vườn" kể từ tháng tới sau khi đình chỉ lô hàng hồi tháng 3. Bộ trưởng Y tế Mansukh Mandaviya cho biết tổng sản lượng vaccine trong nước sẽ vượt quá một tỷ liều vào quý cuối năm 2021. Con số này "quá đủ để đáp ứng nhu cầu nội địa", ông nhận định.
Vaccine của Ấn Độ là Covaxin, do hãng dược Bharat Biotech phát triển, hiện vẫn chưa được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chấp thuận. Tổ chức này dự kiến có buổi thảo luận vào tháng tới để cấp phép cho vaccine. Đến nay, vaccine Covaxin đã được sử dụng ở Guyana, Philippines và Zimbabwe.
Bharat Biotech dự kiến sản xuất 35 triệu liều vaccine vào tháng 9, 55 triệu liều trong tháng 10. Mục tiêu cho ra 100 triệu liều mỗi tháng vào cuối năm nay. Covaxin hiệu quả 77,8% trong thử nghiệm giai đoạn 3, chiếm khoảng 12% số liều vaccine được sử dụng ở Ấn Độ. Khoảng 944 triệu người trưởng thành đã được tiêm loại vaccine này.
Vaccine Soberana 2 được thử nghiệm giai đoạn ba tại Havana, Cuba, ngày 31/3. Ảnh: Reuters
Trước khi hạn chế xuất khẩu, Ấn Độ, nơi có đơn vị sản xuất vaccine lớn nhất thế giới là Viện Huyết thanh Quốc gia đã tặng hoặc bán hơn 65 triệu liều vaccine cho hàng chục quốc gia. Sản phẩm chủ lực là AstraZeneca.
Tháng trước, cơ quan quản lý Ấn Độ cũng phê duyệt khẩn cấp vaccine DNA đầu tiên trên thế giới là Zydus Cadila, hoạt động bằng cách đưa một đoạn mã di truyền của nCoV vào cơ thể.
Vaccine nội địa khác là Corbevax, do hãng dược Biological E sản xuất, đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng cuối cùng, dự kiến ra mắt vào tháng 12.
Thử nghiệm giai đoạn một đối với vaccine mRNA HGCO19, do hãng dược Gennova Biopharmaceuticals phát triển, kết thúc vào tháng trước. Các nhà chức trách cũng bật đèn xanh cho thử nghiệm tiếp theo.
Các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia và cả Việt Nam cũng nỗ lực phát triển vaccine nội địa, kỳ vọng đáp ứng nhu cầu tiêm chủng của nhiều năm tới.
Hôm 19/9, Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học Quốc gia cho biết vaccine Nanocovax do Việt Nam sản xuất đạt yêu cầu về tính an toàn ngắn hạn. Vaccine cũng có tính sinh miễn dịch. Đánh giá này dựa trên dữ liệu báo cáo kết quả giữa kỳ thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba.
Shahid Jameel, chuyên gia virus, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ashoka ở Hyderabad, Ấn Độ, cho biết việc một số nước tiêm tăng cường cho người dân có thể khiến nguồn cung thêm căng thẳng.
"Covid-19 cho thấy nhu cầu cấp thiết đối với sản xuất và phân phối nhằm tăng khả năng tiếp cận vaccine công bằng và dễ dàng hơn", Jameel nói.
Ông nhận thấy nhiều tiềm năng từ các loại vaccine mới nổi, chưa phổ biến, đặc biệt là vaccine DNA.
"Đối với tôi, vaccine theo công nghệ di truyền khá nổi bật. Đó là công nghệ của tương lai. Hiện nay, với công nghệ tiêm chủng không dùng kim, khả năng sinh miễn dịch của DNA tốt hơn nhiều. Chúng ta nên chú ý điều này. DNA dễ bào chế và ổn định hơn RNA", ông nói.
Thục Linh (Theo SCMP)
