Ca sĩ Mỹ Linh trong một live show. |
- Tại sao các ông cho rằng Việt Nam chưa có phê bình âm nhạc?
- Tô Vũ: Tôi không hiểu tại sao chúng ta lại ngại phê bình âm nhạc đến thế. Chỉ có viết giới thiệu nhau, khen tụng nhau. Nếu phê bình thì là theo kiểu đố kỵ, rất ít khi có phê bình nghiêm túc. Ngày xưa, nhờ có lời phê bình của Schumann mà khẳng định được tài năng của J. Bach và Beethoven. Ý nghĩa của phê bình âm nhạc là phục hồi những giá trị mẫu mực của người xưa và tìm ra những hạt ngọc trong đời sống âm nhạc hôm nay. Thế nhưng ở ta, chỉ có nghiên cứu mà không có phê bình. Mà nghiên cứu thì chẳng động chạm ai. Còn phê bình thì gay đấy. Bởi ai cũng đặt sự an toàn lên trên hết.
- Vậy nếu không "ngại", ông sẽ "phê bình" thế nào về đời sống âm nhạc hiện nay?
- Tô Vũ: Tôi thường nói với các bạn già của tôi rằng có hai việc cần làm. Một là phải chỉ ra thế hệ kế tục lớp nhạc già của chúng tôi. Theo tôi, thế hệ này có 4 nhạc sĩ có thể khẳng định được là Nguyễn Cường, Trần Tiến, Dương Thụ, Thanh Tùng. Họ có nhiều điểm đã vượt được thế hệ đi trước. Về khí nhạc có nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam, một tài năng hiếm hoi trong lĩnh vực này. Cả 5 nhạc sĩ nên được dư luận tập trung đánh giá nhiều về chuyên môn để tìm ra sự kế tục và phát triển. Hai là phải quét rác bằng cách chống sự lăng xê bậy, vạch ra sự ngộ nhận, chống ăn cắp nhạc nước ngoài, đặt ca từ bừa bãi, reo rắc độc hại về tư tưởng, thẩm mỹ. Làm những việc này một cách nghiêm túc và công tâm mới gọi là có phê bình âm nhạc.
- Theo các ông, người làm phê bình âm nhạc phải hội tụ được những yếu tố nào?
- Thế Bảo: Người làm phê bình âm nhạc phải hội đủ những điều kiện: có kiến thức âm nhạc tốt, có nền tảng văn hoá cơ bản vững, có sự nhạy cảm, tinh tế khi thụ cảm tác phẩm, lăn lộn với đời sống âm nhạc và có khả năng diễn đạt bằng ngôn từ. Bởi thế mà nhiều người không dám hoặc không đủ khả năng cầm bút mặc dù được đào tạo cơ bản tại khoa lý luận nhạc viện.
- Theo ông, làm thế nào để có được một đội ngũ phê bình âm nhạc chuyên nghiệp?
- Thế Bảo: Theo tôi, phải bắt đầu từ khâu đào tạo. Hiện nay, công việc đào tạo của chúng ta không ổn. Trong chương trình đào tạo âm nhạc không hề có môn phê bình. Vì vậy, nên lập một viện đào tạo âm nhạc đại chúng và tách khoa dân tộc ra khỏi nhạc viện để thành lập một trường Quốc nhạc. Các viện hoặc trường này phải có khoa lý luận phê bình riêng. Người học nhạc viện thì phải biết phê bình nhạc giao hưởng, thính phòng, còn xuất thân từ trường Quốc nhạc thì phê bình được nhạc dân tộc, tốt nghiệp Viện âm nhạc đại chúng thì phê bình nhạc trẻ, chứ không thể một người có đủ khả năng và thời gian để ôm đồm hết cả.
- Có đủ khả năng để làm phê bình, nhưng tại sao hai ông không trở thành cây bút phê bình âm nhạc chuyên nghiệp?
- Tô Vũ: Tôi chuyên sáng tác và nghiên cứu âm nhạc truyền thống và dân tộc. Vả lại, tôi đã già, không đủ sức khoẻ và thời gian cho công việc phê bình - một công việc đòi hỏi phải dốc sức và làm một cách chuyên nghiệp.
Thế Bảo: Tôi không đủ thời gian để sống với âm nhạc hiện nay. Một tuần tôi phải hướng dẫn 6 người làm luận văn cao học, rồi còn phải dành thời gian viết tác phẩm. Như thế không thể làm phê bình được.
(Theo Thể Thao & Văn Hoá)