Thị trường suy giảm mạnh và kéo dài, đối tượng thu được những bài học "đau" và thấm thía nhất chính là các nhà đầu tư. Đa số các nhà đầu tư tại các công ty chứng khoán khi được hỏi đều cho biết họ đều đang chịu lỗ. Người nào càng nắm nhiều cổ phiếu, bất kể cổ phiếu OTC hay cổ phiếu niêm yết càng lỗ nặng hơn, có khi tỷ lệ thua lỗ tới 80-90%. Và có tới 90% số những nhà đầu tư mất tiền trên chứng khoán đều mắc cùng một sai lầm, đó là chậm cắt lỗ.
Ai đầu tư chứng khoán cũng đều biết nguyên tắc rất cơ bản, đó là cắt lỗ khi tỷ lệ lỗ vượt quá mức nào đó (thường là 10%). Tuy nhiên giữa lý thuyết và thực hành là cả một khoảng cách xa lắc. Việc cắt lỗ được chuyên gia chứng khoán Lưu Trung Dũng, sáng lập viên Công ty Đào tạo Đầu tư DoBF, ví như "tự chặt một cánh tay đã bị hỏng". Phần đông các nhà đầu tư chịu lỗ đã không có được sự can đảm như vậy mà thường tự huyễn hoặc rằng mình đang đầu tư dài hạn.
Đến khi diễn biến của thị trường đã trở nên bất lợi, các nhà đầu lúc này thường có tâm lý "buông xuôi" cho giá cổ phiếu của mình tiếp tục rơi xuống thấp hơn. Lúc này, có muốn sửa chữa sai lầm cũng đã quá muộn.
Một nhà đầu tư cho hay, anh bắt đầu tham gia đầu tư chứng khoán hồi 8/2007 với số vốn 5 tỷ đồng. Các cổ phiếu ngân hàng, tài chính như STB, ACB, SSI chiếm tỷ trong lớn trong danh mục đầu tư của anh. Chỉ sau một thời gian ngắn, anh đã mất hơn 10% vốn do sụt giá cổ phiếu. Tuy nhiên, thay vì tuân theo việc cắt lỗ, anh vẫn "ôm" cổ phiếu với hy vọng cổ phiếu sẽ tăng trở lại. Thị trường tiếp tục giảm, mức thua lỗ của anh lên trên 30%, anh kiên quyết không bán với ý định sẽ bán khi thị trường hồi lại một chút.
Đến khi thiệt hại là 50%, anh lại tự an ủi rằng mình sẽ tiếp tục giữ "hàng" để đầu tư dài hạn. Vn-Index diễn biến ngày càng xấu khiến tài sản của anh teo tóp chỉ còn 20% so với giá trị ban đầu. Lúc này nhà đầu tư trên đã hoàn toàn buông xuôi, bởi có muốn bán để với vát cũng không được, do tính thanh khoản của thị trường đã quá thấp.
 |
|
Rút ra bài học từ những sai lầm, tìm hiểu để nâng cao kiến thức và kiên nhẫn chờ cơ hội là lời khuyên dành cho các nhà đầu tư vào thời điểm này. Ảnh minh họa: Hoàng Hà. |
Theo anh Huy Đức, một nhà đầu tư đã kịp rút khỏi thị trường khi dấu hiệu đảo chiều mới chớm xuất hiện, nếu nhà đầu tư dũng cảm thừa nhận sai lầm, và tuân theo nguyên tắc cắt lỗ một cách nghiêm ngặt, coi như nhà đầu tư đã giảm được rất nhiều xác suất thất bại khi giao dịch. Anh đã nói vui rằng "làm gì cũng không nên quá cứng nhắc nhưng cắt lỗ chứng khoán thì rất nên".
Vào thời điểm thị trường đạt đỉnh, anh Đức vẫn nắm một lượng cổ phiếu lớn. Khi thấy đà tăng bắt đầu chững lại và chớm có những dấu hiệu đi xuống. Anh cũng rất băn khoăn liệu có nên tiếp tục nắm cổ phiếu không hay, vì biết đâu sau khi bán đi rồi thị trường sẽ lại tăng tiếp. Qua tài liệu sách vở cũng như quan sát thực tế, anh nhận thấy quá trình hình thành đỉnh của thị trường chứng khoán thường không diễn ra trong 1-2 phiên mà có thể kéo dài hàng tuần, biểu hiện ở khối lượng giao dịch lớn và giá cổ phiếu lình xình.
Anh cho hay, trong giai đoạn này, anh theo dõi rất sát biến động của Vn-Index. Theo lý thuyết trong một xu hướng tăng giá chứng khoán, sẽ xuất hiện những xu hướng đi xuống ngắn hạn (giảm thứ cấp) để rồi thị trường sẽ lại đi lên. Tuy nhiên sự đi xuống ngắn hạn này thường được giới hạn ở một tỉ lệ nhất định. Nếu ta thấy thị trường điều chỉnh giảm từ 10% trở lên, điều đó chứng tỏ xu hướng của thị trường sẽ là giảm thực sự chứ không chỉ đơn thuần là giảm thứ cấp. Và nhà đầu tư nên tranh thủ bán ra để bảo toàn vốn.
Theo thống kê của anh, từ tháng 12/2007 trở lại đây, có gần 40 phiên tăng và gần 80 phiên giảm giá. Trong những phiên tăng điểm, tính thanh khoản của cổ phiếu rất tốt. Vậy nên nhà đầu tư chắc chắn sẽ được khớp lệnh nếu muốn bán bằng bất cứ giá nào. Giả sử nhà đầu tư mua cổ phiếu vào giai đoạn đầu năm 2008, thì chỉ sau 2 tuần giao dịch, chỉ số này đã giảm 10%. Nếu áp dụng nguyên tắc cắt lỗ, rõ ràng nhà đầu tư đã tránh khỏi thua lỗ lớn.
Anh phân tích: "Đây chính là thời khắc mấu chốt quyết định xem nhà đầu tư có nên bán hay không, do tính thanh khoản của thị trường vẫn cao. Chứ chờ đến lúc xu hướng giảm đã quá rõ, ai cũng đua nhau tháo chạy thì có muốn rút khỏi thị trường cũng không được".
Việc đặt lệnh bán trong những phiên tăng là cực kỳ khó. Vì ai cầm cổ phiếu sau một phiên tăng cũng đều nghĩ rằng biết đâu nay mai cổ phiếu sẽ lại tăng tiếp và nắm cổ phiếu thêm vài ngày nữa sẽ bớt lỗ được vài phần trăm. Anh hóm hỉnh: "Chính sự lưỡng lự này khiến nhiều nhà đầu tư gần 40 lần bỏ lỡ cơ hội rút ra khỏi thị trường".
Theo anh, giả sử sau khi cắt lỗ thị trường lại đi ngang, hoặc hồi phục trở lại mức an toàn, khi đó nhà đầu tư quay lại thị trường cũng chưa muộn. Việc bảo toàn vốn nên được ưu tiên thay vì cố thu lời cao nhất có thể.
Là một người bám trụ với thị trường chứng khoán từ những ngày đầu, đã trải qua vài chu kỳ tăng giảm, anh Đức chia sẻ, giai đoạn này, các nhà đầu tư nên phân tích xem mình đã mắc sai lầm gì trong đầu tư, tận dụng thời gian để học tập nâng cao kiến thức của mình, và vẫn nên kiên nhẫn bám sát diễn biến của thị trường. Kinh nghiệm của phần đông những nhà đầu tư chứng khoán thành đạt đều cho thấy chính những giai đoạn sụt giảm mạnh lại tiềm ẩn nhiều cơ hội kiếm lời thông qua việc mua những cổ phiếu tiềm năng với giá rẻ.
Xuân Hòa