"Tôi chẳng biết chúng tôi sẽ đi đâu. Tôi không biết gì cả. Ngày mai chúng tôi cần bắt đầu tìm nơi ở", Ella Fyodorova, một trong những cư dân miền đông Ukraine sơ tán sang Nga, nói trong lúc bế con trai hai tuổi.
Fyodorova cho hay cô muốn ở lại quê hương, nhưng chồng cô bảo: "Hãy thu dọn đồ đạc, chúng ta sẽ ra đi". Tình hình xung đột leo thang gần đây chưa ảnh hưởng đến thành phố Starobesheve, nơi Fyodorova sinh sống. Tuy nhiên, cảnh báo từ phe ly khai ở miền đông Ukraine về nguy cơ quân chính phủ sắp mở đợt tấn công đã thúc đẩy nhiều gia đình đưa con cái lên đường sơ tán. Chồng Fyodorova quay về Ukraine sau khi đưa mẹ con cô đến biên giới.
Những người sơ tán khác cho hay họ rời đi bởi các trận pháo kích giữa các bên tham chiến gần đây dữ dội trở lại, gợi nhắc về giai đoạn nguy hiểm nhất trong xung đột ở miền đông Ukraine hồi năm 2014.
"Tình hình rất nguy hiểm. Tôi sống cạnh sân bay và nghe thấy tiếng pháo suốt đêm. Đến 4 giờ sáng, tôi vẫn không thể chợp mắt", Natalia Klimchuk, bà mẹ 35 tuổi vừa tới vùng biên giới Rostov của Nga, cho hay. "Tôi đưa con gái mình theo và nói rằng đã đến lúc ra đi".
Giờ đây, ngồi trong căn lều y tế cùng những bà mẹ khác và con họ, Fyodorova cảm thấy vô định. Nhiều người trong số họ chỉ mang theo những đồ cơ bản như quần áo, thuốc men và một ít thực phẩm.
Lãnh đạo phe ly khai tại vùng Donbass, miền đông Ukraine, hôm 18/2 thông báo bắt đầu sơ tán dân thường sang Nga, trong bối cảnh đụng độ giữa quân chính phủ và phe ly khai ở miền đông Ukraine leo thang. Phe ly khai nhận định quân đội Ukraine có thể sắp tấn công họ, nhưng giới chức Ukraine nhiều lần bác bỏ, cáo buộc phe ly khai tung "thông tin sai lệch".
Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 19/2 cho rằng Nga đang tiến hành chiến dịch tung tin giả, trong đó có cáo buộc Ukraine lên kế hoạch tấn công, nhằm tạo cớ để binh sĩ Nga tiến vào nước này. Ông tin rằng người đồng cấp Nga Vladimir Putin đã ra quyết định và quân đội Nga có thể động binh, thậm chí tiến vào Kiev trong "vài ngày tới".
Nga bác bỏ cáo buộc về kế hoạch tiến đánh Ukraine, khẳng định mọi hoạt động quân sự trên lãnh thổ là vấn đề nội bộ và chỉ nhằm mục tiêu diễn tập trước mối đe dọa từ kịch bản NATO mở rộng sang phía đông, đồng thời chỉ trích Mỹ và đồng minh phóng đại nguy cơ chiến tranh.
Đối với phụ nữ, trẻ em và nhiều người Ukraine sơ tán sang Nga, hệ quả mà họ phải hứng chịu là cơn hoang mang khi đến một nơi dường như chưa được chuẩn bị cho làn sóng dân tị nạn.
Hơn 300 người sơ tán được đưa tới cơ sở điều dưỡng Krasny Desant cách biên giới hơn 30 km. Bên trong, trẻ em chạy nhảy qua các hành lang, trong lúc phụ huynh của các em điền vào những mẫu đơn đăng ký và nhận một số vật dụng như thẻ sim. Cảnh sát tuần tra xung quanh cơ sở điều dưỡng.
Tại một nhà thờ gần đó, Natalia Chetveryakova, 61 tuổi, cho biết khu trại này cũng là nơi trú chân của những người sơ tán hồi năm 2014, khi cuộc chiến ở miền đông Ukraine bắt đầu bùng phát, đồng thời từng tiếp nhận dân tị nạn vào năm 2008, sau Chiến tranh Nam Ossetia.
Một số người cho biết họ hài lòng vì được bố trí nơi tạm trú rất gần biên giới và cảm ơn khoản trợ cấp 10.000 ruble (130 USD) mà chính phủ Nga cam kết trao cho những người sơ tán. Tuy nhiên, những người khác mong đợi điều kiện tốt hơn, trong số đó có Lyudmila Barskaya.
"Ở đây chỉ có giường, vậy thôi", Barskaya nói khi cho phóng viên vào xem căn phòng đơn sơ bà đang ở cùng con gái và cháu gái 7 tuổi. "Tất cả những gì chúng tôi có thể làm là khóc. Tôi biết chúng tôi chỉ được chu cấp đến thế này thôi. Nhưng không có gì thêm cho bọn trẻ sao?".
Khâu tổ chức cũng xuất hiện trục trặc. 150 người sơ tán từ Donetsk từng đến một cơ sở điều dưỡng gần đó chỉ để nhận được tin không còn chỗ cho họ. "Chúng tôi đã phạm sai lầm khi lựa chọn ra đi", một người cho hay. Tình huống tương tự xảy ra tại khách sạn Congress ở thành phố Taganrog, nơi những chiếc xe buýt chở đầy người sơ tán đang căng thẳng và mệt mỏi phải rời đi.
Gần một nửa trong số 3,8 triệu dân đã rời vùng Donbass do phe ly khai kiểm soát từ năm 2014. Những người ở lại dường như đã chai sạn trước các cảnh báo của phe ly khai và quyết định tiếp tục phớt lờ.
"Chúng tôi đã nghe về nguy cơ tấn công suốt nhiều năm rồi. Tôi nghĩ lần này cũng không khác gì", Tamara Fomina, một người về hưu tại thành phố Donetsk, cho biết. "Đây là nhà tôi. Chúng tôi đã trải qua nhiều chuyện. Chết thì cứ chết thôi, để mặc mọi chuyện đi! Tôi sẽ không bỏ nhà để đến sống trong mấy căn lều ở Rostov".
Mặc dù vậy, nhiều người dường như đang chuẩn bị cho tương lai bất định. Sau thông báo sơ tán diện rộng, hình ảnh tại Donetsk cho thấy người dân đứng xếp hàng dài để chờ rút tiền. Hôm 19/2, ngân hàng trung ương của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng tuyên bố giới hạn rút tiền tối đa tại cây ATM là 10.000 ruble (130 USD) mỗi ngày.
"Dòng người xếp hàng ở khắp nơi để chờ mua xăng, rút tiền, mua thực phẩm. Mọi người lo rằng các cửa hàng sẽ không nhập thêm hàng mới", Vlada Vologina, một người dân Donetsk, cho biết, nói thêm rằng giao thông công cộng tại đây đã tê liệt bởi chính quyền sử dụng xe buýt của thành phố để phục vụ hoạt động sơ tán.
Có những dấu hiệu cho thấy Nga đang tăng cường nỗ lực hỗ trợ sơ tán. Một nhà thi đấu thể thao địa phương đã được chuyển đổi thành trung tâm tạm trú cho hơn 300 người. Ngày càng nhiều xe buýt được điều đến một ga tàu địa phương, nơi những người sơ tán lên chuyến tàu đến thành phố Nizhny Novgorod hôm 20/2.
Tại Donetsk, một số nam giới bày tỏ lo lắng khi nhận giấy triệu tập đến trụ sở dân quân địa phương sau khi khu vực ly khai này ban bố lệnh tổng động viên. "Tối qua sau khi đi làm về, tôi thấy tờ giấy trong hòm thư. Mọi thứ diễn biến quá nhanh", một người đàn ông tên Vadim cho hay, nói thêm rằng anh chưa quyết định có tuân theo lệnh triệu tập hay không.
"Tôi không biết bên nào có lỗi trong chuyện này, nhưng tôi không muốn chiến tranh. Vợ tôi đang mang thai, tôi chưa bao giờ có kế hoạch tham gia chiến đấu", Vadim nói.
Xem thêm:
- 5 câu hỏi về khủng hoảng Ukraine
- Bốn tháng khủng hoảng Nga - Ukraine sục sôi
- Vì sao Nga không động binh với Ukraine?
- Tính toán khiến Mỹ liên tục cáo buộc Nga 'sắp tấn công Ukraine'
Ánh Ngọc (Theo Guardian)