Tại hội thảo "Đột phá kinh tế từ du lịch" do báo Thanh Niên tổ chức ngày 28/10, Tiến sĩ Đỗ Cẩm Thơ, Phó vụ trưởng Vụ kế hoạch Tài chính - Tổng cục du lịch cho biết, trong 9 tháng đầu năm, Việt Nam đón 12,78 triệu lượt khách quốc tế, tăng 10,8% so với cùng kỳ và hơn 6,6 triệu lượt khách nội địa, đóng góp 7,8% cho GDP.
Trong thập kỷ qua, du lịch Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ và đạt những kết quả khả quan. Dù vậy, theo các chuyên gia, ngành du lịch còn một số hạn chế, yếu kém chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, kỳ vọng. Và điểm nghẽn lớn hiện nay là bài toán liên quan đến sự hài hòa giữa phát triển du lịch và môi trường. Theo Tiến sĩ Trần Đình Thiên, hiện có nhiều ý kiến cho rằng phát triển một dự án du lịch, hạ tầng du lịch mới có thể xâm hại môi trường khiến dư luận nghi ngại. Nhưng thực tế, muốn đánh giá hiệu quả phải nhìn ở nhiều góc độ. Dù du lịch được đánh giá là ngành kinh tế mũi nhọn nhưng thế nào là mũi nhọn?
Toàn cảnh hội thảo 'Đột phá kinh tế du lịch' sáng 28/10. Ảnh: PV.
Ông cho rằng nếu không được luận chứng rõ ràng, các địa phương cũng lúng túng không biết mũi nhọn thì nên ưu tiên chỗ nào, có cần hỗ trợ doanh nghiệp không và những doanh nghiệp đi tiên phong có thể gặp rủi ro.
"Mũi nhọn có phải là tiên phong hay không? Cần xác định rõ vì nếu không các phản ứng chính sách tiếp theo cũng không rõ ràng. Như vừa rồi, một số dự án du lịch ở Tam Đảo, trước đó là Tam Chúc, Bà Nà, Sơn Trà... bị phản ứng vì cho rằng ảnh hưởng đến môi trường và tạo ra tâm lý tiêu cực với du lịch. Trên thực tế, những dự án này đem lại lợi ích rõ ràng cho điểm đến, địa phương, nên theo tôi, muốn phê phán phải đặt trên bàn cân lợi ích", TS Thiên nhìn nhận.
Phân tích rõ hơn về câu chuyện bảo tồn môi trường và phát triển du lịch, TS Trần Đình Thiên cho rằng muốn phát triển phải đánh đổi. Cứ đụng tới môi trường là bị phản ứng thì rất khó, như làm đường sắt xuyên Việt nếu không phá đủ cây rừng làm sao thành dự án? Muốn phát triển mạnh phải đánh đổi mạnh, có điều, đánh đổi bao nhiêu là hợp lý ở giai đoạn đó phụ thuộc vào lợi ích tổng thể và dài hạn.
Điều quan trọng đánh đổi thế nào là hợp lý thì phải cần luật, cần tiêu chuẩn chứ hiện nay chưa rõ ràng, không định hình và không giúp cho người ta định hướng được, khiến nhiều doanh nghiệp không dám và ngay cả chính quyền cũng không dám làm. Phát triển du lịch phải theo hướng khác biệt, đặc sắc nếu không, du khách sẽ đến Thái Lan, Trung Quốc, thay vì Việt Nam.
Quan trọng hơn, theo các chuyên gia, phải xác định cách làm du lịch có đẳng cấp, tiêu chuẩn cao chứ không chỉ chạy theo số lượng, khách năm nay phải tăng cao hơn năm trước. Du khách có thể đến ít nhưng chi tiêu nhiều, muốn vậy dịch vụ phải tốt để kéo khách đến và chi tiêu nhiều hơn tương xứng với tài nguyên du lịch đẳng cấp cao như Hạ Long, Đà Nẵng, Đà Lạt, Phú Quốc...
Nhưng muốn vậy, theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Tổng giám đốc Vietravel, du lịch không thể tự thân nó phát triển được mà phụ thuộc rất nhiều vào cơ chế chính sách. Và chính sách về du lịch thể hiện ý chí cũng như quyết tâm của Chính phủ đầu tư cho ngành này.
Thời gian qua, ông cho rằng chỉ số đầu tư cho du lịch tăng tốt nhưng trong 6 tiêu chí đánh giá, có 3 tăng và 3 giảm, trong đó có nhiều tiêu chí cho thấy chính sách của Chính phủ chi tiêu cho ngành du lịch chưa ổn. Và nếu nói về tiêu chí chất lượng thì du lịch Việt Nam đang chỉ hơn Lào, Campuchia".
Cũng theo ông Kỳ, muốn đưa du lịch đột phá thì phải có các chính sách đồng bộ từ bất động sản du lịch đến các hoạt động văn hoá về đêm. Nhiều khi du khách cò kè từng đồng khi chi tiêu mua sắm ban ngày, nhưng sẵn sang xài tiền rất nhiều vào các hoạt động ăn chơi ban đêm. Thế nhưng, ở Việt nam, rất thiếu các điểm ăn chơi vào ban đêm để phục vụ du khách.
"Kinh tế muốn đột phá từ du lịch thì du lịch phải đóng góp nhiều và thực sự là mũi nhọn chứ không thể cứ tù mù như hiện nay. Và chúng ta không nên tự huyễn hoặc rằng du lịch đang là mũi nhọn", ông nói.
Thành viên Hội đồng tư vấn du lịch quốc gia, Tiến sĩ Lương Hoài Nam, cũng nhìn nhận du lịch Việt Nam có đủ điều kiện, tiềm năng để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và phải trở thành mũi nhọn. Nhưng, một trong những điểm nghẽn hiện nay liên quan đến sự phát triển bền vững. Quan điểm về phát triển bền vững nếu không rõ ràng sẽ trở thành nút thắt rất lớn, và thực tế gần đây đang nóng lên từ chuyện ở Bà Nà, Tam Đảo, vịnh Hạ Long, bán đảo Sơn Trà hay các dự án du lịch tâm linh...
Bởi mọi người đều đồng thuận phải phát triển bền vững, nhưng cụ thể ra sao thì không có tiêu chí, không có cơ sở nên chuyện tranh luận giữa bảo tồn tuyệt đối hay phát triển mà không quan tâm tới môi trường diễn ra căng thẳng, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển của du lịch.
Do đó, ông Nam cho rằng nhà nước cần sớm ban hành những bộ tiêu chí phát triển du lịch bền vững, chi tiêu để áp vào từng dự án du lịch xem có phù hợp hay không? Từ đó ủng hộ hay không, còn nếu tranh luận thì sẽ vô chừng và không rõ ràng. Như ở các nước, liên quan đến phát triển bền vững, cái gì đụng đến văn hoá, tài nguyên là phải hết sức rõ ràng, càng minh bạch càng tốt.
Lệ Chi