Ngân hàng Nhà nước vừa có tờ trình Chính phủ, sửa đổi Nghị định 01 về việc nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của tổ chức tín dụng.
Theo dự thảo, Chính phủ sẽ quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa ("room" ngoại) tại tổ chức tín dụng nhận chuyển giao bắt buộc. Tỷ lệ này được phép vượt 30% nhưng không quá 49% vốn điều lệ của ngân hàng nhận chuyển giao. Quy định này không áp dụng với nhà băng có vốn nhà nước sở hữu trên 50%.
Tới nay, Vietcombank, MB, HDBank và VPBank là 4 ngân hàng đã tiết lộ ý định hoặc kế hoạch nhận chuyển giao bắt buộc. Vietcombank là nhà băng có vốn nhà nước sở hữu trên 50% nên không thuộc diện được nới trần "room" ngoại.
Cũng theo Ngân hàng Nhà nước, có hai nhà băng nhận chuyển giao bắt buộc đã đề xuất được nâng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài lên 49%. Quan điểm của cơ quan quản lý là ủng hộ, do việc điều chỉnh với hai nhà băng này sẽ ảnh hưởng không quá lớn tới hệ thống ngân hàng.
Hai nhà băng này theo thống kê chiếm gần 6,6% tổng tài sản, 5,26% thị phần huy động và gần 5,5% thị phần cho vay của toàn hệ thống ngân hàng cổ phần, tính tại 30/6/2022.
Việc nới "room" ngoại cho nhóm nhà băng nhận chuyển giao bắt buộc lên 49% theo Ngân hàng Nhà nước, là cơ chế khuyến khích khối ngoại đầu tư vào ngân hàng yếu kém, cũng như tạo điều kiện cho đơn vị tham gia nhận chuyển giao bắt buộc.
Giao dịch tại một ngân hàng thương mại. Ảnh: Thanh Tùng
Hiện nay, trần "room" ngoại áp dụng chung với các tổ chức tín dụng tại Việt Nam là 30%. Tuy nhiên, tỷ lệ này theo một số nhà băng không còn phù hợp với nhu cầu sở hữu vốn của khối ngoại tại lĩnh vực ngân hàng.
Một số nhà băng tuy không vào diện nhận chuyển giao bắt buộc, như TPBank, cũng mong muốn được áp dụng trần "room" ngoại cao hơn so với mức 30% như hiện hành.
Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước cho rằng việc nới "room" ngoại chưa nên áp dụng cho tất cả tổ chức tín dụng. Lý do là, với phương án đang trình hiện tại, Thủ tướng có quyền quyết định "room" ngoại tại 4 nhà băng yếu kém và hai nhà băng nhận chuyển giao bắt buộc. Như vậy, có ít nhất 6 nhà băng được phép nới trần "room" ngoại vượt 30% và vốn điều lệ của nhóm này đã chiếm hơn 17% hệ thống ngân hàng.
Ngoài ra, hiện nay còn có hai ngân hàng liên doanh, 9 ngân hàng 100% vốn nước ngoài và 51 chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Do đó, Ngân hàng Nhà nước đánh giá Việt Nam đã mở cửa lĩnh vực tiền tệ ngân hàng khá sâu rộng.
Hiện 27 trên 31 ngân hàng thương mại đã niêm yết trên thị trường chứng khoán. Cơ quan quản lý cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài (ngoại trừ nhà đầu tư chiến lược, nhà đầu tư lớn) dễ dàng rút vốn khi có biến động lớn về kinh tế, sẽ gây khó khăn trong công tác quản lý kinh tế và điều hành chính sách tiền tệ, đặc biệt trong tình hình biến động như hiện nay.
Cũng theo Ngân hàng Nhà nước, khoảng 5 năm trở lại đây, có hiện tượng một số ngân hàng nước ngoài (chủ yếu từ châu Âu) dần rút vốn đầu tư khỏi ngân hàng , chuyển nhượng cổ phần cho nhà đầu tư trong nước hoặc các ngân hàng châu Á từ Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản. Việc nhà đầu tư nước ngoài thoái vốn hoặc chuyển các khoản đầu tư của họ cho cổ đông khác đồng nghĩa với việc ngân hàng có thể mất đi phần lợi ích từ nhóm khách hàng do nhà đầu tư nước ngoài đó mang lại.
Nếu điều chỉnh trần "room" ngoại cho các ngân hàng vượt 30% vốn điều lệ, theo quy định tại hiệp định CPTPP, Việt Nam sẽ không thể quay lại giảm tỷ lệ này nếu muốn.
Quỳnh Trang