Cánh đồng tại huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp đang vào vụ thu hoạch. Kiểm tra những bao lúa cuối cùng chuyển vào sân, ông Lê Văn Đức, ở xã Phú Điền, cho biết vụ này gia đình trồng một ha lúa OM 18, năng suất đạt khoảng 7 tấn, giảm hơn 10% so với vụ trước. Với giá bán 6.000 đồng một kg (lúa tươi), giảm 500 đồng so với cùng kỳ, ông Đức thu về hơn 40 triệu đồng.
Sau khi trừ đi chi phí tăng 20-30%, cả gia đình ông Đức gồm 6 thành viên lời chừng 20 triệu đồng cho 3 tháng sản xuất. Trung bình một người chỉ thu hơn một triệu đồng cho mỗi tháng, giảm phân nửa so với các năm trước. "Không lẽ có ruộng mà bỏ hoang nhưng vụ lúa Đông Xuân năm nay lợi nhuận kém. Tui đi giữ hầm cá, mỗi tháng cũng được 4 triệu đồng", ông Đức nói.
Theo ông Đức, giá thành sản xuất đội lên cao chủ yếu do giá phân bón tăng. Cụ thể, phân đạm tăng từ 340.000 đồng bao 50 kg lên một triệu đồng; DAP tăng hơn 600.000 đồng lên hơn 1,2 triệu đồng một bao; kali giá 900.000 đồng một bao, tăng gần gấp đôi...
Cách Tháp Mười 30 km, bà Nguyễn Thị Cất (huyện Cao Lãnh) đang thu hoạch 5.000 m2 lúa IR 50404. Giữa trưa nắng, bà khom lưng cắt số bông lúa cặp đê, thường máy cắt sẽ bỏ sót. Bà cho biết năng suất tương đương các năm nhưng giá bán chỉ 5.600 đồng mỗi ký, giảm 600 đồng so với cùng kỳ. Sau khi trừ chi phí vụ này bà Cất không có lời.
"Xem như tiền cũ đổi tiền mới, còn hơn thua lỗ. Phân bón tăng kiểu này mần không có lời đâu", bà nói. Trong khi giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không có dấu hiệu giảm, người chủ ruộng này dự tính vụ sau chuyển sang trồng mè. Bởi theo tính toán của bà, mè có giá cao, tới 40.000-60.000 đồng một kg, lại ít dùng phân, thuốc, lợi nhuận không bấp bênh.
Là một trong 3 địa phương có diện tích sản xuất lúa lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long, vụ Đông Xuân năm nay tỉnh Đồng Tháp xuống giống 190.000 ha lúa, dự kiến sản lượng đạt 1,3 triệu tấn. Các diện tích lúa đang thu hoạch nằm trong đợt xuống giống sớm vào tháng 10/2021.
Tại Kiên Giang, toàn tỉnh xuống giống 283.000 ha lúa Đông Xuân trên các vùng sản xuất trọng điểm như tứ giác Long Xuyên, phía tây sông Hậu và U Minh Thượng. Đến nay, nông dân đã thu hoạch hơn 4.000 ha lúa tập trung ở huyện U Minh Thượng, năng suất bình quân 5,3 tấn một ha. Giá vật tư nông nghiệp, phân bón tăng cao khiến người trồng lúa lãi ít hoặc huề vốn.
Tương tự, giá các giống lúa chủ đạo giảm mạnh (lúa IR50404 giảm 100 đồng một kg còn 5.500 đồng, Đài thơm 8 giá 6.100 đồng một ký, giảm 50 đồng) trong khi chi phí phân bón quá cao, người nông dân ở An Giang không có lời. Vụ này, tỉnh An Giang xuống giống 230.000 ha, sản lượng dự kiến 1,7 triệu tấn.
Trong hội nghị ngành phân bón diễn ra tháng 8/2021, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) Nguyễn Văn Thanh, cho biết từ tháng 7/2020, giá phân bón chiều hướng tăng cao, có sản phẩm tăng tới trên 80%. Nguyên nhân là giá nông sản thế giới liên tục tăng, kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, kèm theo đó là nhu cầu phân bón.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong năm 2021, giá phân bón tăng trung bình 50-73%, thậm chí có loại tăng 83%, như phân urê Cà Mau tăng 72%, DAP Đình Vũ tăng 67,3%, NPK Bình Điền tăng 24,3% ...
Thứ trưởng Công Thương Trần Quốc Khánh nhận định, phân bón là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, nhưng việc bình ổn rất khó khăn khi nguyên nhân tăng chủ yếu là giá nguyên liệu tăng. Việc áp dụng các quy định hành chính vào thị trường khi Việt Nam đã có những cam kết quốc tế càng khó khả thi. Hai ngành Công Thương và Nông nghiệp sẽ cố gắng đề xuất với Thủ tướng một số giải pháp góp phần hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với nông dân.
Ngọc Tài