Nhà nước tạo điều kiện cho lưu học sinh ra nước ngoài ăn học với là hy vọng họ sẽ quay trở về làm việc trực tiếp tại Việt Nam. Và nếu cần thiết, họ cũng có thể làm việc ở nước ngoài theo một sự sắp xếp nào đó, chứ không phải từ chối quay về để rồi sẽ gián tiếp giúp đỡ nước nhà.
Anh em lưu học sinh người Việt ai cũng mong muốn được làm việc phục vụ đất nước nhưng thường gặp phải những khó khăn về hành chính quan liêu, về cuộc sống bức bách hằng ngày hay nỗi lo kiến thức mai một khi không được tiếp tục làm việc yêu thích ở nước ngoài. Kết cục đa phần họ đều mong muốn ở lại nước ngoài để làm việc.
Tôi rất hãnh diện về con số tiến sĩ ngày càng tăng mà Việt Nam có được từ khi tôi rời quê hương, nhưng cũng rất buồn khi trở về thấy các bạn của mình có nhiều bằng cấp nhưng không có việc làm hoặc chỉ làm những việc không cần đến kiến thức được đào tạo. Tôi nghĩ rằng cần một sự cân bằng ở đây.
Những học sinh được cử đi học từ các tổ chức cơ quan là theo những chương trình và kế hoạch nhất định của cơ quan đó. Vì vậy, những học sinh này cần tôn trọng nơi đã gửi mình đi. Ngoài đối tượng này ra thì có ai bắt buộc phải về nước đâu, mà chỉ là khuyến khích, tạo điều kiện cho họ về nước thôi.
Tôi muốn hỏi lưu học sinh và thực tập sinh đi ra nước ngoài bằng nguồn tài chính nào? Nếu như bằng nguồn ngân sách Nhà nước thì việc Nhà nước bắt buộc họ về để phục vụ cho đất nước là điều hoàn toàn đúng.
Khi Bộ GD&ĐT quy định kết thúc khóa học lưu học sinh phải về nước, đã có nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề này. Người cho rằng sau khi học xong, lưu học sinh phải trở về ngay. Nhưng cũng có quan điểm là không nhất thiết về nước mới có thể xây dựng đất nước.
Gần đây, trên chuyên mục Bạn đọc viết, tôi có thấy trao đổi của các giáo sư và các bạn sinh viên, đặc biệt là lưu học sinh, về vấn đề tạo động cơ để thúc đẩy lưu học sinh trở về nước công tác. Đó là một việc làm rất thực tế và đáng quan tâm. Nhưng tôi lại xin được đặt một vấn đề ngược lại.
Hiện nay, các du học sinh không chỉ băn khoăn chế độ dành cho họ sau khi tu nghiệp ở nước ngoài trở về, họ còn thấy lúng túng ngay từ khi làm thủ tục đi du học. Với những học viên lần đầu du học thì sự hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể từ Bộ GD&ĐT là rất cần thiết.
Ða số lưu học sinh sau khi tốt nghiệp ở nước ngoài đều muốn trở về làm việc tại quê hương. Nhưng điều mà họ e ngại nhất là cơ sở vật chất phục vụ cho công tác nghiên cứu cũng như chế độ đối với họ còn chưa thỏa đáng. Làm gì để giải quyết những khó khăn này?
Hiện nay, những vấn đề trong tuyển chọn cán bộ đi du học, hay những chế độ đối với những du học sinh trở về nước đang được nhiều người quan tâm. Mới đây, Bộ GD&ĐT cũng đã cải tiến một số quy chế về chỉ tiêu cũng như phương thức tuyển chọn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến về vấn đề này.
Sau khi VnExpress đưa tin Bộ GD&ĐT trao quyền cho một số trường đại học được tuyển chọn cán bộ đi đào tạo ở nước ngoài, độc giả Pham Thanh Hai cho rằng Bộ GD&ĐT nên trực tiếp tuyển chọn du học sinh, như thế mới đảm bảo công bằng.
