Xuất khẩu năm 2002 không đạt chỉ tiêu đề ra. |
Toàn cảnh kinh tế năm nay, theo đánh giá tổng quát của Chính phủ, dự kiến có thể đạt 11/14 chỉ tiêu, chủ yếu về tốc độ tăng trưởng sản phẩm trong nước (khoảng 7%), giá trị sản xuất công nghiệp (tăng 14,2%), vốn đầu tư toàn xã hội (đạt 34%)… Nhưng hai chỉ tiêu rất quan trọng chắc chắn không đạt được là kim ngạch xuất khẩu (ước tăng 7%, chỉ bằng 70% kế hoạch năm) và giá trị sản xuất các ngành dịch vụ (tối đa tăng 6,7%, so với kế hoạch là 6,8-7%).
Lý giải về điều này, Chính phủ cho rằng với bối cảnh tình hình kinh tế trong nước và thế giới gặp nhiều khó khăn, đạt được kết quả như thế là “tích cực và khá toàn diện”. Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm nay có thể đạt 7%, cao hơn năm 2001 và cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á.
Bản báo cáo còn nhấn mạnh đến ba biểu hiện rõ nhất của sự yếu kém vẫn chưa khắc phục được. Thứ nhất, chi phí sản xuất nhiều loại hàng hóa và dịch vụ vẫn ở mức cao, làm giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Nguyên nhân chính là do trình độ công nghệ và trang thiết bị đang ở mức thấp, trong khi đó nguyên liệu đầu vào vẫn chủ yếu trông chờ thị trường nhập khẩu. Mặt khác, năng lực quản lý vốn và tài sản quốc gia chưa được kiểm soát chặt chẽ, gây thất thoát và làm tăng chi phí sản xuất.
Thứ hai, đầu tư kém hiệu quả vì cơ cấu chưa hợp lý và chuyển dịch chậm. Chính phủ cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn tới điều này nhưng trước hết và chủ yếu là do sự yếu kém trong quản lý đầu tư và xây dựng. Việc phê duyệt các dự án đầu tư của cả các bộ ngành, lẫn tỉnh thành thường không căn cứ vào khả năng nguồn vốn, gây lãng phí và không hiệu quả. Ngoài ra, sự phân cấp quản lý đầu tư chưa đi đôi với kiểm tra, kiểm soát cũng như chế tài.
Thứ ba, tổ chức và chỉ đạo thực hiện vẫn là khâu yếu vì nhiều giải pháp, cơ chế, chính sách đã được ban hành nhưng rất chậm đi vào cuộc sống, hoặc đi vào cuộc sống một cách méo mó, không đồng bộ. Bản báo cáo của Chính phủ còn nhận định: “Chất lượng cán bộ chưa đáp ứng được đòi hỏi của tình hình hiện nay”.
Bàn về phương án phát triển kinh tế - xã hội năm tới, khác với thông lệ (chỉ đưa ra một phương án), Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội hai phương án khác nhau. Phương án 1 được xây dựng trên cơ sở không có những biến cố lớn tác động đến tình hình kinh tế - chính trị thế giới. Ở phương án này, Chính phủ đưa ra chỉ báo tốc độ tăng trưởng GDP và cả mức tăng kim ngạch xuất khẩu năm 2003 sẽ cao hơn năm 2002 khoảng 0,5% (tức là 7,5%) và tổng nguồn vốn đầu tư toàn xã hội ước khoảng 35,2% (năm 2002 là 34%).
Trong khi đó, ở phương án 2 (với nguy cơ cao nhất là xảy ra chiến tranh Iraq), dự báo mức tăng trưởng GDP năm 2003 chỉ bằng năm 2002 (tức 7%). Lý do: nếu nổ ra chiến tranh Iraq, thị trường vốn và thị trường trao đổi hàng hóa sẽ bị thu hẹp, giá cả sẽ biến động do giá dầu tăng cao, kéo theo chi phí sản xuất sẽ tăng đáng kể.
Dù theo phương án nào, Chính phủ cũng xác định 5 nhóm mục tiêu chính, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến việc duy trì khả năng phát triển kinh tế với tốc độ cao và bền vững. Yêu cầu đặt ra là huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả vốn đầu tư, giảm mạnh chi phí sản xuất nhằm tạo bước đột phá về chất lượng phát triển. Đồng thời phải thực hiện có hiệu quả những cam kết cũng như lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế, bảo đảm đẩy mạnh xuất khẩu đi đôi với khai thác tốt thị trường nội địa.
Bản báo cáo này được trình Ủy ban thường vụ Quốc hội xem xét trước khi Chính phủ trình bày tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khoá XI vào ngày 12/11.
(Theo Tuổi Trẻ)