Phiên giao dịch ngày 19/5 kết thúc khi Vn-Index tiếp tục mất thêm 14,3 điểm. Chỉ số của sàn TP HCM lùi về 494,9 điểm sau đánh mất toàn bộ thành quả tích lũy được kể từ đầu năm 2010 chỉ trong vòng 9 phiên (Vn-Index mất 54,61 điểm, tương đương khoảng 10% giá trị). Cũng trong khoảng thời gian này, số điểm mà HNX-Index “đánh rơi”, thậm chí, còn lên tới 14,3%.
Bên cạnh Index, thanh khoản thị trường trong thời gian gần đây cũng cho thấy dấu hiệu sụt giảm. Giá trị giao dịch trên sàn HOSE không còn giữ được mốc 2.000 tỷ đồng trong 4 phiên gần đây trong khi tại HNX, lượng giao dịch đã bắt đầu sụt giảm từ đầu tuần trước.
Bầu không khí u ám bao trùm hầu hết các sàn giao dịch cũng như những diễn đàn trực tuyến về chứng khoán. Nhà đầu tư tiếp tục tháo chạy khi các lệnh bán giá rẻ vẫn được ồ ạt đưa vào hệ thống trong khi việc xác định đáy của đợt sụt giảm vẫn là một bài toán khó đối với giới chuyên môn.
Nhà đầu tư vẫn chưa nhìn thấy dấu hiệu phục hồi của Vn-Index trong ngắn hạn. Ảnh minh họa: Hoàng Hà |
Theo ông Trần Thanh Tân, Tổng giám đốc Công ty liên doanh quản lý quỹ Việt Nam (VFM), cho dù chưa ảnh hưởng trực tiếp tới kinh tế trong nước nhưng những diễn biến xấu của thị trường tài chính quốc tế trong thời gian gần đây cũng khiến tâm lý nhà đầu tư Việt Nam không khỏi dao động.
"Cuộc khủng hoảng nợ tại châu Âu, chứng khoán Mỹ và thế giới tụt dốc, bong bóng nhà đất tại Trung Quốc phình to cũng như việc giá vàng, đôla nhảy múa…Trong bối cảnh như vậy, nếu thị trường trong nước cứ tiếp tục tăng thì mới là chuyện lạ”, ông Tân nhận định.
Bên cạnh những yếu tố “ngoại”, một số vấn đề của kinh tế Việt Nam hiện nay như thâm hụt thương mại tiếp tục ở mức cao, Chính phủ điều chỉnh chỉ tiêu lạm phát hoặc áp lực tỷ giá vào cuối năm… cũng tác động không nhỏ tới tâm lý nhà đầu tư. “Mặc dù những nguy cơ này chưa thực sự rõ ràng nhưng đối với các quỹ hoặc những nhà đầu tư cá nhân cẩn trọng, họ vẫn phải cân nhắc để tránh rủi ro bất ngờ”, ông Phạm Vũ Đồng, chuyên viên phân tích của Công ty chứng khoán VnDirect nhận xét.
Riêng đối với thanh khoản thị trường, nhiều ý kiến cho rằng dòng vốn đổ vào các cổ phiếu niêm yết đang rút dần và chuyển sang một số kênh đầu tư khác, đặc biệt là bất động sản. Ngay trong lĩnh vực chứng khoán, lực hút vốn của thị trường OTC cũng tăng mạnh trong thời gian gần đây.
“Hiện trên thị trường OTC xuất hiện khá nhiều cổ phiếu tăng giá mạnh, có mã tăng tới 100% chỉ trong thời gian ngắn. Đặc biệt, nhà đầu tư thường có xu hướng tìm mua các cổ phiếu sắp “lên sàn” với kỳ vọng các mã này sẽ tăng ít nhất một vài phiên sau khi niêm yết”, ông Phạm Vũ Đồng cho biết.
Bên cạnh những nguyên nhân nêu trên, giới phân tích cũng cho rằng sở dĩ chứng khoán tụt dốc nhanh đến vậy là do đà tăng điểm kém bền vững trước đó (chủ yếu dựa vào các cổ phiếu bị làm giá và đòn bẩy tài chính).
Theo Phó chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty chứng khoán Phương Đông, Lâm Đạo Thảo, việc thị trường có nhiều cố phiếu bị làm giá đã tạo ra những yếu tố không lành mạnh trong sự tăng trưởng của Vn-Index: “Các cổ phiếu bị làm giá không thể cứ tăng mãi. Khi gặp các yếu tố không thuận lợi thì giá giảm cũng là điều bình thường”.
Những “yếu tố không thuận lợi” mà ông Thảo nói đến cũng tác động mạnh đến những nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính. Theo đại diện một công ty chứng khoán lớn tại Hà Nội, tỷ lệ nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính tại hầu hết các công ty hiện đều ở mức cao:
“Động lực chủ yếu giúp thị trường tiến sát mốc 550 điểm trong giai đoạn đầu tháng 5 thực chất là đòn bẩy tài chính chứ không phải do mở rộng tín dụng hay dòng tiền đột biến từ bên ngoài thị trường. Đà tăng này sẽ rất mong manh nếu thị trường gặp diễn biến xấu, khiến giá cổ phiếu sụt giảm”, đại diện công ty chứng khoán này giải thích.
Tỷ lệ đòn bẩy mà các công ty chứng khoán thường áp dụng cho nhà đầu tư là 100% (nhà đầu tư được phép mua gấp đôi số tiền mình có). Tuy nhiên, theo Tồng giám đốc một công ty chứng khoán có trụ sở tại quận Hai Bà Trưng (Hà Nội), hiện có những công ty cho phép khách hàng của mình sử dụng đòn bẩy với tỷ lệ tới 400%.
“Với tỷ lệ ký quỹ như vậy, chỉ cần cổ phiếu giảm giá 2 - 3 phiên liên tiếp, phần tiền ký quỹ của nhà đầu tư có thể mất sạch. Công ty chứng khoán, khi đó buộc phải xử lý các tài khoản này bằng cách tự động bán ra chứng khoán", vị Tổng giám đốc này giải thích.
Như vậy, chỉ sau vài phiên giảm điểm, nhiều tài khoản của nhà đầu tư sẽ rơi vào diện "phải xử lý". Lượng khách hàng sử dụng đòn bẩy càng nhiều, lượng chứng khoán mà công ty phải bán ra cáng lớn. Cung - cầu trên thị trường mất cân bằng sẽ tiếp tục "đè" giá cố phiếu, khiến thị trường càng "xuống dốc không phanh".
Sau 9 phiên giảm điểm liên tiếp, câu hỏi lớn nhất đối với nhà đầu tư trên thị trường hiện nay là xác định được đáy của đợt sụt giảm. Bán ra phần lớn cổ phiếu trong tuần trước, chị Minh Yến, một nhà đầu tư tại quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho biết mình đã may mắn thoát được đúng lúc, dù vẫn kẹt lại một mã: "Nếu dùng đòn bẩy tài chính như những nhà đầu tư khác hoặc giữ lại cổ phiếu đến lúc này, chắc tôi đã thiệt hại hàng tỷ đồng", chị Yến chia sẻ.
Đánh giá về xu hướng thị trường trong thời gian tới, nhiều ý kiến cho rằng thị trường sẽ tiếp tục trạng thái lình xình trước khi xác định xu hướng mới. “Nếu nhìn về các yếu tố vĩ mô cơ bản thì tình hình hiện nay vẫn khá ổn định và có nhiều triển vọng. Đây là nguyên nhân chính khiến các định chế tài chính lớn tiếp tục tin tưởng vào các quyết định giải ngân của mình trong trung hạn”, ông Trần Thanh Tân, Tổng giám đốc VFM nhận định.
Nhật Minh