Ngoài mong muốn mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, nhiều công ty chứng khoán muốn lập Quỹ bảo vệ nhà đầu tư, để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cho cả công ty chứng khoán lẫn khách hàng của mình.
Ông Đoàn Đức Vịnh, Chủ tịch HĐQT Công ty chứng khoán Âu Việt chia sẻ, thời gian qua, nhà đầu tư chịu khá nhiều rủi ro trong đầu tư, nhất là khi phát sinh tình huống xung đột lợi ích với công ty chứng khoán. Do thiếu quy định pháp lý để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình, nên nhà đầu tư thường là đối tượng chịu nhiều thua thiệt. Khi xảy ra điều không mong muốn này, bản thân các công ty chứng khoán rất khó xử, bởi có muốn hỗ trợ nhà đầu tư giảm thiểu thiệt hại về vật chất cũng không dễ, khi không biết lấy nguồn nào để xử lý những nội dung này. Thực tế, khi xuất kinh phí hỗ trợ thiệt hại cho nhà đầu tư, công ty chứng khoán không biết hạch toán khoản chi phí này vào đâu, không biết giải trình với cổ đông thế nào…
“Bởi vậy, để gia tăng niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường, đồng thời tạo thuận lợi cho các công ty chứng khoán phục vụ khách hàng tốt hơn, cơ quan quản lý cần hoàn thiện các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư theo thông lệ quốc tế, trong đó, ưu tiên sớm có hướng dẫn các công ty chứng khoán trích lập Quỹ bảo vệ nhà đầu tư..”, ông Vịnh đề nghị.
Tổng giám đốc một công ty chứng khoán đang niêm yết cho biết, ông cũng ủng hộ việc sớm có hướng dẫn trích lập quỹ này. Với quy định rất chung chung hiện tại, các công ty có muốn trích lập quỹ cũng không được, bởi việc này triển khai theo phương thức nào, có được kiểm toán và cổ đông chấp thuận không… Thực ra, việc trích lập quỹ là gia tăng gánh nặng, thậm chí là sức ép đối với công ty. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển ngày càng chuyên nghiệp của thị trường, cũng như mức độ cạnh tranh giữa các công ty ngày một gay gắt hơn, thì việc xử lý mối quan hệ giữa công ty với khách hàng, nhất là khi phát sinh xung đột lợi ích, cũng cần được chuyên nghiệp hóa. Việc lập quỹ là cách để gia tăng tính chuyên nghiệp này. Đây là nhu cầu của công ty, của nhà đầu tư và xu hướng khách quan trong sự phát triển của thị trường.
Bên cạnh những ý kiến ủng hộ, một số công ty lại tỏ ra thận trọng trong việc thúc đẩy quy định này thành hiện thực, bởi nhiều lý do.
Theo giám đốc kiểm soát nội bộ một công ty có vốn đầu tư nước ngoài, trích lập quỹ là việc cần làm, nhưng hướng dẫn việc lập quỹ ra sao để đảm bảo tính khả thi là không đơn giản. Thông thường, công ty chỉ được sử dụng lợi nhuận sau thuế để trích các quỹ, trong đó, Quỹ bảo vệ nhà đầu tư cũng không phải là ngoại lệ. Điều này có nghĩa là, nếu trích quỹ, “miếng bánh” lợi nhuận mà cổ đông được hưởng sẽ bé đi. Thực tế này khiến công ty không dễ nhận được sự đồng thuận từ phía cổ đông về trích lập, nhất là nếu văn bản hướng dẫn buộc công ty phải dành ra một tỷ lệ lợi nhuận để trích lập quỹ.
Để xử lý khó khăn trên, đồng thời vẫn góp phần bảo vệ được nhà đầu tư, có ý kiến cho rằng, Bộ Tài chính, UBCK nên có văn bản hướng dẫn buộc công ty phải thực hiện vế thứ nhất của Khoản 7, Điều 71, Luật Chứng khoán là: "Công ty chứng khoán mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán. Khi rủi ro của người hành nghề kinh doanh chứng khoán được bảo hiểm, sẽ góp phần giải quyết vấn đề lợi ích của các bên khi phát sinh tranh chấp giữa nhà đầu tư với công ty chứng khoán, mà thực chất là với người hành nghề kinh doanh chứng khoán". Điểm lợi của phương án này là chi phí mua bảo hiểm được tính vào chi phí hợp lý khi tính thuế, nên dễ nhận được sự ủng hộ của cổ đông hơn là “cấu” vào phần lợi nhuận sau thuế để trích lập.
Để tránh nảy sinh xung đột lợi ích giữa công ty chứng khoán với cổ đông trong việc lập, lãnh đạo một công ty chứng khoán cho rằng, Bộ Tài chính, UBCK nên quy định theo hướng cho phép các công ty được sử dụng lợi nhuận trước thuế để trích lập quỹ. Có ý kiến cho rằng, Bộ Tài chính cần làm rõ, quỹ do công ty chứng khoán quản lý hay do một đơn vị trung gian, chẳng hạn như Trung tâm Lưu ký đứng ra quản lý và vận hành. Nếu quỹ để tại một đơn vị trung gian, liệu các công ty chứng khoán có chấp nhận nộp tiền sử dụng vào việc bồi thường thiệt hại cho nhà đầu tư do lỗi của họ gây ra. Còn nếu quỹ để tại công ty, thì cơ chế giám sát việc vận hành quỹ này thế nào để việc trích lập và sử dụng đảm bảo đúng quy định.
Ông Nguyễn Thanh Kỳ, Tổng thư ký VASB ủng hộ việc sớm có hướng dẫn công ty trích lập quỹ, bởi điều này không chỉ bảo vệ lợi ích cho nhà đầu tư, mà còn góp phần giảm thiểu rủi ro cho công ty chứng khoán, người hành nghề kinh doanh chứng khoán. Trong quá trình phục vụ nhà đầu tư, tranh chấp là điều cả 2 bên không mong muốn, nhưng nó là hiện tượng khó tránh. Thực tế khách quan này, cũng như thông lệ quốc tế cho thấy, việc công ty trích lập quỹ là nhu cầu tất yếu. Bởi vậy, Bộ Tài chính nên sớm có hướng dẫn chi tiết để triển khai.
Không phải ngẫu nhiên mà trong Luật Chứng khoán sửa đổi có hiệu lực từ 1/7/2011 vẫn giữ nguyên quy định tại khoản 7 Điều 71 của Luật Chứng khoán: Công ty chứng khoán trích lập quỹ bảo vệ nhà đầu tư để bồi thường thiệt hại cho nhà đầu tư do sự cố kỹ thuật và sơ suất của nhân viên trong công ty... Rõ ràng, nhà làm luật đã thấy được sự cần thiết của việc thiết lập công cụ pháp lý để bảo vệ nhà đầu tư. Vấn đề lúc này là hiện thực hóa quy định pháp lý đó như thế nào.
(Theo ĐTCK)