Thông điệp này được cơ quan quản lý nhà nước kín đáo phát đi thời gian gầy đây, khi lường trước khả năng một số ngân hàng không đáp ứng yêu cầu tài chính.
Theo quy định của Chính phủ, 31/12/2010 là hạn chót để các ngân hàng cổ phần phải tăng vốn lên ít nhất 3.000 tỷ đồng. Trong tổng số 37 ngân hàng cổ phần đang hoạt động, khoảng 20 trường hợp chưa đạt mức vốn yêu cầu. Thế nhưng từ đầu năm tới nay, mới có 6 hồ sơ xin tăng vốn được duyệt, trong đó 3 hồ sơ đến từ những ngân hàng vốn trên 3.000 tỷ. Hai ngân hàng trong số này là Kiên Long và Saigon Bank, lần lượt xin nâng lên 2.000 tỷ và 1.500 tỷ.
Tăng vốn điều lệ là bài toán khó giải của các ngân hàng nhỏ năm nay. Ảnh minh họa: Hoàng Hà |
Cuối tháng này, mùa đại hội cổ đông mới kết thúc nhưng cũng đủ để người ta hình dung cách mà các ngân hàng thương mại cổ phần giải bài toán tăng vốn điều lệ. Phần đông chọn con đường tăng vốn thông qua cổ đông hiện hữu, số khác tìm đối tác trong, ngoài nước hoặc tính chuyện niêm yết. Tuy nhiên, việc có quá nhiều ngân hàng cùng lúc tìm cách tăng vốn sẽ khiến mục tiêu 3.000 tỷ trở nên xa vời với một số ngân hàng không lấy làm khỏe mạnh.
Đại hội cổ đông của Ngân hàng Phương Đông (OCB) hôm 12/4 đã thông qua phương án tăng vốn từ 2.000 tỷ lên 3.100 tỷ đồng. OCB sẽ tăng vốn thông qua việc phát hành từ thặng dư vốn, phát hành mới cho cổ đông hiện hữu, bán thêm cho đối tác chiến lược nước ngoài và bán chọn lọc cho đối tác trong nước. Kế hoạch niêm yết trong năm nay cũng đã được cân nhắc.
Trong số 20 ngân hàng đang trên đường đua về đích 3.000 tỷ đồng, Gia Định Bank phải chạy quãng đường dài nhất. Vốn điều lệ của ngân hàng hiện là 1.000 tỷ đồng. Theo như nghị quyết đại hội cổ đông của ngân hàng, dự kiến việc tăng vốn lên 2.000 tỷ sẽ hoàn tất vào tháng 8 và đợt cuối sẽ hoàn tất vào tháng 11 năm nay.
Trong đợt một, Gia Định sẽ phát hành gần 3,6 triệu cổ phiếu thưởng cho cổ đông hiện hữu và phát hành 94,6 triệu cổ phần chào bán cho cổ đông hiện hữu. Trong đợt tăng vốn lần hai lên 3.000 tỷ đồng, ngân hàng sẽ chào bán 100 triệu cổ phần cho cổ đông hiện hữu và bán nốt số cổ phần nếu chưa bán hết trong đợt một.
Ngân hàng cũng dự trù sẵn khả năng xử lý số cổ phần không chào bán hết bằng cách tiếp tục chào bán cho các nhà đầu tư trong nước có nhu cầu với mức giá và điều kiện phù hợp, nhưng không thấp hơn giá chào bán cho cổ đông hiện hữu và có thể xin phép Ủy ban Chứng khoán cho gia hạn thời gian chào bán nếu vẫn chưa bán hết.
Theo báo cáo kết quả kinh doanh của Gia Định Bank, tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn tự có bình quân đạt 5,13% và tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản bình quân đạt 1,97%.
Ông Trần Thiên Hà, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán An Phát cho biết cổ phiếu ngân hàng giờ không còn là vua trên thị trường chứng khoán. Trong điều kiện kinh tế vĩ mô hiện nay và với cách huy động vốn của các ngân hàng, cơ hội thành công trong việc nâng vốn điều lệ không dành cho những ngân hàng chiếu dưới, với mức lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu dưới 11-12%.
“Các ngân hàng có thể sẽ phải tự niêm yết, tự lấy tiền đó cho vay để họ tự nâng vốn của mình lên. Việc niêm yết hoàn toàn là giải pháp kỹ thuật để tăng vốn, còn sau đó phải đắp chiếu chờ thời. Có thể năm sau thị trường ấm lên, cổ phiếu ngân hàng lại có thể bán ra nhưng chi phí cơ hội cực kỳ lớn,” ông Hà nói.
Việc bán cho cổ đông hiện hữu về nguyên tắc không thể dưới mệnh giá. Trong khi giá cổ phiếu đang giao dịch loanh quanh ở mức mệnh giá và thanh khoản rất thấp thì nhiều cổ đông sẽ từ chối quyền mua. Thực tế hiện nay nhiều ngân hàng đang mắc vào tình trạng như vậy.
“Các ngân hàng năm nay lên sàn như MB, Habubank, Đông Á… sẽ thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư. Nên các ngân hàng nhỏ sẽ bị lãng quên nhiều. Thực ra giao dịch thấp thì mức độ đại chúng hóa sẽ kém, dẫn tới việc tăng vốn sẽ rất vất vả vì cổ đông hiện hữu chưa chắc đã tham gia,” ông Hà giải thích thêm.
Ông Đoàn Đức Vịnh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Chứng khoán Âu Việt cho biết đa phần các ngân hàng trước sức ép tăng vốn sẽ tìm đến các tổ chức trong và ngoài nước.
“Hiện tại là thời điểm xấu để niêm yết nhưng về dài hạn vẫn thành công. Đây là cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài mua được cổ phần với tỷ lệ cao tại một ngân hàng Việt Nam hoặc sẽ có sự thâu tóm, mua bán sáp nhập với nhau giữa các ngân hàng”, ông Vịnh nhận định.
Trao đổi với VnExpress.net, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Giàu tuyên bố sẽ quyết thực hiện nghiêm lộ trình tăng vốn và không có sự nhân nhượng. Ngân hàng Nhà nước có các biện pháp khác nhau để xử lý những trường hợp không tăng đủ vốn theo quy định, trong đó có phương án buộc sáp nhập.
Từ đầu năm tới nay, Ngân hàng Nhà nước đã chuẩn bị hành lang pháp lý phòng cho trường hợp phải xử lý các ngân hàng có vấn đề. Gần đây nhất, cơ quan này đã ban hành thông tư quy định việc sáp nhập, hợp nhất, mua lại tổ chức tín dụng. Trước đó, thông tư quy định về việc kiểm soát đặc biệt đối với tổ chức tín dụng cũng đã được ban hành. Dự thảo thông tư hướng dẫn thu hồi giấy phép ngân hàng và thanh lý dưới sự giám sát của Ngân hàng Nhà nước cũng đang trong giai đoạn lấy ý kiến. Theo một nguồn tin không chính thức, Ngân hàng Nhà nước cũng đã lập tổ công tác về mua bán sáp nhập các ngân hàng.
37 ngân hàng cổ phần của Việt Nam hiện nay chia ra nhiều nhóm khác nhau, tùy theo năng lực tài chính và quy mô hoạt động. Trong số này, không ít những trường hợp có lịch sử hoạt động yếu, được bơm vốn thêm và nâng cấp để tồn tại song vẫn chưa thể theo kịp mặt bằng, thậm chí đôi khi còn gây khó khăn cho thị trường chung.
Không phải vô tình mà trong Nghị quyết số 18 ngày 6/4, Chính phủ đưa ra yêu cầu bảo đảm ổn định, an toàn hệ thống tài chính ngân hàng, coi đây là một trong sáu giải pháp tiên quyết nhằm đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phải kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng; tăng cường kiểm tra, giám sát để đánh giá thực trạng hoạt động của từng tổ chức tín dụng và của toàn bộ hệ thống để có phương án xử lý kịp thời khi cần thiết.
Thống đốc Nguyễn Văn Giàu cho biết tới đây Ngân hàng Nhà nước sẽ xem xét xiết lại quy định thành lập ngân hàng cổ phần, trong đó dự kiến hạ tỷ lệ góp vốn của thể nhân và pháp nhân xuống còn một nửa so với hiện nay, để nâng cao tính đại chúng của ngân hàng, tránh nguy cơ một nhóm nhỏ cổ đông chi phối hoạt động ngân hàng.
Cơ quan này cũng sẽ nâng cao quy định về rủi ro trong hệ thống, đồng thời yêu cầu công khai minh bạch các đánh giá, xếp hạng ngân hàng. Thậm chí, danh sách những ngân hàng thuộc diện phải "bú sữa mẹ" sẽ được công bố ra công chúng nếu họ muốn nhận những đồng vốn cứu trợ từ Nhà nước.
Vân Linh - Song Linh