Hậu kiểm ôtô lòi đuôi doanh nghiệp 'ăn xổi'
Rất ít doanh nghiệp đầu tư bài bản. |
Kết thúc đợt kiểm tra các doanh nghiệp ôtô tại miền Bắc, chỉ có Công ty Xuân Kiên đạt tiêu chuẩn sản xuất lắp ráp các loại xe, Nhà máy ôtô 1-5 đủ tiêu chuẩn làm xe khách, nhà máy Jiulong đủ điều kiện làm xe tải dưới 3,5 tấn. Hầu hết những doanh nghiệp còn lại, tuy đã được các sở công nghiệp địa phương chứng nhận đủ tiêu chuẩn, nhưng mới chỉ đầu tư nhà xưởng manh mún, quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu.
Theo quy định của Bộ Công nghiệp, doanh nghiệp ôtô muốn hoạt động phải đầu tư bài bản có dây chuyền sơn điện ly, đường thử 500m với đủ loại địa hình và đặc biệt phải có chuyển giao công nghệ. "Những tiêu chuẩn đề ra trong Quyết định 115 là tối thiểu, cần thiết đối với một doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô", Thứ trưởng Bộ Công nghiệp Đỗ Hữu Hào khẳng định. Theo các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đây là những tiêu chuẩn gần như thấp nhất trong khu vực.
Thế nhưng, trong số các doanh nghiệp VN hiện chỉ có Xuân Kiên và Trường Hải đầu tư làm sơn điện ly. Ông Bùi Ngọc Huyên, Giám đốc nhà máy Xuân Kiên cho biết, nếu không có tâm huyết làm ăn lâu dài, doanh nghiệp sẽ không làm sơn điện ly vì rất tốn kém. Ở công ty ông, ngoài vốn đầu tư hơn 100 tỷ đồng, hiện mỗi ngày riêng tiền điện chi cho dây chuyền này hoạt động ngốn tới 21 triệu đồng vì nhiệt độ bể sơn phải luôn được duy trì ở 24-28 độ C, nếu không sơn sẽ cô đặc. Nhiệt độ bể rửa nước nóng phải ở 45-50 độ C, thấp quá hóa chất sẽ hỏng. Xuân Kiên mua công nghệ của Nippon, 3 tháng triển khai ban đầu phía nước ngoài còn cử cả chuyên gia sang điều tiết dây chuyền, kiểm tra phòng thí nghiệm.
Một tiêu chuẩn cơ bản khác là đường thử cũng không hề đơn giản. Để đầu tư một đường thử để có thể kiểm tra xe theo đúng yêu cầu của đăng kiểm VN, doanh nghiệp phải chi gần 20 tỷ đồng cho chiều dài hơn 1.000 m, trên đó có đủ đường gập ghềnh, dốc, sỏi đá... "Yêu cầu của Bộ Công nghiệp có 500 m là quá thấp, nếu làm vậy thì không thể thử được xe, ấy vậy mà ít có doanh nghiệp nào đạt được", một chuyên gia kinh nghiệm trong ngành ôtô nhận xét.
Với quy mô đầu tư nhỏ lẻ như hiện nay, các doanh nghiệp VN khó có thể ký được hợp đồng chuyển giao công nghệ từ nước ngoài. Ông Huyên kể, khi tập đoàn ôtô Hoa Thần (Trung Quốc) ký hợp đồng chuyển giao công nghệ xe tải, trực tiếp phó giám đốc kỹ thuật của họ sang kiểm tra năng lực nhà máy, sau đó lại có một đoàn chuyên gia sang chụp ảnh toàn bộ các dây chuyền nhà xưởng, lập kế hoạch triển khai trình lên hội đồng quản trị. Mức phí để chuyển giao công nghệ không hề rẻ, ít nhất 100.000 USD một mẫu xe, chưa kể phía VN phải tiến hành từng công đoạn, xong hạng mục nào đối tác nước ngoài nghiệm thu đạt chất lượng mới được chuyển giao tiếp hạng mục khác.
Các chuyên gia trong ngành nhận xét, với những điều kiện sơ sơ như trên chỉ cần kiểm tra qua có thể thấy ngay rất ít doanh nghiệp không đủ tiêu chuẩn. Thế nhưng, tính đến thời điểm này ngoại trừ các liên doanh, cả nước có tới hơn 20 doanh nghiệp đã được cấp phép. Thứ trưởng Đỗ Hữu Hào cho hay nếu doanh nghiệp nào không đạt tiêu chuẩn sẽ phải tiếp tục bổ sung đầu tư, cho phép gia hạn đến 31/12 chứ không có chuyện xem xét hạ thấp các tiêu chuẩn. Để đỡ gánh nặng đầu tư, Bộ cho phép các doanh nghiệp được góp tiền liên doanh, liên kết để cùng đầu tư, sử dụng chung dây chuyền sơn tĩnh điện, đường thử.
Tuy nhiên, dù co kéo kiểu gì chăng nữa các doanh nghiệp chưa có những hạng mục trên sẽ không thể thực hiện nổi vì thời gian còn lại quá ngắn, chỉ vỏn vẹn 3 tháng. Để xây dựng được một dây chuyền sơn điện ly nhanh nhất cũng phải mất một năm.
Trong cuộc họp bàn về tiêu chuẩn lắp ráp sản xuất ôtô mới đây, ông Hào cho hay, nếu đến 31/12, các doanh nghiệp vẫn không đạt chuẩn, Bộ sẽ trình Thủ tướng xem xét từng trường hợp cụ thể. Nếu thiếu những hạng mục cơ bản như sơn điện ly, đường thử thì nhất định phải ngừng làm ôtô.
Đề cập đến khả năng gia hạn thêm cho các doanh nghiệp, ông Bùi Ngọc Huyên cho rằng đó là một giải pháp không công bằng và có thể tạo kẽ hở để doanh nghiệp lợi dụng. Ông nói: "Biết trước đằng nào doanh nghiệp cũng bị đóng cửa, họ sẽ tìm cách đầu cơ nhập bộ linh kiện về lắp ráp một cách ồ ạt rồi sau đó bán tống ra thị trường. Khi nhà máy ngừng hoạt động, sản phẩm không được bảo hành nữa, có vấn đề gì khách hàng là người thiệt thòi nhất".
Hiện Bộ Công nghiệp tiếp tục tiến hành kiểm tra doanh nghiệp ở các tỉnh phía Nam để đưa ra kết luận cuối cùng trình Chính phủ trong tháng tới. Những doanh nghiệp không đủ điều kiện sẽ không được đăng kiểm xe để bán ra thị trường.
Phong Lan